Geleneksel Çocuk Oyunları Açısından Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3 - Türkiye Cumhuriyeti 100.Yıl Özel Sayısı, 999 - 1016, 29.10.2023

İsmail Yavuz Öztürk , Serkan Say

https://doi.org/10.38151/akef.2023.96

Öz

Nitel modeldeki bu araştırma ile 2017 yılında yenilenen ve hâlen çeşitli güncellemelerle yürürlükte olan Türkçe Dersi Öğretim Programı çerçevesinde hazırlanmış ortaokul Türkçe ders kitaplarının geleneksel çocuk oyunlarına yer verme yönüyle incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda 2017-2018 eğitim-öğretim yılından bu yana okutulmasına Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca karar verilen, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanmış ortaokul Türkçe ders kitapları araştırmanın çalışma nesnelerini oluşturmaktadır. Doküman incelemesi yöntemi kapsamında bahsi geçen ders kitapları, geleneksel çocuk oyunlarına yer verme açısından üç ayrı alan uzmanı tarafından ayrı ayrı betimsel analize tabi tutulmuştur. Geleneksel çocuk oyunlarıyla ilgili içeriklerin belirlenmesindeki tercihlerin öznel olması nedeniyle üç araştırmacı arasında birliği sağlamak ve kodlama güvenirliğini artırmak adına Miles ve Huberman’ın (2016) güvenirlik formülü kullanılmış olup hesaplamanın sonunda araştırmanın güvenirliği 0,87 bulunmuştur. Bu sürecin sonunda, araştırmacılar arası görüş birliği sağlanmıştır. Elde edilen bulgulara dayalı olarak ders kitaplarının geleneksel çocuk oyunlarına gönderimde bulunma açısından yetersiz olduğu, kitaplarda geçen oyunların herhangi bir standart veya plana uygun olmadığı, geleneksel oyunlara en fazla 5. sınıf ders kitaplarında yer verildiği, konuyla ilgili çok az ve özensiz görsellerin eklendiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda öğretim programı hazırlayıcıları, ders kitabı yazarları ve öğretmenlere yönelik öneriler sunulmuştur. Araştırmayla elde edilen veri ve varılan sonuçların halk bilimi ve Türkçe eğitimi alanlarında çalışma yapan araştırmacılara veri sunma yönüyle katkı sağlayacağı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Çocuk Oyunu, Türkçe Ders Kitabı, Millî Kültür, Halk Bilimi, Türkçe Eğitimi

Examination of Secondary School Turkish Lesson Textbooks in Terms of Traditional Children’s Games

Öz

Turkish education is not only the development of language skills of students within the scope of formal education; it is the process of adopting Turkish culture and strengthening their national feelings and thoughts in addition. In other words, language education is also a cultural transfer process. Thanks to language education, societies continue their existence by transferring their own cultures to future generations. Traditional children's games are among the cultural elements of a society. Therefore, this element should be transferred to students within the framework of language education. Considering that the main material of Turkish lessons is the textbook, as in other lessons, the importance of including traditional children's games in Turkish textbooks becomes evident. When the literature is examined, it has been determined that very few studies have been done examining Turkish textbooks in this respect, and there has not been any study dealing with secondary school level Turkish textbooks yet. With this research in qualitative model, it is aimed to examine the secondary school Turkish textbooks prepared within the framework of the Turkish Lesson Curriculum, which was renewed in 2017 and is still in force with various updates, in terms of including traditional children's games. In this context, secondary school Turkish textbooks published by the Ministry of National Education, which have been decided to be taught by the Board of Education since the 2017-2018 academic year, are the study objects of the research. The textbooks mentioned within the scope of the document analysis method were subjected to descriptive analysis separately by three different field experts in terms of including traditional children's games. Since the preferences in determining the contents of traditional children's games are subjective, Miles and Huberman's (2016) reliability formula was used in order to ensure unity among the three researchers and to increase the coding reliability, and the reliability of the research was found to be 0.87 at the end of the calculation. At the end of this process, consensus among researchers was achieved. Based on the findings, it was concluded that the textbooks were insufficient in terms of referring to traditional children's games, the games in the books did not comply with any standards or plans, the traditional games were included in the 5th grade textbooks at most, and very few and sloppy visuals were added. Suggestions for curriculum developers, textbook authors and teachers were presented at the end of the study. It is thought that the data and results obtained from the research will contribute to the researchers working in the fields of folklore and Turkish education in terms of presenting data.

