Öğretmen Algılarına Göre Alturistik Liderlik, Öğrenen Okul ve Örgütsel Mutluluk Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 788 - 805, 24.06.2024

Muhammed Zincirli , Vildan Burulday

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1350485

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin öğrenen okul, alturistik liderlik ve örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışma ilişkisel tarama modeliyle yürütülmüştür. Bu çalışmanın evrenini 2021-2022 eğitim öğretim yılında Bingöl İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı okullarda görev yapan öğretmenler, araştırmanın örneklemini ise basit (seçkisiz) örnekleme yöntemiyle seçilmiş 444 öğretmen oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri Öğrenen Okul Ölçeği (ÖOÖ), Alturistik Liderlik Ölçeği (ALÖ) ve Örgütsel Mutluluk Ölçeği (ÖMO) kullanılarak elde edilmiştir. Toplanan verilerin analizinde istatistik paket programı kullanılmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen veriler betimsel istatistikler, t testi, anova, korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi yapılarak çözümlenmiştir. Anova testi sonucunda ortaya çıkan farklılıkların kaynağını tespit etmek amacıyla post hoc(karşılaştırma) testlerinden yararlanılmıştır. Yapılan karşılaştırma testlerinde anlamlı düzeyde farklılıklar tespit edilmekle birlikte anlamlı farklılıkların olmadığı sonuçlara da ulaşılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu ve alan değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık bulunmazken zihni modeller alt boyutunda kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlerden, kişisel hakimiyet alt boyutunda güzel sanatlar/beden alanındaki öğretmenlerin sosyal bilgiler alanındaki öğretmenlerden, takım halinde öğrenme ve zihni modeller alt boyutunda ise ortaokul öğretmenlerinin algılarının lise öğretmenlerinin algılarından daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca mevcut çalışmada örgütsel mutluluk ve alturistik liderlik algılarının öğrenen okul alglarına ilişkin puanları anlamlı düzeyde yordadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Alturistik liderlik, Öğrenen okul, Örgütsel mutluluk

The Relationship Between Alturistic Leadership, Learning School and Organizational Happiness According to Teacher Perceptions

Öz

The purpose of this study is to examine the relationship between teachers' perceptions of learning school, alturistic leadership and organisational happiness. The study was conducted with relational survey model. The population of this study consists of teachers working in schools affiliated to Bingöl Provincial Directorate of National Education in the 2021-2022 academic year, and the sample of the study consists of 444 teachers selected by simple (random) sampling method. The data of the study were obtained by using the Learning School Scale (LSS), Alturistic Leadership Scale (ALS) and Organisational Happiness Scale (OHS). Statistical package programme was used to analyse the collected data. The data obtained within the scope of the study were analysed using descriptive statistics, t test, anova, correlation analysis and multiple regression analysis. Post hoc (comparison) tests were used to determine the source of the differences that emerged as a result of the ANOVA test. Although significant differences were found in the comparison tests, it was also found that there were no significant differences. According to the results obtained from the study, while there was no significant difference in terms of gender, marital status, educational status and field variables, it was observed that the perceptions of female teachers were higher than male teachers in the mental models sub-dimension, the perceptions of teachers in the fine arts / physical field were higher than those of teachers in the social sciences field in the personal mastery sub-dimension, and the perceptions of secondary school teachers were higher than those of high school teachers in the team learning and mental models sub-dimension. In addition, in the current study, it is seen that organisational happiness and alturistic leadership perceptions significantly predict the scores related to learning school perceptions.

Anahtar Kelimeler

Alturistic leadership, Learning school, Organisational happiness.

