COVID-19 Pandemisi Sürecinde Okul Öncesi Eğitime Yeni Başlayan Özel Gereksinimli Çocukların Okula Uyumlarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 1, 217 - 232, 15.03.2024

Hatice Beyza Erdinç , İbrahim Halil Diken , Uğur Onur Günden

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1332750

Öz

Bu çalışma, Covid-19 pandemisi döneminde okul öncesi eğitime yeni başlamış özel gereksinimli çocukların okula uyum düzeyini araştırmak amacıyla İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya, toplamda 133 öğretmen katılmış olup bu öğretmenlerin sınıfında okul öncesi eğitime devam eden 115 kız ve 18 erkek özel gereksinimli öğrenci bulunmaktadır. Çalışmanın amacı doğrultusunda, katılımcılara Demografik Bilgi Toplama Formu ve Okula Uyum Öğretmen Derecelendirme Ölçeği Kısa Formu (OUÖDÖ-KF) çevrim içi doldurtulmuştur. Çalışmada betimsel-ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, çocuğun okula uyum düzeyi ile çocuğun yaşları arasında düşük düzeyde pozitif, özel eğitim hizmetlerinden yararlanmaya başladığı yaş ile negatif bir korelasyon olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, çocuğun cinsiyeti ile okula uyum düzeyleri arasında anlamlı bir fark ve haftalık özel eğitim ders saati ile okula uyum düzeyi arasında da anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bu bulgular ışığında, gelecekte yapılacak araştırmalar ve uygulamalara yönelik öneriler de tartışılmıştır. Çalışma, okula yeni başlayan özel gereksinimli çocukların okula uyum süreçlerine yönelik önemli veriler sunarak, özel eğitim alanında daha etkili müdahalelerin planlanmasına katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi, Covid-19, okula uyum, özel gereksinimli çocuklar.

Investigation of The School Adaptation of Children with Special Needs Who Have Just Started Preschool Education During Covid-19 Pandemic

Öz

This research aims to investigate the school adjustment levels of preschool children with special needs during the Covid-19 pandemic. The study included 133 teachers (115 female and 18 male) who had preschool children with special needs in their classrooms in İstanbul. To achieve the research objectives, the teachers were administered the Demographic Information Collection Form and A Short Form of the Teacher Rating Scale of School Adjustment (TRSSA-SF) online. In this study, both correlational and descriptive models were utilized. The findings revealed that there was a positive correlation between the children's school adjustment scores and their ages, indicating that as the children's ages increased, their school adjustment levels also showed an improvement. On the other hand, a negative correlation was observed between the children's school adjustment scores and the age when they started benefiting from special education and support services. This suggests that an earlier start in receiving special education services may contribute to better school adjustment. However, the study did not find any significant difference between the children's school adjustment scores and their genders, as well as the number of special education hours they received on a weekly basis. These results imply that gender and weekly special education hours may not be significant factors affecting school adjustment levels in this particular group of children. Based on the findings, the research discussed potential suggestions for further research and applications in the field of special education.

Anahtar Kelimeler

Preschool, Covid-19 pandemic, School adjustment, Children with special needs.

