Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Çalışan Öğretmenlerin BEP Geliştirme Sürecine İlişkin Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 1, 433 - 457, 15.03.2024

Oya Arslan Armutcu , Mustafa Kurt , Melike Genel

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1314006

Öz

Bu araştırmada özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde (ÖERM) çalışan 14 öğretmenin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) geliştirme sürecine ilişkin görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öğretmenlerin okul öncesi dönem, okul ve yaş dönemindeki öğrencileri için BEP geliştirme sürecinde; rolleri, yararlandıkları ölçü araçları, bu ölçü araçlarının müfredat ile örtüşme durumları, iş birliğinde bulundukları kişiler ve iletişim sıklıkları belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerin, geliştirdikleri BEP’lerin kalite ve yeterliliğine ilişkin görüşleri, kalite ve yeterliliğini arttırmaya yönelik önerileri istenmiştir. Araştırma sonuçları incelendiğinde öğretmenlerin BEP geliştirme ve uygulama sürecinde değerlendirilme aşamasından başlayarak yeterli zamanı ayırma, müfredata uygun araç belirleme, ölçü aracı hazırlama ve işlevsel amaç belirlenme gibi zorluklar yaşadıkları, iletişim kurdukları kişilerin ve iletişim sıklıklarının büyük farklılıklar gösterdiği görülmektedir. Öğretmenler BEP’lerin geliştirilme sürecinde kendileri dışındaki kişi, kurum ve programlardan yararlanılmasının kalite ve yeterliliği olumsuz etkilediğine yönelik görüş belirtmektedirler. Ayrıca öğretmenlerin kalite ve yeterliliğin arttırılması için ise BEP geliştirme ve uygulama sürecinde öğretmen ve aile iş birliği kurularak, işlevsel amaç belirleyebilme ve BEP geliştirebilme için öğretmen eğitim programlarına katılmalarının gerektiği başta olmak üzere pek çok önerilerinin bulunduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bireyselleştirilmiş eğitim programı, Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi, Öğretmen görüşleri

The Opinions of Teachers Working at Special Education and Rehabilitation Centres on The Development Process of Individualized Education Planning

Öz

This study aims to determine the opinions of 14 teachers working at special education and rehabilitation centers (SECRs) on the individualized education planning development process. For this purpose, the study determined the roles of the teachers, the tools they used for assessment, and the appropriateness of these tools for the curriculum. Additionally, it examined the people teachers cooperated with and their frequency of communication concerning preschool and school-aged children. In addition, the teachers were asked their opinions on the quality and sufficiency of the IEPs they developed and their suggestions for promoting quality and adequacy. When the research results are studied, it is observed that teachers experience difficulties during the preparation and application of IEPs, such as not being able to allocate enough time, finding tools appropriate for the curriculum, creating assessment tools, and determining functional aims. Moreover, it is also observed that there are significant differences between the people they communicate with and the frequency of communication. In addition, teachers have stated that getting help from other people, institutions, and programs during the development of IEPs negatively affects the quality and sufficiency of IEPs. It is seen that teachers have various solutions for enhancing the quality and adequacy of IEPs during the development and application of IEPs, such as teacher-parent cooperation, developing the programs by conducting meetings and participating in teacher training programs for developing IEPs.

Anahtar Kelimeler

Individualized education planning, Special education and rehabilitation centers, The opinions of teacher