Kaynakça

• Akbaba, S. (1994). Grupla psikolojik danışmanın sosyal psikolojik bir kavram olan özgecilik üzerindeki etkisi. [Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Atak, M. & Atik, İ. (2007) Örgütlerde sürekli eğitimin önemi ve öğrenen örgüt oluşturma sürecine etkisi. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi. 3(1), 63-70.
• Bakan, İ. ve Karayılan, D. (2011). Öğrenen organizasyonlar. İçinde, İ. Bakan (Ed.). Çağdaş yönetim yaklaşımları: İlkeler, kavramlar ve yaklaşımlar (ss. 393-416). Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Bates, R. & Khasawneh, S. (2005). Organizational Learning culture, learning transfer climate and perceived innovation in Jordanian organizations. International Journal of Training and Development 9(2), 1360-3736.
• Bozkurt, A. (2003). Öğrenen Örgütler. C. Elma, ve K. Demir (Ed.). Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar(ss. 3-61). Anı Yayıncılık.
• Bulut, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının incelenmesi: Bir norm çalışması [Doktora Tezi], Gaziantep Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Bulut A. & Demirhan, G. (2020). Eğitim Kurumlarında Yönetsel Tarz ve Örgütsel Mutluluk. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 162-176
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (21. Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Cansoy, R. & Polatcan, M. (2018). Türkiye’de Etkili Okul Araştırmaları: Ampirik Araştırmaların Analizi. Sakarya University Journal of Education, 8 (3), 8-24. https://doi.org/10.19126/suje.370352
• Cerit, Y. (2004). Küreselleşmenin Eğitimsel Etkileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(9), 47-65. https://doi.org/10.11616/AbantSbe.116
• Çakır, R. & Yükseltürk, E. (2010). Bilgi Toplumu Olma Yolunda Öğrenen Organizasyonlar, Bilgi Yönetimi ve E-Öğrenme Üzerine Teorik Bir Çözümleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 501-512.
• Çakmak, C., Biçer, İ. & Uğurluoğlu, Ö. (2019). Alturistik Liderlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 21(3), 785-802.
• Demirci, İ. & Ekşi. H. (2018). Keep calm and be happy: A mixed method study from character strengths to well-being. Educational Sciences: Theory & Practice 18(29) 303–354.
• Diener, E. & Diener, M. (1995). Cross-cultural correlates of life satisfaction and selfesteem. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 653-663.
• Diener, E., Gohm, C.L., Suh & H. Oıshı, S. (2000). Sımılarıty of the relatıons between marıtal status and subjectıve well-beıng across cultures. Journal Of CrossCultural Psychology, 31(4), 419-436.
• Doğan, S. & Yiğit, Y. (2015). Öğreten Okulların Tamamlayıcısı: Öğrenen Okullar. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 318-336.
• Edmunds, L. D. & Pryce-Jones, J. (2008). Relationships between happiness, overtime, sick leave and intention to stay or leave. Selection and Development Review, 24(1), 812.
• Ensari, H. (1998). Öğrenen organizasyon olarak okul. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(10), 97-111.
• Esen, E. (2021). Öğretmenlerin öğretimsel denetim ile öğrenen okul algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi], Atatürk Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Fortin, N. M. (2006). Greed, Altruism, And The Gender Wage Gap. [Unpublished master's thesis], University Of British Columbia.
• Fındıkçı, İ. (2009). İnsan Kaynakları Yönetimi (7. Baskı). Alfa Yayınları
• Goleman, D. (2000). An EI-Based Theory of Performance. In D. Goleman, & C. Cherniss (Eds.), The Emotionally Intelligent Workplace: How to Select for, Measure and Improve Emotional Intelligence in Individuals, Groups, and Organizations. Jossey-Bass.
• Gürsel, M. (1998). Öğrenen Örgütler. H. Taymaz ve M. Hesapçıoğlu. Ed.. Türkiye’de Eğitim Yönetimi. Kültür Koleji Eğitim Vakfı Yayınları.
• Kangal, A. (2013). Mutluluk üzerine kavramsal bir değerlendirme ve Türk hane halkı için bazı sonuçlar. Electronic Journal of Social Sciences, 12(44), 214-233.
• Karahalilöz, O. & Çelebi, N. (2021). Öğretmenlerı̇n algılarına göre okul müdürlerı̇nı̇n alturı̇stı̇k (özgecı̇) lı̇derlı̇k davranışları. Yıldız Journal of Educational Research, 6(2), 122–135.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayincilik.
• Katja, R., Paivi, A.-K., Marja-Terttu, T. & Pekka, L. (2002). Relationships among adolescent subjective well-being, health behavior and school satisfaction. Journal of School Health, 72, 243-249.
• Kılıç, E. D., Üstün, A. & Önen Ö. (2011). Öğrenen örgütlerde etkili liderlik: Burdur örneği. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 6(1), 5-22.
