Tüketim Kültürü ve Yaşam Biçimleri Çerçevesinde Cemiyet Dergilerinin Eleştirel Ekonomi Politik Çözümlemesi

Yıl 2023, Sayı: 40, 46 - 73, 30.04.2023

Lütfü Pınar , Erdal Dağtaş

https://doi.org/10.31123/akil.1241463

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’nin ekonomi politik ve kültürel yapısında yaşanan dönüşümlerin izdüşümleri çerçevesinde tüketim kültürü ve yaşam biçimlerinde meydana gelen değişimler cemiyet dergileri (Alem ve Şamdan Plus) özelinde eleştirel ekonomi politik bir yaklaşımla incelenmiştir. Cemiyet basını ve haberciliğinin özgün bir tanımını da içeren bu çalışmada, neo-liberal politikaların belirleniminde şekillenen Türkiye medyasının ekonomi politik yapısı cemiyet dergileri üzerinden sorgulanmıştır.
Nitel çözümleme yönteminin benimsendiği çalışmada, konuyla ilgili verilerin toplanması aşamasında yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme ve metin çözümlemesi tekniklerinden yararlanılmıştır. Çözümleme nesnesi olarak belirlenmiş her bir dergiden üç kişiyle derinlemesine görüşme yapılmıştır. Görüşmecilere, cemiyet dergilerinin üretim dinamiklerine ve içeriklerine ilişkin sorular yöneltilmiştir. Ayrıca, çözümleme nesnesi olarak seçilmiş dergilerin 2018 yılı içerisinde yayımlanmış sayıları arasından amaçlı örnekleme tekniğinden yararlanılarak belirlenen toplam 32 sayısının (Alem’in 16 ve Şamdan Plus’ın 16 sayısı) metin çözümlemesi gerçekleştirilmiştir.
Çalışmada, Türkiye’deki tüketim kültürü ve yaşam biçimlerinin şekillenmesinde ve yaygınlaştırılmasında cemiyet dergilerinin önemli bir rol üstlendiği sonucuna ulaşılmıştır. Özellikle, üst sınıf üyelerinin, lüks ve gösterişçi yaşam biçimlerini cemiyet dergileri üzerinden sergileyerek toplumsal sınıflarının görece ayrıcalıklı konumlarını ve prestijini pekiştirme amacında oldukları saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Ekonomi Politik Yaklaşım, Tüketim Kültürü, Yaşam Biçimleri, Cemiyet Basını, Cemiyet Haberciliği.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Critical Ecopolitical Analysis of Society Magazines within the Framework of Consumer Culture and Lifestyle

Öz

In this study, the changes in consumer culture and lifestyles within the framework of the projections of the transformations in Turkey's ecopolitical and cultural structure are analyzed with a critical political economy approach in the context of society magazines (Alem and Şamdan Plus). In the study, which also includes a distinct definition of community press and journalism, the ecopolitical structure of the Turkish media shaped by neo-liberal policies is questioned through society magazines.
In the study, qualitative analysis method was adopted, and semi-structured in-depth interviews and textual analysis techniques were used to collect the relevant data. In-depth interviews were conducted with three people from each magazine selected as the object of analysis. The interviewees were asked questions about the production dynamics and content of society magazines. In addition, a total of 32 issues (16 issues of Alem and 16 issues of Şamdan Plus) of the magazines from all the issues published in 2018 were selected as the object of analysis by using purposive sampling technique, and these issues were examined using textual analysis.
The study concludes that society magazines play an important role in shaping and popularizing consumer culture and lifestyles in Turkey. It has been particularly determined that members of the upper class aim to reinforce the relatively privileged position and prestige of their social class by displaying their luxurious and ostentatious lifestyles through society magazines.

Anahtar Kelimeler

Critical Ecopolitical Approach, Consumer Culture, Lifestyles, Society Press, Society Journalism.

