Okullarda Pozitif Eğitim Müdahale Programının Öğrencilerin Algılanan Yaşam Doyumu ve Öz Yeterlik Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 3, 1678 - 1698, 15.09.2024

Habibe Yıldız Yüksel , Ramin Aliyev

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1409639

Öz

Amacı, Okullarda Pozitif Eğitim Müdahale Programı’nın (OPEMP) öğrencilerin algılanan yaşam doyumuna ve öz yeterlik düzeylerine etkisini incelemek olan araştırmada, ön test ve son test kontrol gruplu karışık deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, yaşam doyumu ve akademik öz yeterlik ölçeklerinden aldıkları puanlara göre algılanan yaşam doyumu ve öz yeterlilik düzeyi puanları ölçek ortalama puanlarının altında ya da ortalamaya yakın olan altıncı sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Katılımcılardan tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak deney ve kontrol grupları oluşturulmuştur. Veriler, Demografik Bilgi Formu, Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Akademik Öz Yeterlik Ölçeği formları kullanılarak elde edilmiştir. Deney grubuna Okullarda Pozitif Eğitim Müdahale Programı, kontrol grubuna da okul rehberlik çerçeve programı kapsamındaki etkinlikler yapılmıştır. Son test deneysel işlemin bitmesinden iki gün sonra uygulanmıştır. Verilerin analizi, karışık deneysel desenler için iki yönlü varyans analizi ve ANCOVA kullanılmıştır. Ayrıca yarı yapılandırılmış görüşme formuyla öğrencilerin görüşleri incelenmiştir. Görüşme formuyla elde edilen bilgiler araştırmanın destekleyici noktasını oluştururken ölçeklerle elde edilen nicel veriler araştırmanın temel noktasını oluşturmaktadır. Araştırmanın sonucunda müdahale programının altıncı sınıf öğrencilerinin yaşam doyumu ve öz yeterlik düzeylerini arttırmada etkili olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Öz yeterlik, Yaşam doyumu, Pozitif eğitim

Proje Numarası

E-97105791-050.01.01-17944

Investigation of the Effect of Positive Education Intervention Program in Schools on Students' Perceived Life Satisfaction and Self-Efficacy Levels

Öz

In the study, which aimed to examine the effect of Positive Education Intervention Program in Schools (OPEMP) on students' perceived life satisfaction and self-efficacy levels, a mixed experimental design with pretest and posttest control groups was used. The sample of the study consisted of sixth grade students whose perceived life satisfaction and self-efficacy level scores were below or close to the average scale scores according to the scores they received from life satisfaction and academic self-efficacy scales. Experimental and control groups were formed by using random sampling method. Data were obtained using the Demographic Information Form, Semi-structured Interview Form, Satisfaction with Life Scale and Academic Self-Efficacy Scale. The experimental group received the Positive Education in Schools Intervention Program and the control group received the activities within the scope of the school guidance framework program. The post-test was administered two days after the end of the experimental process. Two-way analysis of variance and ANCOVA for mixed experimental designs were used to analyze the data. In addition, students' opinions were analyzed with a semi-structured interview form. While the information obtained through the interview form constitutes the supporting point of the research, the quantitative data obtained with the scales constitute the main point of the research. As a result of the study, it was found that the intervention program was effective in increasing the life satisfaction and self-efficacy levels of sixth grade students.

