Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biyoçeşitliliğe Yönelik Farkındalıkları

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 25, 05.01.2021

Gonca Harman , Nisa Yenikalaycı

https://doi.org/10.18039/ajesi.745397

Öz

Bu araştırmada Fen Bilgisi öğretmen adaylarının biyoçeşitliliğe (biyolojik çeşitliliğe) yönelik farkındalıklarının incelenmesi amaçlanmıştır. Tarama modeli ile gerçekleştirilen araştırma 2019-2020 bahar yarıyılında bir devlet üniversitesinde Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı dördüncü sınıfta öğrenim gören 57 öğretmen adayının gönüllü katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan farkındalık formu kullanılmıştır. Bu formda yer alan altı soru ile Fen Bilgisi öğretmen adaylarından bir çevre kuruluşuna üye olup olmadıklarını, üye olmaları durumunda üye oldukları çevre kuruluşunun adını, biyoçeşitliliğin tanımını, biyoçeşitliliğin kapsamında yer alan canlıları, biyoçeşitliliği olumlu ve olumsuz yönde etkileyen faktörleri ve biyoçeşitliliğin faydalarını yazmaları istenmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda Fen Bilgisi öğretmen adaylarının biyoçeşitliliğe yönelik farkındalıklarının yeterli olmadığı saptanmıştır. Öğretmen adayları biyoçeşitliliği tür, genetik, ekosistem ve ekolojik işlev çeşitliliği açısından ele alarak tanımlamış; biyoçeşitlilik kapsamında yer alan canlıları çoğunlukla tüm canlılar ile bitkiler ve hayvanlar olarak ifade etmişlerdir. Biyoçeşitliliği olumlu ve olumsuz yönde etkileyen faktörleri biyolojik, fiziki ve paleocoğrafik açıdan ele almışlardır. Biyoçeşitliliğin faydalarını ise ekoloji ve çevre sağlığı, besin ve gen kaynağı, ekonomi, tıp ve eczacılık açısından belirtmişlerdir. Araştırmada Fen Bilgisi öğretmen adaylarının yarısından fazlasının bir çevre kuruluşuna üye olmadığı görülmüştür. Fen Bilgisi öğretmen adaylarının biyoçeşitliliğe yönelik farkındalıklarının yeterli olmaması üzerinde bu durumun etkili olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Farkındalık, biyoçeşitlilik, fen bilgisi öğretmen adayları

Pre-service Science Teachers’ Awareness Towards Biodiversity

Öz

This research aimed to investigate the pre-service science teachers' awareness towards biodiversity (biological diversity). The research conducted with screening model was carried out in the spring term of 2019-2020 with the voluntary participation of 57 pre-service teachers studying in the fourth grade of Science Education at a state university. The awareness form prepared by the researchers was used as a data collection tool. Pre-service teachers were asked to write whether they are members of an environmental organization, the name of the environmental organization they are a member of in case they become a member, the definition of biodiversity, the living creatures within the scope of biodiversity, the factors affecting biodiversity positively and negatively, and the benefits of biodiversity with 6 questions in this form. The data obtained were analyzed by using content analysis. As a result of the research, it was found that pre-service teachers' awareness towards biodiversity was not sufficient. Pre-service teachers defined biodiversity by considering species, genetics, ecosystem and ecological function diversity, and they expressed all living things in the concept of biodiversity as all living things and plants and animals. They addressed the factors affecting biodiversity positively and negatively in terms of biological, physical and paleogeographic terms. Besides, they stated the benefits of biodiversity in terms of ecology and environmental health, food and gene resources, economics, medicine and pharmacy. It was observed that more than half of the pre-service teachers were not members of an environmental organization. It was considered that this situation can be effective on the lack of awareness of pre-service science teachers towards biodiversity.