Kaynakça

• Alan, Ş. (2019). Özel eğitim okullarında geliştirilmiş olan bireyselleştirilmiş eğitim programlarının (BEP) kalitelerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Akay, E. (2011). Kaynaştırma ortamındaki işitme engelli ilköğretim öğrencilerine sunulan destek eğitim odası sürecinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Akkın, A. (2019). Öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesinde yaşadığı güçlüklerin belirlenmesi ve çözüm önerileri [Yüksek lisans tezi]. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Avcı, G. & Sakallı Demirok, M. (2022). Sınıfında özel gereksinimli öğrencisi bulunan farklı branşlarda görev yapan ortaokul öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 6(2), 501-520. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1033233
• Avcıoğlu, H. (2011). Zihin engelliler sınıf öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlamaya ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12(1), 39-53. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000156
• Avcıoğlu, H. (2012). Rehberlik ve araştırma merkez (RAM) müdürlerinin tanılama yerleştirme-izleme, bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) geliştirme ve kaynaştırma uygulamasında karşılaşılan sorunlara ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 2009-2031.
• Ayanoğlu, Ç., & Gür-Erdoğan, D. (2019). Okul yöneticilerinin kaynaştırma öğrencilerine bireyselleştirilmiş eğitim planı (BEP) hazırlanması/uygulanması hakkındaki görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4),677-706. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.531039
• Batu, E. S. (2007). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarında ekip çalışmasına yer verilmesi. O. Gürsel (Ed.), Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi içinde. Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Fakültesi Yayınları.
• Burunsuz, E., & İnce, M. (2020). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programının uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Mediterranean Journal of Educational Research, 14(31), 530-544. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.234.25
• Can, B. (2015). Bireyselleştirilmiş eğitim programları ile ilgili özel eğitim öğretmenlerinin yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri. [Yüksek lisans tezi]. Yakın Doğu Üniversitesi.
• Cavkaytar, A. (2012). Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim. İbrahim H. Diken (Ed.), Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (ss.1-28). Pegem Akademi.
• Çıkılı, Y., Gönen, A., Aslan Bağcı, Ö. & Kaynar, H. (2020). Özel eğitim alanında görev yapan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlama konusunda yaşadıkları güçlükler. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15, 5121-5148. https://doi.org/10.26466/opus.659506
• Çuhadar, Y. (2006). İlköğretim okulu 1-5. sınıflarda kaynaştırma eğitimine tabi olan öğrenciler için Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının hazırlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili olarak sınıf öğretmenleri ve yöneticilerinin görüşlerinin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi.
• Eldeniz Çetin, M. & Şen, G. (2017). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan öğretmenlerin sorunlarının belirlenmesi. International Journal of Social Science,59,53-69.http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7133.
• Evyapan, G. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin öz-yeterlilik algı düzeyleri ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkındaki görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Fiscus, D. E., & Mandell, J. C. (2002). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi (G. Akçamete, H. G. Şenel, & E. Tekin (Eds.). Anı Yayıncılık
• Friend, M. & Cook, L. (2000). Interactions: Collaboration skills for school professionals. Longman. Gartin, B. C., & Murdick, N. L. (2008). IDEA 2004: The IEP. Remedial and Special Education, 26 (6), 327-331. https://doi.org/10.1177/07419325050260060301
• Gözün, Ö. & Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 65-77. https://doi:10.1501/Ozlegt_0000000081.
• Gümüşkaya, Ö. (2018). Bütünleştirmede iş birliği: Tanımı, önemi, türleri. M. Çitil (Ed.) Bütünleştirme içinde (ss.75-101). Vize Akademik.
• Kamens, M. W. (2004). Learning to write IEPs: A personalized, reflective approach for preservice teacher. Intervention in School & Clinic, 40(2), 77-80.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: tanımı, gelişimi ve ilkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (2), 1-13. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000080
• Keser, F., & Tanrıverdi, A. (2021). Teacher competencies and qualifications for support services in special education institutions. Pamukkale University Journal of Education, 53, 328-354. https://doi.org/10.9779/pauefd.848889
