The Man Who Could Not Go Against His Fate in Ömer Seyfettin's Ferman Story or Denial of Tragedy

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 168 - 189, 30.04.2022

Caner Solak

https://doi.org/10.34083/akaded.1023597

Öz

In this study, the emphasis is to be laid on how the choices of the protagonist, Tosun, in Ömer Seyfettin's story "Ferman" determine both the fate of the hero in a fiction and the genre of the text. Some introductory information about the work was given in the introduction and the studies done in the past were evaluated. In the section with the title “the relationship of tragedy and fate”, the general characteristics of the tragedy type, which were consciously not included in the work according to our claims, were emphasized. In the section titled “tragic action in the Ferman story”, a detailed summary of the story and the tragic elements in the plot were given. Although the protagonist, Tosun, had a lot of tragic features, we can consider the work as a tragedy because of the choices of the character at the moments of the most important decision in the plot. We see that Tosun resigned himself to the flow of life and gave up on opposing it although he had that opportunity to oppose an undeserved destiny determined by the superior forces than him. This passive withstanding that the hero displayed in his own way was interpreted as the result of the literary tradition to which the story belongs.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, Ferman story, tragedy

Ömer Seyfettin’in "Ferman" Hikâyesinde Kaderine Karşı Gelemeyen İnsan ya da Trajedinin Reddi

Öz

Bu çalışmada Ömer Seyfettin’in “Ferman” hikâyesinde Tosun adlı başkahramanın yapmış olduğu tercihlerin hem kurmaca düzlemde kahramanın kaderini hem de metnin türünü nasıl belirlediği üzerinde durulacaktır. Giriş bölümünde eser hakkında tanıtıcı bilgiler verilmiş ve eser üzerine yapılan geçmiş okumaların değerlendirilmesi yapılmıştır. Trajedinin temel ilkeleri başlıklı kısımda eserin bilinçli bir şekilde içerisine sokulmadığını iddia ettiğimiz trajedi türünün genel özellikleri üzerinde durulmuştur. Ferman hikâyesinde trajik aksiyon başlıklı bölümde hikâyenin detaylı bir özeti ve olay örgüsü içerisinde yer alan trajik unsurlar verilmiştir. Tosun adlı başkahraman her ne kadar birçok trajik özelliğe sahip olsa da olay örgüsü içerisindeki en önemli karar anlarında yapmış olduğu tercihlerle eser için en fazla neredeyse trajedi diyebiliriz. Kendisinden üstün güçler tarafından belirlenmiş olan hak etmediği bir kadere karşı çıkma fırsatına sahip olmasına karşın Tosun’un hayatın akışına teslim olup, ona karşı gelmekten vazgeçtiğini görürüz. Kahramanın kendince haklı bu pasif direnişi ise hikâyenin mensup olduğu edebi geleneğin bir neticesi olarak yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, Ferman hikâyesi, trajedi