Anahtar Kelimeler

Self-efficacy, Life satisfaction, Positive education

Proje Numarası

E-97105791-050.01.01-17944

Kaynakça

• Altunkum, S., Toğrul, T., & Çam, Z. (2023). Okul Doyumu: Kuramsal Bir Çözümleme. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(23), 64-83. https://doi.org/10.55605/ejedus.1272045
• Asıcı, E., & İkiz, F. (2019). Okulda Öznel İyi Oluşun Okul İklimi ve Öz-Yeterlik Açısından Yordanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 621-638. http://efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/2674
• Bağcı, S. Ç. (2018). Akademik Öz-yeterlik Arttırma: Erken Ergenler Arasında Uygulanmış Bir Müdahale Programının Etkinliği. (P. B. Işık Üniversitesi, Dü.) Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 164 - 178. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/386286/
• Baki, A., & Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştirmalarina genel bİr bakiş. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 001-021. www.esosder.org
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Bird, J. M., & Markle, R. S. (2012). Subjective well-being in school environments: promoting positive youth development through evidence-based assessment and intervention. The American journal of orthopsychiatry, 82(1), 61–66. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.2011.01127.x
• Bostan, M. (2021). Ergenlerde yaşam doyumu akademik öz yeterlilik ve ebeveyn kabul reddi arasındaki ilişkilerin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Biruni Üniversitesi.
• Büyüköztürk , Ş. (2007). Deneysel Desenler: Ön test-Son test Kontrol Grubu. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Can, M., & Cantez, K. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlik ve öz yeterlik düzeyleri arasindaki ilişki. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 4(2), 61-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aitdergi/issue/43705/536156
• Cenkseven Önder, F., & Sarı, M. (2009). Öğretmenlerde öznel iyi olmanın yordayıcıları olarak okul yaşam kalitesi ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1205 - 1236.
• Cook, D. L. (1967). The impact of the Hawthorn Effects in experimental designs in educational research. United States Office of Education, Cooperative Research Project, Washington, D.C., No. 1757
• Creswell, A. N. (2012). Evlilik ve aile hayatı (2. Baskı b.). İstanbul. https://docplayer.biz.tr/7222962-Evlilik-ve-aile-hayati-azize-nilgun-canel.html adresinden alındı J. (2013). What is mixed methods research [video file].
• Datu, J. A. D., Yuen, M., Fung, E., Zhang, J., Chan, S., & Wu, F. (2022). The Satisfied Lives of Gifted and Gritty Adolescents: Linking Grit to Career Self-Efficacy and Life Satisfaction. The Journal of Early Adolescence, 42(8), 1052–1072. https://doi.org/10.1177/02724316221096082
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_01
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542–575. https://doi.org/10.1037/0033-2909.95.3.542
• Doğan, T., & Çötok, N. A. (2011). Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formunun Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 165-172.
• Doğan, T., & Eren Yavuz, K. (2020). Yetişkinlerde Psikolojik Sağlamlık, Olumlu Çocukluk Deneyimleri ve Algılanan Mutluluk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 12(1), 312-330. https://doi.org/10.18863/pgy.750839
• Doğan, T., & Eryılmaz, A. (2013). İki boyutlu benlik saygısı ve öznel iyi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim, 33(1), 107-117. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/664337
• Engels, N., Aelterman, A., & Petegem, K. V. (2004). Factors which influence the well-being of pupils in Flemish secondary schools. Educational Studies, 30, 127-143. https://doi.org/10.1080/0305569032000159787
• Eryılmaz, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşunun, öznel iyi oluşu arttırma stratejilerini kullanma ile yaşam amaçlarını belirleme açısından incelenmesi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, (24), 44-51. https://dusunenadamdergisi.org/storage/upload/pdfs/1587536567
• Gillham, J., & Reivich, K. (2004). Cultivating Optimism in Childhood and Adolescence. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 591(1), 146–163. https://doi.org/10.1177/0002716203260095
• Gilman, R. ve Huebner, S. (2003). Çocuklar ve ergenlerle yapılan yaşam memnuniyeti araştırmalarının gözden geçirilmesi. Okul Psikolojisi Üç Aylık Bülten, 18 (2), 192–205. https://doi.org/10.1521/scpq.18.2.192.21858
• Hampton, N. Z. (2004). Subjective Well-Being Among People with Spinal Cord Injuries: The Role of Self-Efficacy, Perceived Social Support, and Perceived Health. Rehabilitation Counseling Bulletin, 48(1), 31–37. https://doi.org/10.1177/00343552040480010401
• Huebner, ES, Suldo, SM, Smith, LC ve McKnight, CG (2004). Çocuklarda ve Gençlerde Yaşam Doyumu: Ampirik Temeller ve Okul Psikologları için Çıkarımlar. Okullarda Psikoloji, 41 (1), 81–93. https://doi.org/10.1002/pits.10140