Anahtar Kelimeler

Awareness, biodiversity, pre-service science teachers

Kaynakça

• Alho, C.J.R. (2012). The importance of biodiversity to human health: An ecological perspective. Estudos Avançados, 26(74), 151-164. http://www.scielo.br/pdf/ea/v26n74/en_a11v26n74.pdf
• Alsanoy, A., Alaghbari, W., Al-Arifi, A. & Ali, W.A. (2014). An assessment of biodiversity awarness level for Sana'a University students – Yemen. Journal of Science & Technology, 19(1), 1-23. https://ust.edu/ojs/index.php/JST/article/view/686
• Bastı, K., Doğan, N., Bahar, M. ve Nartgün, Z. (2011). İlköğretim 4, 5 ve 6. sınıf öğrencilerinin biyoçeşitlilik konusunda farkındalıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Bolu ili örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 239-256. http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/16884
• Bilgel-Aşıcı, T. & Alpagut, B. (2016). Biodiversity information on effective factors of elementary school students. International Journal of Family, Child and Education, 4(8), 1-13. DOI: 10.17359/ACED.2016818366
• Bilir, A. ve Özbaş, S. (2017). Lise öğrencilerinin küresel ve yerel biyolojik çeşitlilik kaybına yönelik problem algısı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 97-108. http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/475185
• Cardinale, B.J., Duffy, J.E., Gonzalez, A., Hooper, D.U., Perrings, C., Venail, P., Narwani, A., Mace, G.M., ..., Naeem, S. (2012). Biodiversity loss and its impact on humanity. Nature, 486(7401), 59-67. DOI: 10.1038/nature11148
• Chandrasekar, S., Sundaravadivelan, C. & Selvan, A. (2012). Awareness on biodiversity among higher secondary students in Vilathikulam area. International Journal of Physical and Social Sciences, 2(9), 305-313.https://www.researchgate.net/publication/239526335_AWARENESS_ON_BIODIVERSITY_AMONG_HIGHER_SECONDARY_STUDENTS_IN_VILATHIKULAM_AREA
• Coetzer, I.A. (2005). Important aspects of biodiversity conservation and sustainable development for Environmental Education programmes. Africa Education Review, 2(2), 307-317. DOI: 10.1080/18146620508566307
• Çakmak, N.M. (2008). Biyolojik çeşitliliğin hukuken korunması ve kamu yararı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57(1), 133-166. http://dergipark.org.tr/tr/pub/auhfd/issue/42946/519780
• Çelikkol, N.Z. ve Soran, H. (2012, Haziran). Ortaöğretim öğrencilerinin biyolojik çeşitliliğe yönelik bilgi ve tutumları. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde. https://www.pegem.net/akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=135494
• Çepel, N. (1997). Biyoçeşitlilik önemi ve korunması. İstanbul: TEMA Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Kaynakları Koruma Vakfı Yayınları No: 15. http://www.tema.org.tr/web_14966-2_1/entitialfocus.aspx?primary_id=330&type=94&target=categorial1&detail=single&sp_table=&sp_primary=&sp_table_extra=&openfrom=sortial
• Demir, A. (2009a). Küresel iklim değişikliğinin biyolojik çeşitlilik ve ekosistem kaynakları üzerine etkisi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 1(2), 37-54. http://static.dergipark.org.tr/article-download/57d4/474b/d489/imp-JA58CE58UE-0.pdf?
• Demir, A. (2009b). Ekonomik açıdan biyolojik çeşitliliğin önemi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(15), 55-68. https://ticaret.edu.tr/uploads/yayin/f15-dosyalar/55-68.pdf
• Derman, M., Çakmak, M., Yaşar, M.D., Kızılaslan, A. ve Gürbüz, H. (2013). Biyoçeşitlik konusunda yapılan çalışmalar ve öğretim programlarında biyoçeşitliliğin değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 57-66. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/08.derman.pdf
• Dikmenli, M. (2010). Biology student teachers' conceptual frameworks regarding biodiversity. Education, 130(3), 479-489. https://eric.ed.gov/?id=EJ917132
• Dirik, H. (1994). Genetik çeşitlilik ve orman gen kaynaklarının korunması. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 44(3-4), 113-121. https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/92320/makaleler/44/3-4/arastirmax-genetik-cesitlilik-orman-gen-kaynaklarinin-korunmasi.pdf
• Eker, İ., Dinçer, N., Çelik, A., Başaran, M., Eker, N. ve Kaya, A. (2016). Biyolojik çeşitliliği etkileyen faktörler. 4007 TÜBİTAK Bilim Şenliği “Bolu Bilimle Buluşuyor”. https://www.researchgate.net/publication/303857795_Biyolojik_Cesitliligi_Etkileyen_Faktorler
• Erten, S. (2004). Uluslararası düzeyde yükselen bir değer olarak biyolojik çeşitlilik. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 98-105. http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/87801