Kaynakça

• Aktaş, Atilla (2020). Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde Türk kimliği ve milliyetçi söylem. Altınordu Yayınları.
• Altaylı, Yasemin (2006). Budin beylerbeyi Arslan Paşa (1565-1566). OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 19, (19) 33-51.
• Argunşah, Hülya (2006). Ömer Seyfettin’in tarihî hikâyelerinde kişileştirme. “Ömer Seyfettin’i yeniden okumak” -ölümünün 85.’i yılında Ömer Seyfettin’i anma toplantısı bildiriler-, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları 2006.
• Argunşah, Hülya (2011). Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde temel değerler dünyası. Bir dünya yazarı Ömer Seyfettin sempozyumu bildirileri. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü.
• Arıcı, Oğuz (2008). Antik Yunan tragedyasının metafiziği. Cogito -tragedya özel sayısı-, (54) 68-77.
• Aristoteles (1996). Metafizik (Ahmet Arslan Çev.). Sosyal Yayınlar, İstanbul 1996.
• Ayaydın Cebe, Günil Özlem (2020). Trajik ve alegorik açıdan ‘Diyet’’te ulus inşası. Sonsuza uzanan ses: Ömer Seyfettin (Hülya Argunşah, Abdullah Şengül, Murat Gür Haz.). Dergâh Yayınları 425-443.
• Bağcı, Rıza (1989). Baha Tevfik - Ömer Seyfettin münasebeti ve Baha Tevfik’in Ömer Seyfettin üzerindeki tesirleri. Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (5) 111-125.
• Barthes, Roland (2008). Racine üstüne, Cogito -tragedya özel sayısı-, (54)
• Bonnard, André (2006). İnsan ve tragedya (Yaşar Atan Çev.). Evrensel Basım Yayın.
• Butler, Judith (2007). Antigone’nin iddiası -yaşam ile ölümün akrabalığı- (Ahmet Ergenç Çev.). Kabalcı Yayınları.
• Çelik, Yakup (2006). Tarihî hikâyelerde anlatma problemi. Ömer Seyfettin’i yeniden okumak -ölümünün 85.’i yılında Ömer Seyfettin’i anma toplantısı bildiriler-. Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Çığrı Yıldırım, Asiye (2018). Servet-i Fünûn romanında trajik durum. Pegem Akademi.
• Durmuş, Mithat (2020). Ömer Seyfettin’in anlatılarında kimliksel eklemlenme ya da kendiliğe çağrı. Türk Dili, 69, (828) 48-61.
• Eagleton, Terry (2021). Trajedi (Cem Alpan Çev.). Tellekt Yayınları.
• Enginün, İnci (1992). Ömer Seyfettin’in hikâyeciliği. Doğumunun yüzüncü yılında Ömer Seyfettin. TTK Basımevi.
• Enginün, İnci (2020). Bütün eserleri ile Ömer Seyfettin. Hikayeler 1 (Hülya Argunşah Haz.). Dergâh Yayınları.
• Erdağı, Selma (2008). Ferman, Topuz, Bir Çocuk Aleko ve Bomba öykülerinin adbilimsel açıdan incelenmesi. 2. Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu 07-09 Mart 2008. T.C. Gönen Belediyesi Kültür Yayınları.
• Freydberg, Bernard (2008) Coriolanus’un oidipal laneti ve trajik kurtuluş sorunu Cogito, (54)
• Frye, Northrop (2008). Sonbahar mitosu: tragedya. Cogito -tragedya özel sayısı-, (54)
• Hammer, Joseph Von (1998). Büyük Osmanlı tarihi (Mehmet Ata Çev.). Üçdal Neşriyat.
• Herakleitos (2005). Fragmanlar (Cengiz Çakmak Çev.). Kabalcı Yayınları.
• Işık, Mehmet (2020). Ömer Seyfettin hikâyelerinde milliyetçi söylem ve özne. (Tez No. 621142) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/giriş.jsp.
• İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020
• Karal, Enver Ziya (2011). Osmanlı tarihi IX. cilt -İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908-1918)-. TTK Yayınları.
• Kılan Paksoy, Banu (2011). Tragedya ve siyaset -Eski Yunan’da tragedyanın siyasal rolü-. Mitos Boyut Yayınları.
• Kolcu, Ali İhsan (2006). Kader sarmalında yerli bir Oidipus ya da Ömer Seyfettin’in Ferman öyküsü. “Ömer Seyfettin’i yeniden okumak” -ölümünün 85.’i yılında Ömer Seyfettin’i anma toplantısı bildiriler-. Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Kutlu, Mustafa (2021, 12 Kasım). Söyleşi. http://www.anlayis.net/makaleGoster.aspx?makaleid=4480
• Lamartine, Alphonse de (2019). Osmanlı tarihi (Serhat Bayram Çev.). İndie Yayınları.
• Macit, Halil Emrah (2015). Susmak, işine geleni onaylamaktır!. Psikeart, (40)
• Mert, Necati (2004). Ömer Seyfettin -İslamcı, milliyetçi ve modernist bir yazar-. Kaknüs Yayınları.
• Namık Kemal (2004). Vatan yahut silistre (Şemsettin Kutlu Haz.). Remzi Kitabevi.
• Nutku, Özdemir (2001). Dram sanatı. Kabalcı Yayınları.
• Orr, John (2005). Trajik gerçekçilik ve modern toplum (Abdullah Şevki Çev.). Hece Yayınları.
• Ömer Seyfettin (2018). Bütün nesirleri -fıkralar, makaleler, mektuplar ve çeviriler-. (Nâzım Hikmet Polat Haz.) TDK Yayınları.
• Öncü, Şule (2015). Yakınmak ya da yakınmamak… Psikeart, (40) sayfa aralığı
• Özcan, Tarık (2015). Şâir ve trajedi. Kesit Yayınları.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1971). Osmanlı tarih deyimleri ve sözlüğü I. Milli Eğitim Basımevi.
• Ran, Nazım Hikmet (1993). Hikâyeler. Adam Yayınları.
• Sakallı, Fatih (2021). Tercihler ve hayatlar bağlamında Ömer Seyfettin’in ‘niçin zengin olmamış?’ adlı hikâyesi. Oku / yorum -Ömer Seyfettin hikâyeleri üzerine okumalar-. Paradigma Akademi Basın Yayın Dağıtım.
• Selânikî Mustafa Efendi (1989). Selânikî tarihi (Mehmet İpşirli Haz.). Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sezgin, Betül (2020). Unutulabilir ama hatırlanabilir. Post Öykü, (35) 116-122.
• Steiner, George (2011). Tragedyanın ölümü (Burç İdem Dinçel Çev.). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sungur, Mehmet Z. (2015). Karar vermek tercih yapmak. Psikeart, (40)
• Taner, Haldun, And, Metin & Nutku, Özdemir (1966). Tiyatro terimleri sözlüğü. TDK.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2014). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı tarihi (Abdullah Uçman Haz.). Dergâh Yayınları.
• Turna, Murat (2020). Ömer Seyfettin’in hikâyelerine psikobiyografik bakış. Mediterranean Journal of Humanities, (10) 459-482.
• Uğurcan, Sema (2007). Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde hayal-hakikat çatışması. 1. Dünden bugüne Ömer Seyfettin sempozyumu 09-11 Mart 2007 bildiriler, Gönen Belediyesi Kültür Yayınları.
• Williams, Raymond (2018). Modern trajedi. (Barış Özkul Çev.). Metis Yayınları.