Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitaplarının Söz Varlığı Unsurları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 2, 689 - 706, 15.06.2023

Tuba Nur Katı , Bayram Baş

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1143503

Öz

Bu çalışmada yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının anadili öğrenimi için Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2019 yılında hazırlanan 1-8. Seviye Türkçe ve Türk Kültürü ders kitapların ait söz varlığı unsurlarının belirlenmesi ve elde edilen sonuçların öğretime yönelik 1244 kelimelik hedef kelime listesi ile karşılaştırarak ortaya koyulması amaçlanmıştır. Çalışmada temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın inceleme nesnelerini MEB Yayınları 2019 1-8. seviye Türkçe ve Türk Kültürü ders kitapları oluşturmaktadır. Söz varlığı unsurları, kelime hazinesi, deyimler, atasözleri, ikilemeler ve kalıp sözler kategorilerinde incelenmiştir. Kelime listeleri “Microsoft Excel” programı yardımıyla birleştirilerek öğretime yönelik 1244 kelimelik hedef kelime listesi ile karşılaştırılmıştır. Yapılan işlemler sonucunda tüm kitaplarda ortak kullanılan kelimelerin kullanım sıklığının yoğun olduğu ve ders kitaplarında yer alan söz varlığı unsurlarının öğretilmesi hedeflenen kelime listesi ile örtüştüğü görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ve Türk kültürü ders kitapları, söz varlığı, hedef kelime listesi

A Research on the Vocabulary Components of Turkish and Turkish Culture Textbooks

Öz

In this research, it is aimed to analyze the vocabulary elements of the 1-8th level Turkish Language and Culture textbooks prepared by the Ministry of National Education in 2019 for ethnically Turkish students living abroad to learn Turkish as a mother tongue and to reveal the results by comparing them with 1244 target word list for teaching. In the study, basic qualitative research design was used. The study objects of the research are MEB Publications 2019 1-8th level Turkish Language and Turkish Culture textbooks. Vocabulary elements are analyzed in the following categories: vocabulary, idioms, proverbs, reduplications, and formulaic expressions. The word lists are combined with the help of the “Microsoft Excel” program and compared with the target word list of 1244 words for teaching. As a result of the analysis, it is seen that the frequency of use of common words in all books is intense and the vocabulary elements in the textbooks overlap with the word list that is aimed to be taught.

