Öğretmenlik Mesleği İmajının Öğretmen, Öğrenci ve Veli Görüşlerine Bağlı Olarak İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 3, 1092 - 1114, 24.09.2023

Ümran Şensoy , Esra Karabağ Köse

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1142779

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, öğretmenlik mesleği imajına ilişkin öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu Kırıkkale ilindeki liselerden 330 öğretmen, 575 öğrenci ve 420 öğrenci velisi oluşturmaktadır. Tarama modelinde desenlenen araştırmada veri toplama aracı olarak “Öğretmenlik Mesleği İmaj Ölçeği Öğretmen, Öğrenci, Veli Formları” kullanılmıştır. Veri analizinde betimsel istatistik, t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Bulgular neticesinde, öğretmenlik mesleğinin imaj algısı çalışma gruplarının hepsinde cinsiyet değişkenine göre ölçeğin tamamında olumlu ve orta seviyenin üstünde olduğu görülmüş; veli algı düzeyleri en yüksek seviyedeyken onu sırasıyla öğrenci ve öğretmen çalışma grupları takip etmiştir. Araştırma bulgularına göre mesleki özellikler ve mesleki tercih alt boyutlarında ise velilerin algısı öğrenci ve öğretmenlere göre anlamlı ölçüde daha olumsuz seviyededir. Toplumsal statü alt boyutunda ise öğretmenler kendilerini öğrenci ve velilere göre daha düşük statüde algılamaktadır. Kişisel özellikler alt boyutunda ise gruplara göre anlamlı bir farklılık görülmemiştir.

Anahtar Kelimeler

İmaj, Mesleki İmaj, Öğretmenlik Mesleğinin İmajı

The Analysis of Teaching Profession’s Image Based Upon the Views of Teachers, Students and Parents

Öz

The main purpose of this research is to comparatively examine the views of teachers, students and parents on the image of the teaching profession. The study group of the research consists of 330 teachers, 575 students and 420 students' parents from high schools in Kırıkkale. "Teaching Profession Image Scale Teacher, Student, Parent Forms" were used as a data collection tool in the research designed in the scanning model. Descriptive statistics, t-test and one-way analysis of variance were used in data analysis. As a result of the findings, it was seen that the image perception of the teaching profession was positive and above the medium level in all of the study groups according to the gender variable; while parental perception levels were at the highest level, student and teacher study groups followed them respectively. According to the research findings, the perception of the parents in the sub-dimensions of professional characteristics and professional preference are significantly more negative than that of students and teachers. In the social status sub-dimension, teachers perceive themselves in a lower status than students and parents. In the sub-dimension of personal characteristics, there was no significant difference according to the groups.

Anahtar Kelimeler

Image, image of profession, image of teaching profession.