• Kış, H. (2013). Destek eğitim odasındaki uygulamalara ilişkin rehber öğretmenler ve özel eğitim sınıf öğretmenlerinin görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Kılıç, M.H. (2020). Özel eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar (Merkezefendi ve Pamukkale ilçe örneği) [Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kurt, M. (2019). Bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama. A. Arıcıoğlu & F. Gültekin (Eds.), Okul Psikolojik Danışmanlarına Yaygın Sorunlar İçin Yol Haritası içinde (1. Baskı). Asos Yayıncılık.
• Kuyumcu, Z. (2011). Bireyselleştirilmiş eğitim planı geliştirilmesi ve uygulanması sürecinde öğretmenlerin yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi. Milli Eğitim Bakanlığı (2004). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı: Yol haritası. Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2012). Özel eğitim kurumları yönetmeliği. Resmî Gazete (Sayı: 28239). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/20120320-5.htm
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Özel eğitim hizmetler yönetmeliği. Resmî Gazete (Sayı: 30471). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative Research: A Guide to Design and Implementation (4th ed.). CA: Jossey Bass.
• Nizamoğlu, N. (2006). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarındaki yeterlilikleri. [Yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Özan, S., & Sarıca, A. D. (2021). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı: Sınıf ve rehberlik öğretmenlerinin deneyimleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(1),147-174. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.664973
• Öztürk, C. Ç., & Eratay, E. (2010). Eğitim uygulama okuluna devam eden zihinsel engelli öğrencilerin öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2),145-159.
• Özyürek, M. (2009). Bireyselleştirilmiş eğitim programını geliştirme ve temelleri (5. baskı). Kök Yayıncılık.
• Rakap, S. (2015). Quality of individualised education programme goals and objectives for preschool children with disabilities. European Journal of Special Needs Education, 30(2), 173–186. https://doi.org/10.1080/08856257.2014.986909
• Rakap, S., Yucesoy-Ozkan, S., & Kalkan, S. (2019). How complete are individualized education programmes developed for students with disabilities served in inclusive classroom settings? European Journal of Special Needs Education, 34(5), 663-677. https://doi.org/10.1080/08856257.2019.1580840
• Smith, S. W., & Brownell, M. T. (1995). Individualized educational program: Considering the broad context of reform. Focus on Exceptional Children, 28(1), 1–12.
• Söğüt, D., & Deniz, S. (2018). Sınıf öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlamada karşılaştıkları güçlükler ve kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 423-443. https://doi.org/10.17556/erziefd.402532
• Şahin, A., & Gürler, B. (2018). Destek eğitim odasında ve kaynaştırma ortamlarında çalışan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama sürecinde yaşadıkları güçlüklerin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(29),594-625. https://doi.org/10.14520/adyusbd.437206
• Şekercioğlu, B. (2010). İlköğretim ikinci kademe branş öğretmenlerinin, kaynaştırma uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar ile ilgili görüşler. [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Tekin Ersan, D., & Ata, S. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanmasına ilişkin görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 162-177. https://doi.org/10.24315/trkefd.366706
• Tike Bafra, L., & Kargın, T. (2009). Sınıf öğretmenleri, rehber öğretmenler ve rehberlik araştırma merkezi çalışanlarının bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama sürecine ilişkin tutumları ve bu süreçte karşılaştıkları güçlüklerin belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1933-1972.
• Vural, M., & Yıkmış, A. (2008) Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin öğretimin uyarlanmasına ilişkin yaptıkları çalışmaların belirlenmesi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 8(2), 141-159.
• Vuran, S., Bozkuş-Genç, G., & Sani-Bozkurt, S. (2017). İş birliği ile bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme süreci: Durum çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(2), 165-184. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.316362
• Yaman, A. (2017). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin belirlenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Yazıcıoğlu, T. (2019). Rehberlik öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) biriminin işleyişine ilişkin görüşleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 225-234. https://doi.org/10.18506/anemon.520753
• Yener, C. & Dayı, E. (2021). Kaynaştırma öğrencileri ile çalışma yapan uzmanlar arasındaki BEP sürecindeki iş birliğinin uzman ve aile görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi. Trakya Eğitim Dergisi. 11 (1),76-93.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, M. F. (2013). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının (BEP) uygulanmasında ilköğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin karşılaştıkları engellerin incelenmesi (Gaziantep ili merkez ilçeleri örneği) [Yüksek lisans tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.