• İlhan, T. (2005). Öznel iyi oluşa dayalı mizah tarzları modeli. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kanat, M. (2023). Farabi ve Platon Felsefesinde Mutluluk. Dünya İnsan Bilimleri Dergisi, 2023(1), 111-122. https://doi.org/10.55543/insan.1091873
• Kaplancı, B. (2018). İlkokul öğrencilerinin sorumluluk düzeylerinin okula bağlanma ve okul doyumu bakımından incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Kaya, A., & Sezgin, M. (2017). Ortaokul öğrencilerinin mutluluklarinin eğitim stresi ve okul yaşam kalitesi tarafindan yordanmasi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (41), 245-264. https://doi.org/10.21764/efd.42917
• Kaya, Ö. S., & Orçan, F. (2019). Mutluluğun empati, affetme ve yaşam doyumu arasındaki aracı rolü: bir yol analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 540-554. http://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.46660-584899
• Huebner, ES, Suldo, SM, Smith, LC ve McKnight, CG (2003). Academic Well-Being of Adolescent Girls: The Role of Academic Self-Efficacy and Happiness. IntJ Med Invest, 41(1), 81–93. doi:10.1002/pits.10140
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Lee, S.L., Chan, H.S., Tong, Y.Y., & Chiu, C.Y. (2023). Growth mindset predicts teachers’ life satisfaction when they are challenged to innovate their teaching. Journal of Pacific Rim Psychology, 17. https://doi.org/10.1177/18344909231167533
• Mahon, N. E., Yarcheski, A., & Yarcheski, T. J. (2005). Happiness as related to gender and health in early adolescents. Clinical nursing research, 14(2), 175–190. https://doi.org/10.1177/1054773804271936
• Martínez-Pérez, I., García-Rodríguez , A., Morales-Rodríguez, F., & Pérez-Mármol, J. (2023). Mindfulness Abilities Are Associated with Anxiety Levels, Emotional Intelligence, and Perceived Self-Efficacy. MDPI, 15(6), 1-14. https://doi.org/10.3390/su15064729
• McCabe , K. Bray, M.A., Kehle, T.J., Theodore, L.A., & Gelbar, N.W. (2011). Promoting Happiness and Life Satisfaction in School Children. Canadian Journal of School Psychology, 26(3), 177-192. https://doi.org/10.1177/0829573511419089
• Murtezaoğlu, Ç. (2022). Ergenlerde mutluluk, öz-yeterlik, sosyal onay ihtiyacı ve akran ilişkilerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ordu Üniversitesi.
• Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6(1), 10–19. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.1995.tb00298.x
• Öksüz, Y., Güven Demir, E., & Baba Öztürk, M. (2018). Roman çocukların okul doyumu düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 256-268.
• Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M., & Çakır, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarinin duygusal düzenleme, mizah, sosyal özyeterlik ve başaçıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345 .
• Pak, M., Akgül Gök, F., & Özmete, E. (2023). Sosyal Hizmet Öğrencilerinin İyimserlik Eğilimleri ve Yaşam Doyumu İlişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 34(2), 489-512. https://doi.org/10.33417/tsh.1152491
• Sarı, M. (2012). Okul yaşamının değerlendirilmesi. Okul yaşam kalitesi ölçeğinin güvenirlik ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 344-355. http://efdergi.hacettepe.edu.tr/shw_artcl-335.html
• Saffari, M., Sanaeinasab, H., Cihan, H.R., & Pourtaghi, G. (2021). Happiness, Self-efficacy and Academic Achievement among Students of Baqiyatallah University of Medical Sciences. SID.ir, 13(7), 22-29. https://www.researchgate.net/publication/353767834
• Seligman, M. E. (2019). Gerçek Mutluluk. (S. Turgut, Dü., & S. Kunt-Akbaş, Çev.) İstanbul: Repar Tasarım Matbaa.
• Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1), 5–14. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.5
• Tekbaş, U.(2023). Yaratıcı drama ve orff temelli hazırlanan eğitim programının ergenler üzerinde sosyal görünüş kaygısı ve öznel iyi oluş düzeylerine etkisi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. KTO Karatay Üniversitesi .
• Toprak , H. (2014). Ergenlerde mutluluk ve yaşam doyumunun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaç doyumu. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Türkdoğan, T. (2010). Üniversite öğrencilerinde temel ihtiyaçlarin karşilanma düzeyinin öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolü. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Türkoğlu, G. (2012). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul yaşam kalitesine ilişkin algıları. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Yarkın, E. (2014). Temel psikolojik ihtiyaçların karşılanma düzeyinin ilişki doyum ve yaşam doyum düzeyine katkısının incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Yiğit, C. (2023). İlkokul öğrencileri için geliştirilen öznel iyi oluşu arttırma programının etkililiğinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Yılmaz, M., Gürçay, D., & Ekici, G. (2007). Akademik özyeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 33, 253-259.