Ergenlerde Duygusal Özerkliğin Yordayıcısı Olarak Empati ve Pozitif Negatif Duygu

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 4, 2280 - 2298, 15.12.2023

Abdullah Ensar Uzun , M. Engin Deniz , Metin Deniz , Gülgün Uzun

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1228625

Öz

Araştırma kapsamında ergenlik dönemi içerisinde bulunan bireylerde duygusal özerkliğin yordayıcısı olarak empati ve pozitif- negatif duygu durumlarının birbirini etkileyip etkilemediğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya dâhil olan bireyler 2020-2021 eğitim öğretim döneminde İstanbul ilinde yaşamını devam ettiren ve farklı türde eğitim veren liselerde öğrenci olan 386 bireyden oluşmaktadır. Çalışmaya katılan bireylerin 195’i kız ve 191’i erkek öğrencilerdir. Bu çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın verileri “Duygusal Özerklik Ölçeği”, “Empatik Eğilim Ölçeği” ve “Pozitif- Negatif Duygu Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırma etik kurul onayı Yıldız Teknik Üniversitesi’nden alınmıştır. Çalışmada elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda, duygusal özerklik ile ilişkili olan en önemli değişken negatif duygudur (β = ; -0.28 t = -5,24; p <0.01). Ergenlerde negatif duygular arttıkça duygusal özerklik düzeyleri azalmaktadır. Duygusal özerklik ile ilişkili olan ikinci önemli değişken pozitif duygudur (β = 0.20; t = 3,60; p <0.01). Buna göre, araştırmaya katılan ergenlik döneminde yer alan bireylerde pozitif duygu puanları arttıkça duygusal özerklik düzeyleri de artmaktadır. Duygusal özerklik ile ergenlerin empati düzeyi arasında ise anlamlı ilişki bulunmamaktadır (β =-0.32; t =-0.59; p <0.05).

Anahtar Kelimeler

Duygusal özerklik, pozitif – negatif duygu, empati

Empathy and Positive Negative Emotion as Predictors of Emotional Autonomy in Adolescents

Öz

Within the scope of the research, it aims to examine whether empathy and positive and negative emotional states affect each other as predictors of emotional autonomy in individuals in adolescence. The individuals included in the study consist of 386 individuals who lived in Istanbul during the 2020-2021 academic period and are students in high schools that provide different types of education. Of the individuals participating in the study, 195 were female students and 191 were male students. Relational screening model was used in this study. The data of the study were collected with the "Emotional Autonomy Scale", "Empathic Tendency Scale" and "Positive-Negative Emotion Scale". Research ethics committee approval was received from Yıldız Technical University. As a result of evaluating the data obtained in the study, the most important variable associated with emotional autonomy is negative emotion (β =; -0.28 t = -5.24; p <0.01). As negative emotions increase in adolescents, their emotional autonomy levels decrease. The second significant variable associated with emotional autonomy was positive emotion (β = 0.20; t = 3.60; p < 0.01). Accordingly, as the positive emotion scores of the individuals participating in the research during adolescence increase, their emotional autonomy levels also increase. There is no significant relationship between emotional autonomy and adolescents' empathy level (β = -0.32; t = -0.59; p <0.05).