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Argın, Ş. (2003). Boş zamanın toplumsal anlamı üzerine notlar. In A. Onay & B. Erten (Eds.), Nostalji ile ütopya arasında (pp. 131–166). Birikim Yayınları.
• Bali, R. N. (2018). Tarz-ı Hayat’tan Life Style’a yeni seçkinler, yeni mekânlar, yeni yaşamlar. İletişim Yayınları. Baudrillard, J. (2017). Tüketim toplumu: Söylenceleri ve yapıları. Ayrıntı Yayınları.
• Bocock, R. (1997). Tüketim. Dost Kitabevi.
• Bulut, S. (2009). Giriş. In S. Bulut (Ed.), Sermayenin medyası medyanın sermayesi (pp. 7–14). Ütopya Yayınevi. Çakmur, B. (1998). Kültürel üretimin ekonomi politiği: Kültürün metalaşmasında genel eğilimler. Kültür ve İletişim, 1(2), 111–148.
• Dağtaş, B., & Dağtaş, E. (2019). Tüketim kültürü, yaşam tarzları, boş zamanlar ve medya üzerine bir literatür taraması. In B. Dağtaş & E. Dağtaş (Eds.), Medya, tüketim kültürü ve yaşam tarzları (pp. 27–75). Ütopya Yayınevi.
• Dağtaş, E. (2006). Türkiye’de magazin basını. Ütopya Yayınevi.
• Dağtaş, E. (2013). Medyada sahiplik sorunu ve tekelleşme eğilimleri. In E. Dağtaş (Ed.), Medya ekonomisi ve işletmeciliği (pp. 30–58). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Geray, H. (2014). Toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş: İletişim alanından örneklerler. Umuttepe Yayınları.
• Golding, P., & Murdock, G. (1997). Kültür, iletişim ve ekonomi politik. In S. İrvan (Ed.), Medya kültür siyaset (pp. 49–76). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da geç kapitalizmin kültürel mantığı. Nirengi Kitap.
• Kellner, D. (1991). Reklam ve tüketim kültürü. In Enformasyon devrimi efsanesi (pp. 75–91). Rey Yayıncılık.
• Kellner, D. (2008). Ayrımın üstesinden gelmek: Kültürel çalışmalar ve ekonomi politik. In S. Çelenk (Ed.), İletişim çalışmalarında kırılmalar ve uzlaşmalar (pp. 147–172). De Ki Yayınları.
• Kozanoğlu, C. (2000). Cilalı imaj devri:1980’lerden 90’lara Türkiye ve starları. İletişim Yayınları.
• Kozanoğlu, H. (1993). Yuppiler, prensler ve bizim kuşak. İletişim Yayınları.
• Kümbetoğlu, B. (2017). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. Bağlam Yayıncılık.
• Lodziak, C. (2003). Kapitalizm ve kültür: İhtiyaçların manipülasyonu. Çitlembik Yayınları.
• Nikitin, P. I. (2012). Ekonomi politik. Sol Yayınları.
• Prodnik, J. (2014). Sürüp giden metalaştırma süreçleri üzerine bir not: İzleyici metasından toplumsal fabrikaya. In V. Mosco & C. Fuchs (Eds.), Marx geri döndü medya meta ve sermaye birikimi (pp. 301–366). Notabene Yayınları.
• Schiller, H. (2018). Zihin yönlendirenler. Pınar Yayınları.
• Smythe, D. W. (2006). Batı Marksizminin kör noktası. In L. Yaylagül (Ed.), Kitle iletişiminin ekonomi politiği (pp. 127–172). Dalbaz Yayıncılık.
• Sönmez, M. (2003). Filler ve çimenler, medya ve finans sektöründe Doğan/Anti-Doğan savaşı. İletişim Yayınları.
• Tılıç, D. (1998). Utanıyorum ama gazeteciyim. İletişim Yayınları.
• Yağlı, S. (2006). Gündelik hayatımızda akıl tutulması: Medya uygulamalarında tüketim ideolojisinin izlerini sürmek. In S. İ. Akçalı (Ed.), Gündelik hayat ve medya. Tüketim kültürü perspektifinden okumalar (pp. 5–42). Ebabil Yayınları.
• Yaylagül, L. (2009). Sinemanın ekonomi politiği. In S. Bulut (Ed.), Sermayenin medyası medyanın sermayesi (pp. 149–185). Ütopya Yayınevi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/1071305/Buyuk_kriz__7_basili_gazete_bugun_cikmadi.html (Erişim Tarihi: 02.09.2018).
• https://www.sozcu.com.tr/hayatim/kultur-sanat-haberleri/uykusuz-dergisinin-fiyati-artiyor/ (Erişim Tarihi: 29.08.2018).
• https://denizmuzesi.dzkk.tsk.tr/tr/saatler-ve-uecretler (Erişim Tarihi: 16.01.2022).
• Alem Dergisi (2018). [3 Ocak, 17 Ocak, 14 Şubat, 28 Şubat, 4 Nisan, 18 Nisan, 2 Mayıs, 9 Mayıs, 23 Mayıs, 4 Temmuz, 18 Temmuz, 8 Ağustos, 22 Ağustos, 3 Ekim, 17 Ekim, 14 Kasım, 28 Kasım].
• Şamdan Plus Dergisi (2018). [3 Ocak, 17 Ocak, 14 Şubat, 28 Şubat, 4 Nisan, 18 Nisan, 9 Mayıs, 23 Mayıs, 4 Temmuz, 18 Temmuz, 8 Ağustos, 22 Ağustos, 3 Ekim, 17 Ekim, 14 Kasım, 28 Kasım].