Anahtar Kelimeler

Turkish and Turkish Culture textbooks, vocabulary, target word list

Kaynakça

• Aksan, D. (1975). Ana dili. Türk Dili Dergisi. 31(285), 423-434.
• Aksan, D. (2004). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, D. (2016). Anlambilim. Ankara: Bilgi Yayınları.
• Aksoy, Ö. (1993). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. Ankara: İnkılap Yayınları
• Ayrancı, B., Mete, F., & Keskin, H. (2017). İki Dilli Türk Çocukları İçin “Türkçe ve Türk Kültürü” Kitaplarının Şekil Açısından Değerlendirilmesi. Aydın TÖMER Dil Dergisi. 2, 15-55
• Baş, B. (2006). 1985-2005 Yılları Arasında Çocuk Edebiyatı Sahasında Yazılmış Tahkiyeli Metinlerin Söz Varlığı Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baş, B. (2011). Söz Varlığı ile İlgili Çalışmalarda Kullanılacak Ölçütler. TÜBAR. 29, 27-61
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitapevi
• Cacciari, C., & Pa Tabossi, P. (2014). Idıoms: Processing, Structure, and Interpretation. New York: Pyschology Press.
• Chomsky N. (2018). Dil ve Zihin. Çev. Ahmet Kocaman. İstanbul: BilgeSu Yayınları.
• Creswell, W. (2020). Nitel Araştırma Yöntemleri. çev. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelik, Y. (2016). Fransa’da Yaşayan İki Dilli Türk Çocuklarına Öz Düzenleyici Öğrenme Stratejileriyle Türkçe Öğretimi. Doktora Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çelik, Y., & Gülcü, İ. (2016). Yurt dışında kullanılan Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(2), 287-296
• Çınar, İ., & İnce, B. (2015). Türkçe ve Türk Kültürü Ders Kitaplarındaki Söz Varlığına Derlem Temelli Bir Bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching. 3(1), 198- 209
• Demirbaş, H. (2014). Eğitim-Kültür açısından Avrupa'daki Türk Çocukları Sorunlar ve Öneriler. Ankara: Nobel Kitap.
• Göç Terimleri Sözlüğü (IOM). 2004.
• Göçer, A. (2009). Türkçe Eğitiminde Öğrencilerin Söz Varlığını Geliştirme Etkinlikleri ve Sözlük Kullanımı. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4, 1025-155
• Göçen, G. (2016). Yabancılar İçin Hazırlanan Türkçe Ders Kitaplarındaki Sözvarlığı ile Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenenlerin Yazılı Anlatımlarındaki Söz Varlığı. Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi/Eğitim bilimleri Enstitüsü.
• Güncel Türkçe Sözlük. [11.04.2022]. Türl Dil Kurumu. www.tdk.gov.tr
• Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. Handbook of qualitative research. 2(105), 163-194.
• Hamurcu, Z. Ş. (2021). Fransa’daki Türk Çocukların Türkçe Atasözlerini Algılama Düzeyleri ve Atasözlerinin Öğretimine Yönelik Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İnce, B. (2012). Yurt Dışındaki Türk Öğrenciler İçin Hazırlanmış Türkçe Kitaplarındaki Atasözleri Varlığının Nitel ve Nicel Açıdan İncelenmesi. Akademik Araştırmalar Dergisi. 54, 83-102
• Karadağ, Ö., & Kurudayıoğlu, M. (2010). 2005 Türkçe Programına Göre Hazırlanmış İlköğretim Birinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarının Kelime Hazinesi. TÜBAR. 27, 424.
• Karadağ, Ö. (2013). Kelime Öğretimi. İstanbul: Kriter Yayıncılık
• Karadağ, Ö., & Baş, B. (2019a). Türkçe ve Türk Kültürü Dersine Dair İhtiyaç Analizi. Sakarya University Journal of Education. 9(3), 434–54.
• Karadağ, Ö. (2019b). Türkçe ve Türk Kültürü Öğretimi. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Karadağ, Ö., & Tekercioğlu, H. (2019). Türkçe Ders Kitaplarındaki Bilişsel ve Üstbilişsel İşlevlere Dair Bir Durum Tespiti. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. c. 15 s. 3: 628-646
• Karadüz, A. (2009(. Sözlük, Sözcük Anlamı ve Öğrenme üzerine. Turkish Studies, s. 4, 636-649
• Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. Kademe Öğrencilerinin Kelime Hazinesi Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kurudayıoğlu, M., & Soysal, T. (2016). Cumhuriyet Dönemi Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programlarının Söz Varlığının Geliştirilmesi Açısından İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi. 210, 115-140
• Merriam, S. B. (2018). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (Çev. S. Turan. Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Kalkınma için Uluslararası İşbirliği Altyapısının Geliştirilmesi Programı (KAGEP). Türkçe/Türk Kültürü Dersi Mevcut Durum Analizi. Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• Meieder, W. (2004(. Proverbs: A Handbook. London : Greenwood Press.
• Onan, B. (2016). Söz Varlığı Terminolojisi Üzerine Bir Analiz Çalışması. Milli Eğitim Dergisi. 210, 11-29
• Onan, B. (2017). Dil Eğitiminin Temel Kavramları. Ankara. Nobel Yayınları
• Ong, W. (2013). Sözlü ve Yazılı Kültür. İstanbul: Metis Yayınları.
• Porzıg, W. (1995). Dil Denen Mucize. çev. Vural Ülkü. Ankara: TDK Yayınları.
• Şen, Ü. (2010). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının ana dili eğitimine yönelik Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde yapılan çalışma ve uygulamalar. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks. 2(3), 239-253
• Türkben, T. (2018). Söz Varlığını Belirlemeye ve Geliştirmeye Yönelik Araştırmaların Değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. c. 22 s. 3: 993-1032
• Uçgun, D. (2015(. Türkçe ve Türk Kültürü Ders ve Çalışma Kitaplarının Kalıp Sözler Açısından İncelenmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching. 1, 514-532
• Yeşilyurt, Ş. (2021). Türkçe ve Türk kültürü Ders Kitaplarındaki Özel Adların Kültürel Unsur Olarak İncelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 10, 81-117
• Yıldız, C. (2012). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına Türkçe öğretimi (Almanya Örneği). Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı. Ankara.
• Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı. [11.04.2022]. www.ytb.gov.tr/yurtdisi-vatandaslar/genel-bilgi.