COVİD-19 Pandemisi Sürecinde Özel Eğitim İhtiyacı Olan Çocuklara Verilen Uzaktan Eğitimin Ebeveynler Tarafından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 1, 303 - 339, 15.03.2024

Hatice İlay Köken , Elif Sazak Duman

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1339063

Öz

Bu araştırmanın amacı COVID-19 pandemisi sürecinde özel eğitim ihtiyacı olan çocuklara verilen uzaktan eğitimin ebeveynler tarafından değerlendirilmesidir. Araştırmanın kapsamında 7-12 yaş arasında olan özel eğitim ihtiyacı olan çocuğa sahip olan 350 ebeveyne ulaşılmıştır. Araştırma için kullanılan veri toplama aracı araştırmacılar tarafından geliştirilen COVID-19 Pandemisi Sürecinde Uzaktan Eğitimle Sürdürülen Özel Eğitime İlişkin Ebeveyn Görüşleri (COVID-19 UESÖEG) isimli anket formudur. Veriler betimsel istatistik yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada uzaktan özel eğitim hizmetlerinin düzenli olmasına rağmen çocukların öğrenme düzeylerinin farklı olması, ekonomik yük getirileri ve bakım için ayrılan süredeki artıştan dolayı uzaktan eğitimin verimli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Uzaktan özel eğitimle ilgili olarak ebeveynlerin yaşadıkları zorluklar; ödevleri tamamlamada ebeveynin konuyla ilgili bilgi eksikliği, uygun olmayan ev ortamı ve yetersiz zaman başlığı altında toplanmıştır. Araştırma kapsamında özel eğitim ihtiyacı olan çocuğa sahip ebeveynlerin COVID-19 pandemisi sürecinde aldıkları uzaktan eğitimden daha fazla yararlanmak için sunduğu öneriler ise daha uygun desteklerin verilmesi gerektiği, okul-ev ilişkisinin daha fazla olması gerektiği ve çalışmalar için daha esnek saatlerin ayarlanması gerektiği şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 pandemisi, özel eğitim, özel eğitim ihtiyacı olan çocuk, uzaktan eğitim.

Parents' Evaluation of Distance Education Given to Children with Special Education Needs During the COVID-19 Pandemic Process

Öz

The purpose of this research is to evaluate the distance education given to children with special education needs during the COVID-19 pandemic process by the parents. Within the scope of the research, 350 parents who have children between the ages of 7 and 12 who need special education were reached. The data collection tool used for the research is the survey form named Parent Opinions on Special Education Continuing with Distance Education during the COVID-19 Epidemic (COVID-19 UESÖEG) developed by the researchers. The data were analyzed using descriptive statistical methods. In the study, it was concluded that although distance special education services are regular, distance education is not efficient due to the different learning levels of children, economic burden returns and the increase in the time allocated for care. Difficulties experienced by parents in relation to distance special education; Parents' lack of knowledge about the subject, unsuitable home environment and insufficient time in completing homework were grouped under the headings. Within the scope of the research, the suggestions made by parents with children in need of special education in order to benefit more from the distance education they received during the COVID-19 pandemic period are that more appropriate support should be provided, the school-home relationship should be more and more flexible hours should be set for studies.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 Pandemic, Special Education, Child With Special Educational Needs, Distance Education.

Kaynakça

• Akbayrak, K., Vural, G., & Murat, A. (2021). Özel eğitim öğretmenlerinin koronavirüs pandemisi döneminde uzaktan eğitime ilişkin deneyim ve görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 471-499. doi: 10.17679/inuefd.863029
• Alexander, R., Ravi, A., Barclay, H., Sawhney, I., Chester, V., Malcolm, V., ... & Langdon, P. E. (2020). Guidance for the treatment and management of COVID‐19 among people with intellectual disabilities. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 17(3), 256-269. doi: 10.1111/jppi.12352
• Andrew, A., Cattan, S., Costa-Dias, M., Farquharson, C., Kraftman, L., Krutikova, S., . . . Sevilla, A. (2020). Learning during the lockdown: real-time data on children’s experiences during home learning. Fiscal Studies, 43(4), 325-340. https://doi.org/10.1111/1475-5890.12312
• Arı, Y., İşcen Karasu, F., & Kahraman H. (2022). Özel eğitim okul müdürleri COVID-19 salgınında uzaktan eğitim sürecini nasıl yönettiler?. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 157-172.