Kaynakça

• Akçamete, A. G. (1998). Türkiye’de Özel Eğitim. S. Eripek (Ed.), Özel eğitim içinde (313-359). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Aksoy, F. (2018). Okul öncesi dönemdeki gelişimsel yetersizliği olan öğrencilerin sosyal beceri düzeyleri okula uyumlarını yordar mı? Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 91-105. https://doi.org/10.7822/omuefd.415252
• Arabacıoğlu, B., & Kahraman, P. B. (2021). Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum düzeyleri ve ebeveyn tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 175-192.
• Bakkaloğlu H. & Sucuoğlu B. (2018). Okul öncesi sınıflardaki özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların okula uyumları. Elementary Education Online 17(2), 580-595. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.418906
• Balta, R. G. (2015). Öğrencilerin okula uyumunda okul yönetimi ve öğretmenlerin etkinlikleri [Yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Bartan, S. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin covid 19 pandemi döneminde uygulanan uzaktan eğitim sürecine ilişkin görüşleri. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 1-24.
• Berber, S. Ş. (2015). Okul öncesi 5 yaş çocukları için eğitici drama temelli okula uyum programının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi
• Betts, L. R., & Rotenberg, K. J. (2007). A short form of the Teacher Rating Scale of School Adjustment. Journal of Psychoeducational Assessment, 25(2), 150-164. https://doi.org/10.1177/0734282906296406
• Birch, S. H., & Ladd, G. W. (1997). The teacher-child relationship and children's early school adjustment. Journal of School Psychology, 35(1), 61-79. https://doi.org/10.1016/S0022-4405(96)00029-5
• Blacher, J., Baker, B. L., & Eisenhower, A. S. (2009). Student-teacher relationship stability across early school years for children with intellectual disability or typical development. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 114(5), 322–339. https://doi.org/10.1352/1944-7558-114.5.322
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cadima, J., Doumen, S., Verschueren, K., & Buyse, E. (2015). Child engagement in the transition to school: Contributions of self-regulation, teacher-child relationships and classroom climate. Early Childhood Research Quarterly, 32, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2015.01.008
• Cohen, J. W. 1988. Statistical power analysis for the behavioral sciences. Lawrence Erlbaum Associates. Çıkrıkçı, S. (1999). Ankara il merkezindeki resmi banka anaokullarına devam eden 5-6 yaş çocukların okul olgunluğu ile aile tutumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi
• Doğan, S., Kelleci, M., Sabancıoğulları, S., & Aydın, D. (2008). Bir ilköğretim okulunda öğrenim gören çocuklarda ruhsal uyum sorunları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(1), 47-52.
• Döğer, S. S., & Kılınç, F. E. (2021). Okul öncesi dönemdeki çocukların Kovid-19 pandemisinde ev karantinası yaşamları. Türkiye Sağlık Araştırmaları Dergisi, 2(2), 1-14.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3. bs.). SAGE Publications Inc.
• Frankel, E. B., Gold, S. & Ajodhia-Andrews, A. (2010). International preschool ınclusion: Bridging the gap between vision and practices. Young Exceptional Children, 13(5), 2-16. https://doi.org/10.1177/1096250610379983
• Gedik, S. (2015). Öğretmen algılarına göre 60-66 aylık çocuklarda okula uyumun incelenmesi: Fatih ilçesi örneği [Yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi
• Goldberg, C. A. (2006). Transitioning to preschool: The role of withdrawn behavioral subtypes and the teacher-child relationship in early school adjustment. [Doktora tezi]. Northern Illinois University
• Gülay, H. (2011). 5-6 yaş grubu çocuklarda okula uyum ve akran ilişkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 1-10.
• Gülay-Ogelman, H., & Erten-Sarıkaya, H. (2014). Okul öncesi dönem çocuklarının oyun davranışlarının akran ilişkileri üzerindeki yordayıcı etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 301-321. https://doi.org/10.18069/firatsbed.346917
• Gülay-Ogelman, H. G., Güngör, H., & Göktaş, İ. (2021). COVID-19 ve yeni dönemdeki okula uyum süreci: okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 10(1), 11-24.
• Gürkan, T., (2013). Okul öncesi eğitim programı. R. Zembat (Ed.) Okul öncesinde özel öğretim yöntemleri içinde (ss. 29- 79). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güzelyurt, T., Erol, S., Kahraman, A., Temel, L. & Şavluk, B. (2019). Okul Öncesi Öğretmenlerinin İlkokula Hazırbulunuşluğa İlişkin Görüşleri. International Primary Education Research Journal, 3 (1), 23-30.
• Harrison, L. J., Clarke, L., & Ungerer, J. A. (2007). Children’s drawings provide a new perspective on teacher-child relationship quality and school adjustment. Early Childhood Research Quarterly, 22, 55-71. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2006.10.003
• Hausken, E. G., & Rathbun, A. H. (2002, April 1-5). Adjustment to kindergarten: Child, family, and kindergarten program factors. [Oral presentation]. Annual Meeting of the American Educational Research Association
• Haymes, L. K., Fowler, S. A., & Cooper, A. Y. (1994). Assessing the transition and adjustment of preschoolers with special needs to an integrated program. Journal of Early Intervention, 18(2), 184-198. https://doi.org/10.1177/105381519401800206