• Fiebelkorn, F. & Menzel, S. (2013). Student teachers’ understanding of the terminology, distribution, and loss of biodiversity: Perspectives from a biodiversity hotspot and an industrialized country. Research in Science Education, 43(4), 1593-1615. https://eric.ed.gov/?id=EJ1039205
• Gayford, C. (2000). Biodiversity education: A teacher’s perspective. Environmental Education Research, 6(4), 347-361. https://doi.org/10.1080/713664696
• Güler, E. ve Mutlu, A. (2018, Ekim). Türkiye’de biyokaçakçılık sorunu: Küre dağları milli parkı örneği. 12. Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu, 500-514, Kırıkkale. http://acikerisim.bartin.edu.tr/bitstream/handle/11772/1420/T%C3%BCrkiye%27de%20Biyoka%C3%A7ak%C3%A7%C4%B1l%C4%B1k%20Sorunu.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Gür, H. (2016). Küresel iklim değişikliği ve biyolojik çeşitlilik. Bilim ve Ütopya, 68-70. https://www.researchgate.net/publication/308917834_Kuresel_iklim_degisikligi_ve_biyolojik_cesitlilik
• Huang, H-J. & Lin, Y-T., K. (2014). Undergraduate students’ attitudes toward biodiversity. Universal Journal of Educational Research, 2(4), 379-386. DOI: 10.13189/ujer.2014.020406
• Jalil, N.J. & Sharif, Z.M. (2018). Factors affecting the awareness of biodiversity conservation among students in Malaysia Private University. International Journal of Engineering & Technology, 7(4.35), 791-795. https://www.sciencepubco.com/index.php/ijet/article/view/23109/11513
• Jiwa, R.A.M. & Esa, N. (2015). Student teachers’ knowledge of biodiversity. International Journal of Scientific and Research Publications, 5(3), 1-4. http://www.ijsrp.org/research-paper-0315/ijsrp-p3932.pdf
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi (16. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, D.S. ve Dervişoğlu, S. (2013). Öğretmen adaylarının biyolojik çeşitliliğin öğretimine ilişkin pedagojik alan bilgileri, tutumları ve kaygıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 100-109. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/11a.dilek_sultan_kilic.pdf
• Kurt, H. (2017). Çevre sorunlarının kavşağında biyolojik çeşitlilik. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 825-837. http://iibfdergi.sdu.edu.tr/assets/uploads/sites/352/files/yil-2017-cilt-22-sayi-3-yazi13-17082017.pdf
• Lindemann-Matthies, P. & Bose, E. (2008). How many species are there? Public understanding and awareness of biodiversity in Switzerland. Human Ecology, 36, 731-742. DOI: 10.1007/s10745-008-9194-1
• Mandal, F.B. (2011). Human behavior and biodiversity loss: A theoretical analysis. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 21, 601-605. https://doi.org/10.1080/10911359.2011.583492
• Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. An expanded sourcebook (Second Edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publication. Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Fen Bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara.
• Nuraeni, H., Rustaman, N.Y. & Hidayat, T. (2017). Teachers’ understanding of biodiversity, conservation, and hotspots biodiversity concepts. Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), 57, 252-256. https://doi.org/10.2991/icmsed-16.2017.54
• Özbaş, S. (2016). Lise öğrencilerinin biyolojik çeşitlilik ile ilgili bilgileri ve davranış eğilimleri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 793-808. http://dx.doi.org/10.17218/hititsosbil.280816
• Teksöz, G., Şahin, E. ve Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320. http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/87477
• Turan, İ. ve Yangın, S. (2014). Farklı programlarda okuyan öğretmen adaylarının “biyolojik çeşitlilik” kavramına yönelik alternatif anlayışları ve olası nedenleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 84-103. http://dergipark.org.tr/en/download/article-file/70538
• Uzun, N., Özsoy, S. ve Keleş, Ö. (2010). Öğretmen adaylarının biyolojik çeşitlilik kavramına yönelik görüşleri. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1), 85-91. http://www.naimuzun.com/yayinlar/B%C4%B0BAD-Issue%201-40-2011.pdf
• Venuste, N., Olivier, H. & Valens, N. (2017). Knowledge, attitudes and awareness of pre-service teachers on biodiversity conservation in Rwanda. International Journal of Environmental & Science Education, 12(4), 643-652. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1144760.pdf
• Yli-Panula, E., Jeronen, E., Lemmetty, P. & Pauna, A. (2018). Teaching methods in biology promoting biodiversity education. Sustainability, 10(10), 3812. DOI:10.3390/su10103812
• Yüce, Z. ve Önel, A. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoçeşitliliğe ilişkin kavramsal ilişkilendirme düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 326-341. http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/17077