Anahtar Kelimeler

Traditional Children, Turkish Textbook, National Culture, Folklore, Turkish Education

Kaynakça

• 2017-2018 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulacak İlköğretim ve Ortaöğretim Ders Kitapları Hakkında Genelge (2017, Ocak 13). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Sayı: 2712).
• 2017-2018 Öğretim Yılından İtibaren Kullanılmak Üzere Eğitim-Öğretim Açısından Okutulacak Ders Materyalleri Duyurusu (2017, Ağustos). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Sayı: 2719).
• 2018-2019 Öğretim Yılından İtibaren Kullanılmak Üzere Eğitim-Öğretim Açısından Okutulacak Ders Materyalleri Duyurusu (2018, Haziran). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Sayı: 2729).
• 2019-2020 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulacak Ders Kitapları Hakkında Genelge (2019, Ocak 14). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Sayı: 2736).
• 2020-2021 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulacak Ders Kitabı/Eğitim Araçları Duyurusu (2019, Aralık). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Sayı: 2747 Ek).
• 2021-2022 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulacak Ders Kitabı/Eğitim Araçları Duyurusu (2020, Aralık). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Sayı: 2759 Ek).
• 2022-2023 Eğitim-Öğretim Yılında Okutulacak Ders Kitabı/Eğitim Araçları Duyurusu (2021, Aralık). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Sayı: 2770 Ek).
• Ağın Haykır, H., Kaplan, H., Kıryar, A., Tarakcı, R. & Üstün, E. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı-5. sınıf. Devlet Kitapları.
• Akgül, A., Demirer, N., Gürcan, E., Karadaş, D., Karahan, İ. & Uysal, A. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı-7. sınıf. Devlet Kitapları.
• Arat, R. R. (Çev.) (1988). Kutadgu bilig-metin. Türk Tarih Kurumu.
• Atalay, B. (Çev.) (2021). Divanü Lûgat-it Türk. Türk Dil Kurumu.
• Aydemir, F. (2022). Digital games and their affects on children. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 41-69.
• Azhara, M. & Sutapa, P. (2018). Traditional games vs. modern in increasing children’s motor ability in the 21st century. Advances in Social Sciences, Education and Humanities Research, 296, 391-395.
• Bahçekapılı, E., Yıldız, M., Çiftçi, E. & Karal, H. (2022). Examination of children’s playing game tendencies and digital game preferences based on gender. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 7-23. https://doi.org/10.53506/egitim.1076103
• Bang, W, Arat, G. R. & Uğurer, N. (2015). Oğuz Kağan destanı. Örgün.
• Budak, M., Kılıç, M., ve Taşkın, H. (2017). The effect of traditional children's games on orientation and rhythm ability. Science, Movement and Health, 17(2), 200-204.
• Ceylan, S., Duru, K., Erkek, G. & Pastutmaz, M. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı-6. sınıf. Devlet Kitapları.
• Charles, M. A. G., Abdullah, M. R., Musa, R. M., Kosni, N. A., & Maliki, A. B. H. M. (2017). The effectiveness of traditional games intervention program in the improvement of form one school-age children’s motor skills related performance components. Journal of Physical Education and Sport, 17(3), 925–930.
• Civallero, E. (2007, 19-23 August). Traditional games, music and oral tradition: Intangible tools in multiculturallibraries [Conference presentation]. IFLA Satellite Meeting 2007. Conference on Innovative Multicultural Library Services for All, Pretoria, South Africa. (pp. 15-17).
• Duran, E & Sezgin Tufan, B. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarında oyun ve oyuncakların kullanımı. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 16-28.
• Ergin, M. (2008). Dede Korkut kitabı I- giriş, metin, faksimile. Türk Dil Kurumu.