Anahtar Kelimeler

Emotional autonomy, positive-negative emotion, empathy

Kaynakça

• Bailey, P. E., ve Henry, J. D. (2007). Alexithymia, somatization and negative affect in a community sample. Psychiatry Research, 150(1), 13–20. Doi: 10.1016/j.psychres.2006.05.024
• Barkale, S. (2021). Ergenlerin Duygusal Özerklik ve Yaşam Doyumlarının Bağlanma Stilleri Açısından İncelenmesi (Doktora Tezi) Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Barnett, M.A. (1990), Empathy and related responses in children empathy and its (Ed: N. Eisenberg, J. Strayer), Cambridge University Press, 147-157, New York.
• Batson, C. D., Sager, K., Garst, E., Kang, M., Rubchinsky, K., & Dawson, K. (1997). Is empathy-induced helping due to self–other merging? Journal of Personality and Social Psychology, 73(3), 495–509. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.73.3.495
• Burks, D. J., ve Robbins, R. (2011). Are you analyzing me? A qualitative exploration of psychologists’ individual and interpersonal experiences with authenticity. The Humanistic Psychologist, 39(4), 348-365. https://doi.org/10.1080/08873267.2011.620201
• Chapman, M., Zahn-Waxler, C., Cooperman, G., & Iannotti, R. (1987). Empathy and responsibility in the motivation to help children. Developmental Psychology, 23 (1), 140. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0012-1649.23.1.140
• Chikovani, G., Babuadze, L., Iashvili, N., Gvalia, T., ve Surguladze, S. (2015). Empathy costs: Negative emotional bias in high empathizers. Psychiatry research, 229 (1-2), 340-346. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2015.07.001
• Çankaya, Z. C., ve Meydan, B. (2018). Ergenlik döneminde mutluluk ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 207-222. https://doi.org/10.17755/esosder.316977
• Crawford, J. R., ve Henry, J. D. (2004). The Positive and Negative Affect Schedule (PANAS): Construct validity, measurement properties and normative data in a large non‐clinical sample. British journal of clinical psychology, 43(3), 245-265. https://doi.org/10.1348/0144665031752934
• Çelik, E.G. (2015) Algılanan Ebeveyn Kontrolü İle Ergen İyi Oluşu Arasındaki İlişkide Duygusal Özerklik ve Empatinin Aracı Rolü. (Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi.
• Deniz, M. (2010). An adaptation of the emotional autonomy scale to the Turkish adolescents. A construct validity study. The 12th Biennial Conference of the European Association for Research on Adolescence. Vilnius, Lithuania.
• Deniz, M. E., ve Uzun, A. E. (2019). Ergenlerde Empatik Eğilimin Yordayıcıları Olarak Yalnızlık ve Duygusal Özerklik. Ilkogretim Online, 18(3). Doi:10.17051/ilkonline.2019.610151
• Diener, E., Suh, E.,ve Oishi, S. (1997). Recent finding of subjective well-being. Indian Journal of Clinical Psychology, 24, 25-41. https://intranet.newriver.edu/images/stories/library/Stennett_Psychology_Articles/Recent%20Findings%20on%20Subjective%20Well-Being.pdf
• Dincer, A. (2014). Antecedents and outcomes of self-determined engagement in Turkish EFL classrooms: A mixed method approach (Doktora Tezi). Ataturk Üniversitesi.
• Donges, U. S., & Suslow, T. (2017). Alexithymia and automatic processing of emotional stimuli: a systematic review. Reviews in the Neurosciences, 28(3), 247-264. https://www.researchgate.net/profile/Ali-Dincer/
• Dökmen, Ü. (1988), Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi, A.Ü.Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1-2); 155-190. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000999
• Dökmen, Ü. (2004). Sanatta ve günlük yaşamda iletişim çatışmaları ve empati. Sistem Yayıncılık.
• Duan, C., & Hill, C.E. (1996). The current state of empathy research. Journal of counseling psychology, 43 (3), 261. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0167.43.3.261
• Eisenberg, N., Fabes, RA, Murphy, B., Carbon, M., Smith, M., & Maszk, P. (1996). Empathy relationships related to children's propensity to respond to their emotionality, regulation, and social functioning. Developmental psychology, 32 (2), 195. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0012-1649.32.2.195