• Kırıkçı, S. (2019). Temel eğitim öğretmenlerinin öğrenen okulu algılaması [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Koç, Ö. (2006). Öğrenen Organizasyonlarda Motivasyonun Etkisi ve Bir İşletme Uygulaması. [Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Koçel, T. (2005). İşletme Yöneticiliği, Yönetim ve Organizasyon Organizasyonlarda Davranış Klasik Modern Çağdaş Yaklaşımlar. Beta Yayınları.
• Kofman, F. & Senge, P. M. (1993) Communities of Commitment: The Heart of Learning Organizations,"in Chawla & Renesch's (ed.) Learning Organizations: Developing Cultures for Tomorrow's Workplace (Portland, Oregon: Productivity Press, 1995), pp. 14-43.
• Konan, N. (2015). Liderliği Betimleme Çabalarının Evrimi: Eğitim ve Toplum Yazıları. Gazi Kitabevi.
• Konan, N. & Gedik, A. (2019). Özgeci Liderlik Ölçeğinin Eğitim Örgütleri İçin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi. 10(3), 76-92.
• Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi [Doktora Tezi], İnönü Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kösterelioğlu, İ. & Akın Kösterelioğlu, M. (2008). Stajyer öğretmenlerin mesleki yeterliklerini kazanma düzeylerine ilişkin algıları. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 2, 257-275.
• Matin, H. Z., Jandaghi, G. & Moini, B. (2007). Comparing organizational learning rates in publicandnon-profitschools in QOM province of Iran. Journal of Applied Quantitative Methods, 24, 396-408.
• Moçoşoğlu, B. & Kaya, A. (2018). Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ile Örgütsel Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişki: Şanlıurfa İli Örneği. Harran Education Journal, 3(1), 52-70
• Miller, L. M. (2003). Qualitative investigation of intercollegiate coaches' perceptions of altruistic leadership [Unpublished PhD Thesis] The Ohio State University.
• Miller, L. M., Fink, J. S., Pastore, D. L., Baker, R. E., & Mason, G. (2005). Defining altruistic leadership in the management of intercollegiate coaching. The Smart Journal, 2, 4-16.
• Myrvang N. (2021). Sağlık Çalışanlarında Alturistik Liderlik Yaklaşımı ve Tükenmişlik Düzeyi Arasındaki İlişki. Turkish Studies- Social Sciences, 16(3), 1147- 1159.
• Mutafçılar, I. (2008). Özgecilik kavramının tarihsel gelişimi ve öğretmen özgeciliği üzerine bir araştırma. [Yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Numanoğlu, G. (1999). Bilgi Toplumu-Eğitim-Yeni Kimlikler-II. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 321(2), 341-350.
• Oktar, S. (2018). Üniversite öğrencilerinin özgecilik, kişilik özellikleri ve sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Pessi, A. B. (2011). Religiosity and altruism: exploring the link and its relation to 78 happiness. Journal of Contemporary Religion, 26(1), 1-18. https://doi.org/10.1080/13537903.2011.539835
• Şahin, M. (2015). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, iyimserlik ve özgecilik düzeylerinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Schwartz, C. E., Keyl, P. M., Marcum, J. P., & Bode, R. (2009). Helping others shows differential benefits on health and well-being for male and female teens. Journal Happiness Studies, 10, 431-448. https://doi.org/10.1016/j.a.2009.11.035
• Senge, P. M. (1992). Building learning organizations, Journal for Quality and Participation, 15 (2), 30-38.
• Senge, P. (2002). Beşinci Disiplin. (A. İldeniz ve A. Doğukan. Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon.
• Tarhan, N. (2005). Kadın Psikolojisi. Nesil Basım Yayın Gıda Ticaret ve Sanayi A. Ş
• TDK(2018).http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5b1cfa54194267.15821661
• Warr, P. B. (2011). Work, happiness, and unhappiness. Lawrence Erlbaum Associates.
• White, M. D. (2004). Can homo economicus follow Kant’s categorical imperative? The Journal of Socio-Economics, 33(1), 89-106.
• Toprakçı, E. (1993). Okul Yönetiminin Kendine Özgü Yönleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Uğur, S. (2019). Öğrenen okul ile okul mutluluğu arasındaki ilişki (İstanbul-Beykoz örneği). [Yüksek Lisans Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Uğurlu, C.T., Doğan, S. & Yiğit, Y. (2014). Öğrenen okul ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 12 (1), 35-45.
• Uluğ, F. (2010). Eğitimde Sistem Reformu bağlamında Yönetici Yetiştirme ve İstihdamı. V. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Bildiriler Kitabı 1-2-Mayıs 2010 Antalya. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yalçın, B. & Ay, C. (2011). Bilgi toplumunda öğrenen örgütler ve liderlik süreci bağlamında bir örnek olay çalışması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 15-36.