• Ertürk, N., Keleş, S. & Külünk, D. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı-6. sınıf. Devlet Kitapları.
• Eselioğlu, H., Set, S. & Yücal, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı-8. sınıf. Devlet Kitapları.
• Furió, D., González-Gancedo, S., Carmen Juan, M., Seguí, I. & Rando, N. (2013). Evaluation of learning outcomes using an educational iPhone game vs. traditional game. Computers & Education, 187, 104548. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2022.104548
• Gelişli, Y. & Yazıcı, E. (2015). A study into traditional child games played in Konya region in terms of development fields of children. Procedia - Social and Behavioral Sciences 197(2015), 1859 – 1865. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.247
• Gultom, S.; Baharuddin; Ampera, D.; Endriani, D.; Jahidin, I; Tanjung, S. (2022). Traditional games in cultural literacy to build the character of elementary school students during the COVID-19 Pandemic. NeuroQuantology, 20(5), 704-712.
• Gülen, S. & Barış, S. (2022). Games that parents play with their children and the reasons for their game preferences. International Anatolia Academic Online Journal, 8(2), 65-85. https://dergipark.org.tr/en/pub/iaaoj/issue/68789/1031363
• Hazar, Z., Tekkurşun Demir, G., ve Dalkıran, H. (2017). Ortaokul öğrencilerinin geleneksel oyun ve dijital oyun algılarının incelenmesi: Karşılaştırmalı metafor çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(4), 179-190.
• İlkokul (1-4. Sınıflar), Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu (5-8. Sınıflar) Türkçe Dersi Öğretim Programı Hakkında Karar (2017, Temmuz 17). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Sayı: 2718).
• Huizinga, J. (Çeviren: Kılıçbay, M. A.). (2006). Homo Ludens-Oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme (2. baskı). Ayrıntı. (Kitabın orijinali 1938’de yayımlanmıştır.)
• Kacar, D. & Ayaz Alkaya, S. (2022). The effect of traditional children’s games on internet addiction, social skills and stress level. Archives of Psychiatric Nursing, 40, 50-55.
• Kır, T., Kırman, E. & Yağız, S. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı-7. sınıf. Devlet Kitapları. Kızıldere, E., Aktan Erciyes, A., Tahiroğlu, D. & Göksun, T. (2020). A multidimensional investigation of pretend play and language competence: Concurrent and longitudinal relations in preschoolers. Cognitive Development, 54, 100870. https://doi.org/10.1016/j.cogdev.2020.100870
• Kovačević, T., & Opić, S. (2014). Contribution of traditional games to the quality of students’ relations and frequency of students' association in primary education. Croatian Journal of Education, 16(1), 95-112.
• Macken-Horarik, M. (2004). Interacting with the multimodal text: Reflections on image and verbiage in ArtExpress. Visual Communication, 3(1), 5-26.
• Melianasari, H. & Suparno, S. (2018). The importance of traditional games to improve children’s interpersonal skill. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 249, 181-186.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma-desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Nobel.
• Mete, G., Karaaslan, M., Kaya, Y., Ozan, Ş. & Özdemir, D. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı-8. sınıf. Devlet Kitapları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Türkçe dersi öğretim programı. (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı.
• Lestariningrum, A. (2017). The effects of traditional game ‘congklak’ and self-confidence towards logical mathematical ıntelligence of 5-6 years children. Journal Ilmiah Pendidikan Prasekolah dan Sekolah Awal, 3(1), 13-22.
• New London Group. (1996). A pedagogy of multiliteracies: Designing social futures. Harvard Educational Review, 66(1), 60-91.