• Hsiao, M. N., Tseng, W. L., Huang, H. Y., & Gau, S. S. (2013). Effects of autistic traits on social and school adjustment in children and adolescents: The moderating roles of age and gender. Research in Developmental Disabilities, 34(1), 254–265. http://dx.doi.org/10.1016/j.ridd.2012.08.001
• Kahraman, P. B. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum sürecine ilişkin anaokulu öğretmenlerinin ve annelerinin görüşleri. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 3-20. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720182144
• Kahraman, P. B., Tuba, Ş. E. N., Alataş, S., & Tütüncü, B. (2018). Okul öncesi dönemde okula uyum sürecine ilişkin öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 681-701. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-431421
• Kamper DeMarco, K. E. (2016). The influence of friendships on aggressive behavior in early childhood: Examining the interdependence of aggression [Doktora tezi]. New York University
• Karasar, N. (2011). Araştırmalarda rapor hazırlama. Nobel Yayın
• Kaya, Ö. S. (2014). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi
• Kaya, Ö. S. & Akgün, E. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların okula uyum düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(4). https://doi.org/10.17051/io.2016.51992
• Kaynar, H., Kurnaz, A., Doğrukök, B., & Şentürk Barışık, C. (2020). Ortaokul öğrencilerinin uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 15(7), 3269-3292. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44486
• Kerem, E. & Cömert, D. (2006). Türkiye’de okul öncesi eğitimin sorunları ve çözüm önerileri. Eurasian Journal of Educational Research, 21, 155 – 172.
• Ladd, G. W. (1996). Shifting ecologies during the 5-to-7-year period: Predicting children’s school adjustment during the transition to grade school. In A. J. Sameroff & M. M. Haith (Eds.), The age of reason and responsibility içinde (pp. 363-386). University of Chicago Press.
• Ladd, G. W., Buhs, E. S., & Troop, W. (2002). Children’s interpersonal skills and relationships in school set- tings: Adaptive significance and implications for school-based prevention and programs. In P. K. Smith & C. Hart (Eds.), Blackwell handbook of childhood social development (pp. 394-415). Blackwell.
• McIntry, L., Blacher, J. & Baker, B. (2006). The transition to school: adaptation in young children with and without intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 50(5), s. 349-361. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2006.00783.x
• MEB (2018). Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2018). Retrieved October 8 ,2021 from http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.html
• Meehan, B. T., Hughes, J. L., & Cavell, T. A. (2003). Teacher-student relationships as compensatory resources for aggressive children. Child Development,74, 1145- 1157. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00598
• Oktay, A. (1999). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. Epsilon.
• Önder, A., & Gülay, H. (2010). 5-6 Yaş Çocukları için Okula Uyum Öğretmen Değerlendirme Ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. International Online Journal of Educational Sciences, 2(1).
• Rimm-Kaufman, S. E., & Pianta, R. C. (2000). An ecological perspective on the transition to kindergarten: A theoretical framework to guide empirical research. Journal of Applied developmental psychology, 21(5), 491-511. https://doi.org/10.1016/S0193-3973(00)00051-4
• Shields, A., Dickstein, S., Seifer, R., Giusti, L., Dodge Magee, K., & Spritz, B. (2001). Emotional competence and early school adjustment: A study of preschoolers at risk. Early Education and Development, 12(1), 73-96. https://doi.org/10.1207/s15566935eed1201_5
• Spencer, M. B. (1999). Social and cultural influences on school adjustment: The application of an identity-focused cultural ecological perspective. Educational Psychologist, 34 (1), 43-57. https://doi.org/10.1207/s15326985ep3401_4
• Stormshak, E. A., & Bierman, K. L. (1998). The implications of different developmental patterns of disruptive behavior problems for school adjustment. Development and Psychopathology, 10(3), 451-467. https://doi.org/10.1017/S0954579498001692
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5. bs.). Pearson Education, Inc.
• Taner, M., & Başal, H. A. (2005). Farklı sosyoekonomik düzeylerde okul öncesi eğitimi alan ve almayan ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin dil gelişimlerinin cinsiyete göre karşılaştırılması. Bursa Uludağ Üniversitesi Dergileri, 18 (2), 395-420.
• Uzuner, N. & Gürsoy, F. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların sosyal uyum ve beceri düzeylerinin incelenmesi, Çağdaş̧ Eğitim Dergisi, 35(380):20-29.
• Von Klitzing, K., Kelsay, K., Emde, R. N., Robinson, J., & Schmitz, S. (2000). Gender specific characteristics of 5-year-olds’ play narratives and associations with behavior ratings. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 39(8), 1017-1023. https://doi.org/10.1097/00004583-200008000-00017
• Yoleri, S. (2014). The effects of age, gender, and temperament traits on school adjustment for preschool children. e-International Journal of Educational Research, 5(2), 54-66. https://doi.org/10.19160/e-ijer.55208
• Yoleri, S. ve Tanış, H. M. (2014). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyum düzeylerini etkileyen değişkenlerin incelenmesi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2) 130-141. https://doi.org/10.14230/joiss82