• Arıcı Doğan, D., & Görgü, E. (2022). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların annelerinin COVID-19 pandemi sürecinde özel eğitime ara vermeye yönelik görüşlerinin incelenmesi. Journal of Qualitative Research in Education, 30. doi: 10.14689/enad.30.5
• Avcı Doğan, G., & Ateşgöz, N. N. (2022). The status of gifted students during COVID-19 pandemic process. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 24(1), 37-53. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.933459
• Ayaz, E. (2021). İlkokul fen bilimleri dersinin pandemi dönemi uzaktan eğitimine ilişkin öğretmen ve ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 298-342. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.933459
• Banerjee, T., Khan, A., & Kesavan, P. (2021). Impact of lockdown and school closure on children in special schools: A single-centre survey. BMJ Paediatrics Open, 5(1). doi: 10.1136/bmjpo-2020-000981
• Başar, A. Y., & Gündüz, Y. (2022). COVID-19 pandemi sürecinde özel gereksinimli öğrencilerin uzaktan eğitim yaşantılarına ilişkin öğretmenlerin ve ailelerin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 643-662. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1074457
• Başaran, M., & Aksoy, A. (2020). Anne-babaların koronavirüs (COVID-19) salgını sürecinde aile yaşantılarına ilişkin görüşleri. The Journal of International Social Research, 13(71). doi: 10.17719/jisr.10589
• Battistin, T., Mercuriali, E., Zanardo, V., Gregori, D., Lorenzoni, G., Nasato, L., & Reffo, M. E. (2021). Distance support and online intervention to blind and visually impaired children during the pandemic COVID-19. Research in Developmental Disabilities, 103816. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2020.103816
• Berk, S. (2021). Özel Eğitim öğretmenlerinin COVID-19 nedeniyle ara verilen eğitime yeniden başlanması hakkında görüşlerinin incelenmesi: Nitel bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(30), 84-124. https://doi.org/10.19171/uefad.837662
• Bolliger, D. U., & Wasilik, O. (2009). Factors influencing faculty satisfaction with online teaching and learning in higher education. Distance education, 30(1), 103-116. https://doi.org/10.1080/01587910902845949
• Bozkurt, A., & Sharma, R. C. (2020). Emergency remote teaching in a time of global crisis due to CoronaVirus pandemic. Asian journal of distance education, 15(1), https://doi.org/10.5281/zenodo.3778083
• Brandenburg, J. E., Fogarty, M. J., & Sieck, G. C. (2020). Why individuals with cerebral palsy are at higher risk for respiratory complications from COVID-19. Journal of Pediatric Rehabilitation Medicine, 13(3), 317-327. doi: 10.3233/PRM-200746
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi
• Cavkaytar, A. (2002). Ailelerle birlikte çalışma. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını, No: 756.
• Ceylan, M., Afacan, K., & Görmez, M. (2022). COVID-19 döneminde zihin yetersizliği olan öğrencilerin deneyimleri hakkında ailelerin görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 335-350. https://doi.org/10.24315/tred.903021
• Colvin, M. K., Reesman, J., & Glen, T. (2022). The impact of COVID-19 related educational disruption on children and adolescents: An interim data summary and commentary on ten considerations for neuropsychological practice. The Clinical Neuropsychologist, 36(1), 45-71. https://doi.org/10.1080/13854046.2021.1970230
• Coşkun, M. (2021, 28 - 29 Mayıs). COVID-19 pandemi sürecinde yapılan uzaktan eğitime yönelik öğretmen görüşleri “özel eğitim” [Sözlü bildiri]. 2. Uluslararası Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Sempozyumu , İzmir, Türkiye.