Kaynakça

• Aktaş, İ. (2010). Üniversite - kent iletişimi bağlamında üniversite imajının değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Akyüz, Y. (1978). Türkiye’de öğretmenin “öğretmen” ve meslek imajı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 11(1), 115-121.
• Ataünal, A. (2003). Niçin ve nasıl bir öğretmen?. Milli Eğitim Vakfı.
• Atmaca, T. (2020). Öğretmenlerin toplumsal saygınlık ve imajlarına olumsuz etki eden faktörlerin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 34(1),152-167. https://doi.org/10.33308/26674874.2020341165
• Bağçeci, B., Çetin, B., & Ünsal, S.(2013). Occupational image scale of teachers. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(1), 34-48. https:// doi:10.14687/jhs.v13i3.390
• Balıkçıoğlu, B. (2016). Benlik imajı uyumunun retoriği: bana ne tükettiğini söyle sana kim olduğunu söyleyeyim. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(3), 537-553.
• Battal, N. (2003). Cumhuriyet Üniversitesi'nin Açılışında Yaptığı Konuşma [Sempozyum bildirimi]. Eğitimde Yansımalar: VII Çağdaş Eğitim Sistemlerinde Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, Cumhuriyet Üniversitesi Kültür Merkezi, Sivas.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cansız, H. O., & Özgenel, M. (2019). Öğretmenlerin mesleki imajlarının iş doyumlarına etkisi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(1), 1-15. https://doi.org/10.51725/etad.793162
• Ceylan, M., & Birkan, A. K. A. R. (2011). Ortaöğretimde okul-aile işbirliği ile ilgili öğretmen ve veli görüşlerinin incelenmesi (Karacasu Lisesi Örneği). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 43-64.
• Çak, Ö. (2020). Türk sinemasında öğretmen imajı ve öğretmenlik mesleğinin tarihsel süreç içerisinde dönüşümü [Yüksek lisans tezi, Hacı Bayram Veli Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Çelikten, M. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 207-237.
• Çetin, A. &Ünsal, S. (2019). Merkezi sınavların öğretmenler üzerinde sosyal, psikolojik etkisi ve öğretmenlerin öğretim programı uygulamalarına yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 304-323.
• Devrim, G. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik: teaching as a profession: the case of Turkey. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 27 (2), 13-21.
• Dichter, E. (1985). What's in an image. Journal of consumer marketing. https://doi.org/10.1108/eb038824
• Doğan, Ö., & Bayrak, C. (2019). Öğretmen görüşlerine göre öğretmenlik mesleğinin imajı: bir ölçek geliştirme ve uygulama çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 901-922. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.49440-487223
• Ekinci, N. (2017). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği ve alan seçiminde etkili olan motivasyonel etkenler. Ilkogretim Online, 16(2).
• Emiroğlu, N. (2000). Sağlık personelinin ve toplumun hemşirelik imajı. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 1, 9-18.
• Erdem, A. R., Gezer, K., & Çokadar, H. (2005). Ortaöğretim fen-matematik ve sosyal alanlar öğretmenliği tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 1, 471-477.
• Erden, M. (2017). Eğitim bilimlerine giriş (11. Baskı). Arkadaş.
• Erginer, A., & Saklan, E. (2020). Öğretmenlik mesleğinin bir kadın mesleğine dönüşmesinin yaratabileceği sorunlara yönelik öğretmen adaylarının geliştirdikleri çözüm önerileri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 6(2), 363-393.
• Erzen, Z., & Epçaçan, C. (2018). Öğretmen görüşlerine göre öğretmenlerin toplumdaki saygınlığının incelenmesi. Journal of Institute of Economic Development and Social Researches, 4(9), 331-345.
• Eskicumalı, A. (2002). Eğitim, öğretim ve öğretmenlik mesleği, öğretmenlik mesleğine giriş. Pegem.
• Gelen, İ., & Özer, B. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 39-55.
• Gönülaçar, Ş. (2016). Türkiye’de Öğretmen İmajı ve İtibarı Üzerine Bir İnceleme. Erişim Tarihi: 11.03.2018, https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/41461508/Turkiyede.Ogretmen.Imaji.ve.Itibari.sgonulacar.2016.pdf
• Hargreaves, L., Cunningham, M., Hansen, A., McIntyre, D., Oliver, C., & Pell, T. (2007). The status of teachers and the teaching profession in England: Views from inside and outside the profession. Final Report of the Teacher Status Project. University of Cambridge Faculty of Education, Department of Media and Communication, University of Leicester. https://www. academia. edu/20607351/T% C3% BCrkiye_de_% C3, 96, C4.
• Kahraman, Ü. & Çelik, O. T. (2020). The status of Teaching Profession From Teachers' Points of view= Ögretmen Penceresinden Öğretmenlik Mesleginin Statüsü. Educational Administration: Theory & Practice, 26(3), 519-564.
• Kalin, J., Cepic, R., & Šteh, B. (2017). Status of Teachers and the Teaching Profession: A Study of Elementary School Teachers' Perspectives. Bulgarian Comparative Education Society, 15, 59-65.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Anı. Keskinkılıç K. (Ed.). (2005). Öğretmenlerin özellikleri ve yeterlikleri (s.327-353). Pegem
• Kızılcık-Özkan, Z., Ünver, S., Avcıbaşı, İ. M., Semerci, R., & Yıldız-Fındık, Ü. (2017). Bir grup hemşirelik öğrencisinin mesleğe yönelik imaj algısı, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 19(1), 38-47.
• Kieschke, U., & Schaarschmidt, U. (2008). Professional commitment and health among teachers in Germany: a typological approach. Learning and Instruction, 18(5), 429-437.
• MEB. (2021). Milli eğitim istatistikleri 2020/’21. MEB.
• Mutluer, Ö. & Yüksel, S. (2019). Emekli ve kıdemli öğretmenlerin öğretmenlik mesleğinin sosyal statüsü hakkındaki görüşleri. 28.Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• OECD (2019), TALIS 2018 Technical Report, OECD, Paris, http://www.oecd.org/education/talis/TALIS_2018_Technical_Report.pdf.
• Örer, L. (2006). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nin kurumsal imajının öğrenciler açısından ölçülmesi üzerine bir alan araştırması [Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Özdemir, T., & Orhan, M. (2020). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin mesleki imaj algıları ile örgütsel adanmışlık davranışları arasındaki ilişki. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(2), 132-147.
• Özden, Y. (Ed.). (2004). Eğitim, öğretim ve öğretmenlik mesleği (s.1-32, 3. Baskı). Pagem A Yayıncılık.
• Özsoy, S., A. (2000). Toplumda hemşirelik imajının belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-19.
• Öztürk, Z. (2019). Öğretmenlerin örgütsel imaj algıları ile işe tutkunluk düzeyleri arasındaki ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Pişkin, Z., & Parlar, H., (2021). Toplumsal statü ve algı açısından öğretmenlik mesleğinin incelenmesi. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 4(1), 1-28.
• Sönmez, E., & Cemaloğlu, N. (2017). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki imaj algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 2117-2141. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.32772-364002
• Şişman, M. (2011). Eğitim bilimine giriş. Pegem Yayıncılık.
• TDK. (2021). Büyük Türkçe Sözlük. https://sozluk. gov. tr/.
• Topakoğlu, İ., & Canlı, S. (2022). Sinema ve öğretmen imajı: türk filmlerinin kadın ve erkek öğretmen imajı açısından incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 9(1), 48-63.
• Ulağlı, S. (2018). Öteki'nin bilimine giriş-imgebilim. Motto.
• Ünsal, S., & Bağçeci, B. (2016). Teachers’ views on professional image and influential factors: öğretmenlerin mesleki imajlarina ilişkin örüşleri ve mesleki imaja etki eden faktörler. Journal of Human Sciences, 13(3), 3905-3926.6. https:// doi:10.14687/jhs.v13i3.3908
• Varkey Gems Foundation. (2018). Teacher Status. London: Index
• Yaman, E. (2001). Öğretmenlik mesleğinin sosyo-ekonomik statüsü / bu mesleğin bir bayan mesleği haline dönüşmesi durumu ve eğitim fakültesi üzerine bir araştırma. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), 53-68.
• Zakariya, Y. F. (2020). Investigating some construct validity threats to TALIS 2018 teacher job satisfaction scale: implications for social science researchers and practitioners. Social Sciences, 9(4), 3