• Ekşi, H., Barış, Ş., ve Demir, İ. (2020). Ergenlerde helikopter ebeveyn tutumu, şişirilmiş benlik: Duygusal özerklik, sosyal kaygı değişkenlerinin aracı etkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(Armağan Sayısı), 83-100. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.627884
• Erçevik, A. (2014). Lise öğrencilerinin duygusal özerklik ve sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi.
• Ersoy, E., ve Köşger, F. (2016). Empati: Tanimi ve Önemi/empathy: Definition and its importance. Osmangazi Tıp Dergisi, 38(2), 9-17. https://dergipark.org.tr/en/pub/otd/issue/26939/218055
• Erikson, E. H. (1980). On the generational cycle an address. International Journal of Psycho-Analysis, 61, 213-223.https://www.proquest.com/openview/6c2219d1a8bdefffb43761311e3b057d/1?pq-origsite=gscholar&cbl=1818729
• Farr, C., Brown, J., ve Beckett, R. (2004). Ability to empathize and masculinity level: Comparing male sex offender with a normative sample of non-offending adolescents. Psychology, Crime and Law, 10, 155-167. https://doi.org/10.1080/10683160310001597153
• Fuhrman, T., ve Holmbeck, G. N. (1995). A contextual‐moderator analysis of emotional autonomy and adjustment in adolescence. Child development, 66(3), 793-811. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1995.tb00906.x
• Garber, J. ve Little, S. A. (2001). Emotional autonomy and adolescent adjustment. Journal of Adolescent Research, 16 ( 4), 355-371. https://doi.org/10.1177/0743558401164004
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 19-26.
• Holder, M. D., Love, A. B., ve Timoney, L. R. (2015). The poor subjective well-being associated with alexithymia is mediated by romantic relationships. Journal of Happiness Studies, 16(1), 117-133. doi:10.1007/s10902-014-9500-0
• Hua, A.Y., Sible, I.J., Perry, D.C., Rankin, K.P., Kramer, J.H., Miller, B.L., ... ve Sturm, V.E. (2018). Enhanced positive emotional reactivity undermines empathy in behavioral variant frontotemporal dementia. Frontiers in Neurology, 9, 402. https://doi.org/10.3389/fneur.2018.00402
• Inguglia, C., Ingoglia, S., Liga, F., Coco, A.L., ve Cricchio, M.G.L., (2015). Ergenlikte ve yeni ortaya çıkan yetişkinlikte özerklik ve ilişki: Ebeveyn desteği ve psikolojik sıkıntı ile ilişkiler. Yetişkin Gelişimi Dergisi, 22 (1), 1-13.
• Jabbi, M., Swart, M., ve Keysers, C. (2007). Empathy for positive and negative emotions in the taste cortex. Neuroimage, 34 (4), 1744-1753. https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2006.10.032
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel yayın dağıtım.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel psikoloji: Kültür bağlamında insan ve aile. Evrim Yayınevi.
• Kepner, J.J. (1982). Questionaire measurement of personality styles from the therapy of Gestalt Therapy (Doktora Tezi). Kent State University.
• Koç, F. (2019) Ergenlerde Anne Baba Tutumları İle Duygusal Özerklik Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi (Düzce İli Örneği). (Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi.
• Kruse, J. ve Walper, S. (2008). “Types of individuation in relation to parents: Predictors and outcomes”. International Journal of Behavioral Development, 32(5), 390- 400. https://doi.org/10.1177/0165025408093657 Kulaksızoğlu, A. (2020). Ergenlik Psikolojisi. Remzi Kitabevi.
• Kuyumcu (2011). Üniversite öğrencilerinin duygusal farkındalık duyguları ifade etme benlik kurgusu ve öznel iyi oluş durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 1(2), 104-113. https://dergipark.org.tr/en/pub/issej/issue/26445/278892
• Kuyumcu, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin pozitif ve negatif duygu durumlarının psikolojik iyi oluşlarını yordama gücü. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(1), 62-76. https://keg.aku.edu.tr/arsiv/c6s1/KuramsalEgitimbilim_cilt6say%C3%84%C2%B11.pdf#page=70
• Kuyumcu, B., ve Kabasakaloğlu, A. (2018). Otantik olmanın duyuşsal iyi oluşu pozitif-negatif duygu durumu yordama gücü: Türk ve İngiliz üniversite öğrencileri arasında otantik olma ve pozitif-negatif duygu durumu. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 184-193. https://dergipark.org.tr/en/pub/higheredusci/issue/61495/918301