• Çelik, R. R. (2004). Zihin engelli çocuğu olan anne-babaların okulda anne-baba katılımına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi: (Bursa ilinde bir araştırma) [Doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Çetin, Ş. & Ercan, T. (2021). Otizme sahip ergen öğrencilerin uzaktan eğitim deneyimlerinin ebeveyn aracılığı ile incelenmesi. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 105-121. https://dergipark.org.tr/ en/pub/anadoluakademi/issue/60142/870947
• Çıngı, H. (1994). Örnekleme kuramı (2. baskı). Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
• Demir, S., & Kale, M. (2020). Öğretmen görüşlerine göre COVID-19 küresel salgını döneminde gerçekleştirilen uzaktan eğitim sürecinin değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 15(8), 3445-3470. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44492
• Dickinson, H., & Yates, S. (2020). More than isolated: The experience of children and young people with disability and their families during the COVID-19 pandemic. Children and Young People with Disability Australia. https://apo.org.au/node/305856
• Elçi D., & Nuri, C. (2022). Özel eğitim öğretmenlerinin COVID-19 sürecinde özel gereksinimli bireylerin eğitimine yönelik yaşadıkları problemler (KKTC örneği). International Journal Of Su-Ay Development Association (Ijosda), 1(2), 70-95.
• Erdem, R. , Ünay, E. & Çakıroğlu, O. (2021). COVID-19 sürecinde özel eğitimde uzaktan eğitime yönelik ebeveynlerin görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 465-479. doi: 10.53444/deubefd.929329
• Ergezen, A. (2022). Özel gereksinimli bireylerin eğitiminde uzaktan eğitim uygulamalarının özel eğitim öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6th Ed.). McGraw-Hill.
• Glesne, C. (2015). Becoming qualititave researchers: An introduction. Pearson Education.
• Görgöz, P. S., & Aktan, O. (2023). Özel yetenekli öğrencilerde COVID-19 korkusu ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 111-126. https://doi.org/10.21666/muefd.1146831
• Görgülü Arı, A., & Arslan, K. (2020). COVID-19 perception in middle school student'mind. Electronic Turkish Studies, 15(6), 503-524. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44425
• Görgün, B. & Balıkçı, Ö. (2021). COVID-19 salgınında özel öğrenme güçlüğü olan bireylere, ailelerine ve öğretmenlerine sunulan destekler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 22 (2), 988-1014 . doi: 10.17679/inuefd.929520
• Greenway, C. W., & Eaton‐Thomas, K. (2020). Parent experiences of home‐schooling children with special educational needs or disabilities during the coronavirus pandemic. British Journal of Special Education, 47(4), 510-535.
• Güleryüz, G. S. (2021). COVID-19 salgını döneminde özel eğitimli bireyler ile ailelerinin yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Gülmez, S. B. (2020, September). The impact of COVID-19 pandemic on diplomacy. 5th International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress (pp. 367-378).
• Günlü, Y., & Çakmak, S. (2021). Özel gereksinimli çocukları olan babalarının COVID-19 sürecinde online eğitimlere ilişkin görüşleri. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 148-162. doi: 10.38122/ased.52.3
• Guernsey, L., Ishmael, K., & Prescott, S. (2020). Online learning in the wake of COVID-19 tips and resources for PreK-12 with equity in mind. Journal of Pediatric Nursing, 53, 82-90. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2020.04.013
• Güvercin, D., Kesici, A., & Akbaşlı, S. (2022). Distance education experiences of teacher-parents during the COVID-19. Athens Journal of Education, 9(4). doi: 10.30958/aje.9-4-4
• Erden, N. & Nuri, C. (2023). COVID-19 pandemi sürecinde özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine devam eden özel gereksinimli çocukların ailelerinin beklentisi. Turkish Special Education Journal International, 5(1), 59-92.
• Fison, S. (2020, May 15). Distance learning report announced. %75 of students think distance learning is fun. İhlas Haber Ajansı. Retrieved from https://www.iha.com.tr/haber-uzaktan-egitim-raporu-aciklandi-ogrencilerinyuzde-75i-uzaktan-egitimi-eglenceli-buluyor-845301
• Hill, F. (2020). The pandemic is a crisis for students with special needs. The Atlantic, 18.