• Novinda, K. & Haryadi, K. N. (2020). The effectiveness of using traditional and modern games to improve students’ speaking ability. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 511, 273-276.
• Oğuz, Ö. & Ersoy, P. (2005). Türkiye’de 2004 yılında yaşayan geleneksel çocuk oyunları. Gazi Üniversitesi TÖMER.
• Orkun, H. N. (1987). Eski Türk yazıtları. Türk Dil Kurumu.
• Özdemir, N. (2006a). Türk çocuk oyunları 1. cilt. Akçağ.
• Özdemir, N. (2006b). Türk çocuk oyunları 2. cilt. Akçağ.
• Parlebass, P. (1988). Elementos de sociologia del deporte. Unisport.
• Petrovska, S., Sivevska, D., and Cackov, O. (2013). Role of the game in the development of preschool child. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 92, 880-884.
• Salbego, N., Heberle, V. M., & Silva Balen, M. G. S. (2015). A visual analysis of English textbooks: Multimodal scaffolded learning. Calidoscópio, 13(1), 5-13.
• Sallabaş, M. E. (2020). Halk biliminin işlevleri bağlamında geleneksel çocuk oyunları: RTÜK çocuk oyunları. Millî Folklor, 126(32), 99-109.
• Soyoof, A. & Jokar, M. (2014). Video game: A way to reduce inhibition and enhance language achievement. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 98 (2014), 1850 – 1858.
• Sriwidayati, Saroinsong, W.P., Simatupang, N. (2020). Traditional games usage to ımprove the children’s independence skill. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 454, 240-244.
• Sümbüllü, Y. Z. & Altınışık, M. E. (2016). Geleneksel Çocuk Oyunlarının Değerler Eğitimi Açısından Önemi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2) , 73-85 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/etusbed/issue/35461/393987
• Tatli, Z. (2018). Traditional and digital game preferences of children: a CHAID analysis on middle school students. Contemporary Educatıonal Technology, 9(1), 90-110.
• Tekin, T. (1988). Volga Bulgar kitabeleri ve Volga Bulgarcası. Türk Tarih Kurumu.
• Tetik, N, Zorlu, N., Türker, H. & Polat, Z. (2016). Ortaokul Türkçe 5. sınıf öğretmen kılavuz kitabı. Devlet Kitapları.
• Unsworth, L. (2013). Re-configuring image-language relations and interpretive possibilities in picture books as animated movies: A sitefor developing multimodal literacy pedagogy. In: V. Heberle, & F. Veloso (Eds.), Ilha do Desterro, 64, 15-48.
• Vasileva, M; Bakeva, V.; Vasileva-Stojanovska, T.; Malinovski, T.; Trajkovik, V. (2014). Grandma's games project: bridging tradition and technology mediated education. TEM Journal, 3(1), 13-21.
• Vygotsky, L. (1978). Mind in society. Cambridge. MIT Press.
• Wahyuni, M., Syamsi, I. & Haryanto, I. (2019). Character values contained on traditional games of hide and seek in inclusion school. Proceedings of the International Conference on Special and Inclusive Education (ICSIE 2018), Indonesia, 296, 173-175.
• Wijaya, M. & Pujihartati, S. H. (2018). The value of emphaty in Javanese traditional games as a formation of social care in urban youth generation. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 280, 111-115.
• Yıldırım, İ. (2022). Kültürün metinler yoluyla aktarımı bağlamında Türkçe ders kitaplarında geleneksel çocuk oyunları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 26, 173-184.
• Yıldız, N. (Haz.) (1995). Manas destanı (W. Radloff) ve Kırgız kültürü ile ilgili tespit ve tahliller. Bizim Büro.
• Yılmaz, E., Yel, S. & Griffiths, M. D. (2022). Comparison of value perception of children in playing videogames and traditional games: Turkish and Brisith samples. Eğitim ve Bilim, 47(210), 41-66.
• Zaim-de-Melo, R., Duarte, R. M. & Sambugari, M. R. N. (2020). Plays and games of Pantanal children: a study in an “escola das águas”. Pro-Posições, 31, 1-25. https://doi.org/10.1590/1980-6248-2018-0052