• Kuyumcu, B., Güven, M. ve İnceman Kara, F. (2019). Türk ve Amerikan üniversite öğrencilerinin duygularını tanıma ve ifade etme zorluğunun pozitif-negatif duygu durumlarını yordama gücü. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 9 (53), 451-482. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/tpdrd/issue/46427/583263
• Lamborn, S. D. ve Steinberg, L. (1993). Emotional autonomy redux: Revisiting Ryan and Lynch. Child Development, 64, 483-499. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1993.tb02923.x
• Light, S.N., Coan, J.A., Zahn-Waxler, C., Frye, C., Goldsmith, H.H. ve Davidson, R.J. (2009). Empati, çocuklarda pozitif duygu sırasında prefrontal beyin elektriksel aktivitesindeki dinamik değişim ile ilişkilidir. Çocuk gelişimi, 80 (4), 1210-1231.
• Lyubomirsky, S., King, L., ve Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological bulletin, 131(6), 803. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0033-2909.131.6.803
• Morrison, A.S., Mateen, M.A., Brozovich, F.A., Zaki, J., Goldin, P.R., Heimberg, R.G., ve Gross, J.J. (2016). Empathy for positive and negative emotions in social anxiety disorder. Behavior research and treatment, 87, 232-242.
• Nancy Eisenberg, N., Wentzel, M., ve Harris, J.D. (1998). The role of emotionality and regulation in empathic response. School Psychology Review, 27 (4), 506-521. https://doi.org/10.1080/02796015.1998.12085934
• Noom, M. J., Deković, M., ve Meeus, W. H. J. (1999). Autonomy, attachment and psychosocial adjustment during adolescence: A double-edged sword? Journal of Adolescence, 22, 771-783. https://doi.org/10.1006/jado.1999.0269
• Parker, P. D., Prkachin, K. M., ve Prkachin, G. C. (2005). Processing of facial expressions of negative emotion in alexithymia: The influence of temporal constraint. Journal of Personality, 73(4), 1087-1107. Doi:10.1111/j.1467-6494.2005.00339.x
• Pavey, L., Greitemeyer, T. ve Sparks, P. (2012). “Yardım ediyorum çünkü istiyorum, bana yapmamı söylediğin için değil” empati, otonom olarak motive edilmiş yardımı artırır. Kişilik ve Sosyal Psikoloji Bülteni, 38 (5), 681-689.
• Pişkin, M. (1991). Empati, kaygı ve çatışma eğilimi arasındaki ilişki, A.Ü.E.B.F. Dergisi, 22 (2), 775-784. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001419
• Rehber, E. ve Atıcı, M. (2009) İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Empatik Eğilim Düzeylerine Göre Çatışma Çözme Davranışlarının İncelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 18, Sayı 1,2009,s.323–342. https://web.p.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=377f5d15-e795-4964-949c-720898e14790%40redis
• Russell, J. A., ve Carroll, J. M. (1999). On the bipolarity of positive and negative affect. Psychological bulletin, 125(1), 3. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0033-2909.125.1.3
• Ryan, R. M., ve Lynch, J. H. (1989). Emotional autonomy versus detachment: Revisiting the vicissitudes of adolescence and young adulthood. Child development, 340-356. https://www.jstor.org/stable/1130981
• Ryff, C.D. ve Keyes, M.L.C. (1995). The Structure of Psychological Well-Being Revisited. Journal of Personality and Social Psychology. 69 (4), 719-727. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.69.4.719
• Schleifer, M., Daniel, MF, Peyronnet, E., ve Lecomte, S. (2003). The effect of philosophical discussions on moral autonomy, judgment, empathy, and recognition of emotions in five-year-olds. Thinking: Journal of Philosophy for Children, 16 (4), 4-12. https://doi.org/10.5840/thinking200316410
• Shanafelt, T.D., West, C., Zhao, X., Novotny, P., Kolars, J., Habermann, T., vd., (2005). Relationship between increasedpersonal well-being and enhanced empathy among internal medicine residents. Journal of General Internal Medicine, 20, 559-564. https://link.springer.com/article/10.1007/s11606-005-0102-8