• İşman, A. (2011). Uzaktan eğitim. Pegem Akademi Yayıncılık
• Jeste, S., Hyde, C., Distefano, C., Halladay, A., Ray, S., Porath, M., ... & Thurm, A. (2020). Changes in access to educational and healthcare services for individuals with intellectual and developmental disabilities during COVID‐19 restrictions. Journal of Intellectual Disability Research, 64(11), 825-833. https://doi.org/10.1111/jir.12776
• Kaçar, H., Yel, M., Uz, V., Acar, G., & Tutumlu, N. (2022). Özel öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerin COVID-19 salgınında uzaktan eğitim sürecindeki durumlarının sınıf öğretmenlerinin gözlem ve deneyimlerine göre incelenmesi. The Journal of International Educational Sciences, 9(30), 245-298. 10.29228/INESJOURNAL.57402
• Karahan, S., Demiröz, K., Yıldırım Parlak, Ş. & Özaydın, L. (2022). COVID-19 sürecinde özel gereksinimli öğrenciler ile çalışan meslek elemanlarının gereksinimleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi , 12(2), 402-412. doi: 10.5961/higheredusci.1085688
• Kavuk, E., & Demirtaş, H. (2021). COVID-19 pandemisi sürecinde öğretmenlerin uzaktan eğitimde yaşadığı zorluklar. E-Uluslararası Pedandragoji Dergisi, 1(1), 55-73. https://trdoi.org/10.27579808/e-ijpa.20
• Kırık, A. M., & Özkoçak, V. (2020). Yeni dünya düzeni bağlamında sosyal medya ve yeni koronavirüs (COVID-19) pandemisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(45), 133-154. https://doi.org/10.31455/asya.740420
• Kwok, K. O., Li, K. K., Chan, H. H. H., Yi, Y. Y., Tang, A., Wei, W. I., & Wong, S. Y. S. (2020). Community responses during early phase of COVID-19 epidemic, Hong Kong. Emerging infectious diseases, 26(7), 1575. doi: 10.3201/eid2607.200500
• Koçbeker, B. N. & Seçil Karamuklu, E. (2022). COVID-19 salgını sürecinde özel gereksinimli çocuğu olan annelerin yaşadıkları güçlüklerin ve duygu durumlarının incelenmesi . Milli Eğitim Dergisi, 51(233) , 419-442 . doi: 10.37669/milliegitim.787866
• Koskela, T., Pihlainen, K., Piispa-Hakala, S., Vornanen, R., & Hämäläinen, J. (2020). Parents’ views on family resiliency in sustainable remote schooling during the COVID-19 outbreak in Finland. Sustainability, 12(21), 8844. https://doi.org/10.3390/su12218844
• Kundakcı, Y. E. , Gül, İ. , Yeşiltaş, A. & Kundakcı, R. (2022). COVID-19 pandemisinde özel gereksinimli çocuklar ve annelerinin deneyimleri: Nitel bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(54), 63-86. doi: 10.21560/spcd.vi.890240
• Kuş, Z., Mert, H., & Boyraz, F. (2021). COVID‐19 Salgını süresince eğitimde fırsat eşit (siz) liği: Kırsal kesimdeki öğretmen ve ebeveyn görüşleri: Education Technology Theory & Practice, 11(2), 470- 493. doi: 10.17943/etku.913684
• Küçük, E. T., & Taşkın, P. (2023). Özel eğitimde ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 13(2), 1471-1490. https://doi.org/10.24315/tred.1167114
• Lau, E. Y. H., & Lee, K. (2021). Parents’ views on young children’s distance learning and screen time during COVİD-19 class suspension in Hong Kong. Early Education and Development, 32(6), 863-880. https://doi.org/10.1080/10409289.2020.1843925
• Lotfi, S. , Özkan, A. O. & Oğuz, N. (2021). Özel gereksinimli çocuklara sahip annelerin COVID-19 salgını süresince yaşadığı sorunlarla başa çıkma tutumlarının incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(3) , 787-803. doi: 10.33417/tsh.893271
• Masonbrink, A. R., & Hurley, E. (2020). Advocating for children during the COVİD-19 school closures. Pediatrics, 146(3). https://doi.org/10.1542/peds.2020-1440
• McConnell, D., & Savage, A. (2015). Stress and resilience among families caring for children with intellectual disability: Expanding the research agenda. Current developmental disorders reports, 2, 100-109. https://doi.org/10.1007/s40474-015-0040-z
• McStay, R. L., Trembath, D., & Dissanayake, C. (2014). Stress and family quality of life in parents of children with autism spectrum disorder: Parent gender and the double ABCX model. Journal of autism and developmental disorders, 44, 3101-3118. https://doi.org/10.1007/s10803-014-2178-7
• Mengi, A., & Alpdoğan, Y. (2020). COVID-19 salgını sürecinde özel eğitim öğrencilerinin uzaktan eğitim süreçlerine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 413-437. https://doi.org/10.37669/milliegitim.776226
• Mısırlı, O., & Ergüleç, F. (2021). Emergency remote teaching during the COVID-19 pandemic: Parents experiences and perspectives. Education and information technologies, 26(6), 6699-6718. https://doi.org/10.1007/s10639-021-10520-4
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publication. Milli Eğitim Bakanlığı (Kasım, 2020). Uzaktan eğitim sürecinin detayları. https://www.meb.gov.tr/uzaktan-egitim-surecinin-detaylari/haber/21990/tr
• Neece, C., McIntyre, L. L., & Fenning, R. (2020). Examining the impact of COVID‐19 in ethnically diverse families with young children with intellectual and developmental disabilities. Journal of Intellectual Disability Research, 64(10), 739-749. https://doi.org/10.1111/jir.12769
• Narzisi, A. (2020). Handle the autism spectrum condition during Coronavirus (COVID-19) stay at home period: Ten tips for helping parents and caregivers of young children. Brain sciences, 10(4), 207. https://doi.org/10.3390/brainsci10040207
• Nusser, L. (2021). Learning at home during COVID-19 school closures–How do German students with and without special educational needs manage?. European Journal of Special Needs Education, 36(1), 51-64. https://doi.org/10.1080/08856257.2021.1872845
• Mete Yesil, A., Sencan, B., Ömercioglu, E., & Özmert, E. N. (2022). The impact of the COVID-19 pandemic on children with special needs: A descriptive study. Clinical Pediatrics, 61(2), 141-149. https://doi.org/10.1177/00099228211050223
• O’Connor Bones, U., Bates, J., Finlay, J., & Campbell, A. (2022). Parental involvement during COVID-19: Experiences from the special school. European Journal of Special Needs Education, 37(6), 936-949. https://doi.org/10.1080/08856257.2021.1967297
• Odabaşı, Y. (1999). Anket yöntemi. A. A. Bir (Ed.), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri içinde. TC Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1081.
• Odluyurt, S., & Timur, G. (2022). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere COVID-19 pandemi sürecinde kişisel koruyucu önlemleri öğretmede özel eğitim öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi-Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özata, M., & Karip, S. (2017). Engelli bireylerin sağlık hizmetleri kullanımında yaşadıkları sorunlar: Konya örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(4), 409-427. https://dergipark.org.tr/en/pub/hacettepesid/issue/39658/469531
• Özer S., Nuri C., & Bağlama B. (2023). Özel eğitim öğretmenlerinin COVID-19 pandemisinde psikolojik iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 508-521. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1285514
• Özmete, E., & Pak, M. (2023). Experiences of mothers with disabled children during the COVID-19 pandemic. Özel Eğitim Dergisi, 24(1). https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.933981
• Özyürek, A., Begde, Z., Yavuz, N.F. ve Özkan, İ. (2016). Uzaktan eğitim uygulamasının öğrenci bakış açısına göre değerlendirilmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 592-605. https://dergipark.org.tr/en/pub/joiss/issue/30780/323661
• Özyürek, A., & Çetinkaya, A. (2021). COVID-19 pandemi döneminde aile ve ebeveyn-çocuk ilişkilerinin incelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 96-106. https://doi.org/10.1111/jsr.13052.
• Pınarcıoğlu, N. Ş., Kanbak, A., & Önver, M. Ş. (2021). COVID-19 pandemisi sürecinde kırsal-kentsel ve sosyo-ekonomik farklılıkların uzaktan eğitime etkisi. MSGSÜ Sosyal Bilimler, 1(23), 28-48. https://dergipark.org.tr/en/pub/msgsusbd/issue/69550/1107748
• Piştav-Akmeşe, P., & Kayhan, N. (2020). Özel eğitim öğretmenliği öğrencilerinin koronavirüs (COVID-19) salgın sürecinde uygulama derslerine ilişkin deneyimleri. Turkish Studies 15(8), s. 3669-3688. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.
• Piştav-Akmeşe, P. P., & Kayhan, N. (2021). Koronavirüs (COVID-19) salgınında özel eğitimde öğretmenlik uygulaması dersi ve öğretmen deneyimleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 73-104. doi: 10.29299/kefad.813169
• Rose-Redwood, R., Kitchin, R., Apostolopoulou, E., Rickards, L., Blackman, T., Crampton, J., ... & Buckley, M. (2020). Geographies of the COVID-19 pandemic. Dialogues in Human Geography, 10(2), 97-106. https://doi.org/10.1177/2043820620936050
• Sani Bozkurt, S., Bozkuş Genç, G., Vuran, S., Yıldız, G., Çelik, S., Diken, İ., ... & Demiryürek, P. (2022). COVID-19 salgınında Türkiye’deki özel gereksinimi olan öğrenciler ve ailelerine yönelik uzaktan özel eğitim uygulamalarına ilişkin uzman bakış açısı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 23(1). https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.786118
• Sarı, T., & Nayır, F. (2020). Challenges in distance education during the (COVID-19) pandemic period. Qualitative Research in Education, 9(3), 328-360. https://doi.org/10.17583/qre.2020.5872
• Sarol, H. , Durmuş, K. & Gürkan, R. K. (2023). Effects of the COVID-19 pandemic on participation in physical activity of ındividuals with autism spectrum disorder: The true-life experiences of parents. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi , 24(2) , 235-251 . doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.989516
• Sop, A., & Dalkılıç, Z. (2021, Mayıs). Hafif düzeyde zihinsel yetersizliğe sahip çocukları olan ebeveynlerin COVID-19 salgını sırasında uzaktan eğitimdeki deneyimleri. 15. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi, Türkiye.
• Sönmez, M., Yıldırım, K., & Çetinkaya, F. (2020). Yeni tip koronavirüs (Sars- CoV2) salgınına bağlı uzaktan eğitim sürecinin sınıf öğretmenlerinin görüşleriyle değerlendirilmesi. Turkish Studies, 15(6), 855, 876. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43799
• Supratiwi, M., Yusuf, M., & Anggarani, F. K. (2021). Mapping the challenges in distance learning for students with disabilities during COVID-19 pandemic: Survey of special education teachers. International Journal of Pedagogy and Teacher Education, 5(1), 11-18. https://doi.org/10.20961/ijpte.v5i1.45970
• Şenol, F. B. & Can Yaşar, M. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde öğretmen ve ebeveyn gözünden “özel eğitim”. Milli Eğitim Dergisi, 439-458 . doi: 10.37669/milliegitim.787808
• Terzioğlu, N. K., & Yıkmış, A. (2022). Özel eğitim öğretmenliği lisans programına devam eden öğrencilerin COVID-19 sürecindeki uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 693-709. https://doi.org/10.24315/tred.925629
• Toseeb, U., Asbury, K., Code, A., Fox, L., & Deniz, E. (2020). Supporting families with children with special educational needs and disabilities during COVID-19. Short raport. https://psyarxiv.com/tm69k?f. doi: 10.31234/osf.io/tm69k
• Trzcińska-Król, M. (2020). Students with special educational needs in distance learning during the COVID-19 pandemic–parents’ opinions. Interdisciplinary Context of Special Pedagogy, 29(1), 173-191. https://doi.org/10.14746/ikps.2020.29.08
• Turan, H., & Akkaynak, M. (2021). COVID-19 pandemisinde özel gereksinimli çocuklar ile çalışan öğretmenlerde sağlık anksiyetesinin tükenmişlik üzerindeki etkisi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 8(2), 577-588. https://dergipark.org.tr/en/pub/atdd/issue/63005/853156
• Tüysüz, H., Yıldız B. B., & Balta, M. (2021).Uzaktan eğitimde özel eğitim ebeveynlerinin öğretmenlik rolleri: Nitel bir çalışma. Socıal Scıences Studıes Journal, 89, 4570-4581, doi: 10.26449/sssj.3551
• Ünay, E., Erdem, R., & Çakıroğlu, O. (2021). COVID-19 sürecinde özel eğitimde uzaktan eğitim uygulamaları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(30), 158-184. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad
• Ünüvar, İ., & Aktaş, H. (2022). Dünya’da ve Türkiye’de COVID-19 pandemisinin ekonomik etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(1), 124-140. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1017717
• Üresin, E., İlik, Ş. Ş., Arzu, A., & Alıcıoğlugil, E. (2021). Pandemi döneminde uzaktan eğitimin özel gereksinimli öğrencilerin ebeveynlerinin görüşlerine göre incelenmesi. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 121-147. https://dergipark.org.tr/en/pub/akef/issue/68985/1092306
• Viner, R. M., Russell, S. J., Croker, H., Packer, J., Ward, J., Stansfield, C., ... & Booy, R. (2020). School closure and management practices during coronavirus outbreaks including COVİD-19: A rapid systematic review. The Lancet Child & Adolescent Health, 4(5), 397-404. https://doi.org/10.1016/S2352-4642(20)30095-X
• Yarar, F. , Bayramoğlu, S. & Şenol, H. (2021). COVID-19 pandemi döneminin özel gereksinimli çocuk annelerinde anksiyete ve yaşam kalitesi üzerine etkisinin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi , 11(3) , 410-416 . doi: 10.33631/duzcesbed.871934
• Yersel, B. O., Akbaş, A., & Durualp, E. (2021). Pandemi Sürecinde özel gereksinimli çocukların günlük yaşam aktivitileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(1), 126-145. https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/60135/842588
• Yıldırım, A. E. S., & Bozak, B. (2021). COVID-19 sürecinde çoklu yetersizliği olan çocukların ailelerine sunulan destekler: Bir durum çalışması. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 154-172. https://doi.org/10.33308/26674874.2021351247
• Yıldırım-Parlak, Ş., Karahan, S., Demiröz, K., Özaydın, L. (2022). Kovid-19 salgını sürecinde özel gereksinimli çocukları olan ebeveynlerin ihtiyaçları. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 12, 25-54. doi: 10.23863/kalem.2021.199
• Yıldız, A., &. Akar Vural, R. (2020). COVID-19 pandemisi ve derinleşen eğitim eşitsizlikleri. Türk Tabipleri Birliği COVID-19 pandemisi altıncı ay değerlendirme raporu, 556-565. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/COVID19-rapor_6/COVID19-rapor_6_Part64.pdf
• Yıldız, E., Yücel, H., & Yağcı, F. (2022). Özel gereksinimli çocuğu olan ailelerin COVID-19 nedeniyle karantina sürecindeki stresle başa çıkma stratejileri ile aktivite-rol dengeleri arasındaki ilişki. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 10(2), 63-72. https://doi.org/10.30720/ered.922953
• Yurtbakan, E., & Akyıldız, S. (2020). Sınıf öğretmenleri, ilkokul öğrencileri ve ebeveynlerin COVID-19 izolasyon döneminde uygulanan uzaktan eğitim faaliyetleri hakkındaki görüşleri. Electronic Turkish Studies, 15(6). https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43780
• Yüksel Başar, A. & Gündüz, Y. (2022). COVID-19 pandemi sürecinde özel gereksinimli öğrencilerin uzaktan eğitim yaşantılarına ilişkin öğretmenlerin ve ailelerin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi , 6(2) , 643-662 . doi: 10.47525/ulasbid.1074457
• Zheng, S. Q., Yang, L., Zhou, P. X., Li, H. B., Liu, F., & Zhao, R. S. (2021). Recommendations and guidance for providing pharmaceutical care services during COVID-19 pandemic: A China perspective. Research in Social and Administrative Pharmacy, 17(1), 1819-1824. https://doi.org/10.1016/j.sapharm.2020.03.012