• Starr, J. (2008). The coaching manual: The definitive guide to the process, principles, and skills of personal coaching. Pearson Education.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik (Yayına Haz. Figen Çok). Ankara: İmge Kitabevi.
• Steinberg, L., ve Silverberg, S. (1986). The vicissitudes of autonomy in early adolescence. ChildDevelopment, 57, 841–851. https://www.jstor.org/stable/1130361
• Stewart, S. M., Bond, M. H., Chan, W., Zaman, R. M., Dar, R.,ve Anwar, M. (2003). Autonomy from parents and psychological adjustment in an interdependent culture. Psychology and developing societies, 15(1), 31-49. https://doi.org/10.1177/097133360301500103
• Slote, M. (2004). Autonomy and empathy. Social Philosophy and Policy, 21(1), 293-309. https://doi.org/10.1017/S0265052504211128
• Spear, H. J. ve Kulbok, P. (2004). Autonomy and adolescence: A concept analysis. Public Health Nursing, 21 (2), 144-152. https://doi.org/10.1111/j.0737-1209.2004.021208.x
• Soner, O. (2000). Aile Uyumu, Öğrenci Özgüveni Ve Akademik Başarı Arasındaki İlişkiler. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(12), 249-260. https://dergipark.org.tr/en/pub/maruaebd/issue/381/2393
• Swinkels, A., ve Giuliano, T. A. (1995). The measurament and conceptualiztion of mood awareness: Monitoring and labelling one's states. Personality and Social Psychology Bulletin, 21(9), 934-950. doi:10.1177/0146167295219008
• Tabachnick, B.G., ve Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics, Pearson.
• Tarhan, O., ve Bekaroğlu, E. T. (2021). “Prozac Toplumu” Filminin Helikopter Ebeveynlik, Erikson’un Psikososyal Gelişim Dönemleri ve Beck’in Depresyon Modeli Çerçevesinde İncelenmesi. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 8(1), 111-125. https://doi.org/10.31682/ayna.782194
• Thomas, M.R., Dyrye, L.N., Huntington, J.L., Lawson, K.L., Novotny, P.J., Sloan, J.A. vd. (2007). How do distress and well-being relate to medical student empathy? A multicenter study. Journal of General Internal Medicine, 22, 177- 183. https://link.springer.com/article/10.1007/s11606-006-0039-6
• Tosyalı, M. (2010). Evli bireylerde bağımlı ve özerk (sosyotropik-otonomik) kişilik özellikleri, empati ve mutluluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Ege Üniversitesi.
• Toprak, H. (2014). Ergenlerde mutluluk ve yaşam doyumunun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaç doyumu. (Yüksek Lisans Tezi) Sakarya Üniversitesi.
• Öksüz, Y. (1997). Duyguların açılması eğitiminin üniversite öğrencilerinin özerklik düzeyine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi.
• Özer, G. (2009). Öz-Belirleme kuramı çerçevesinde ihtiyaç doyumu, içsel güdülenme ve bağlanma stillerinin üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi.
• Watson, D., Clark, L. A., ve Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: the PANAS scales. Journal of personality and social psychology, 54(6), 1063-1070. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.54.6.1063
• Wei, M., Liao, K. Y. H., Ku, T. Y., ve Shaffer, P. A. (2011). Attachment, self‐compassion, empathy, and subjective well‐being among college students and community adults. Journal of personality, 79(1), 191-221. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2010.00677.x
• Weinstein, N., ve Ryan, R. M. (2010). When helping helps: Autonomous motivation for prosocial behavior and its influence on well-being for the helper and recipient. Journal of Personality and Social Psychology, 98(2), 222–244. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0016984
• Yazıcı, A. (2019). Ergenlerde Duygusal Özerklik, Eylemlilik ve Arkadaşa Bağlanma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yüksel Lisans Tezi) Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Yektaş, Ç. (2013). Depresyon tanılı kız ergenlerde intihar davranışının doğası ve gelişimsel bağlamı: Kimlik duygusu, ergen-ebeveyn ilişkileri ve duygusal özerklik. (Uzmanlık Tezi) Ege Üniversitesi.
• Yılmazörnek, Z. E. (2019). Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Aleksitimi, Duygusal Zekâ, Duygusal Farkındalık ve Empati Düzeyine Etkilerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi) Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi