OKUL MÜDÜRLERİNİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARINA İLİŞKİN SİSTEMATİK BİR DERLEME ÇALIŞMASI

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 9 - 20, 31.05.2023

Erhan Dolapcı , Feyzi Uluğ

https://doi.org/10.59320/alanyazin.1228279

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları konusunda, 2010-2020 yılları arasında yayımlanmış olan akademik çalışmaların sistematik olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Sistematik derleme yöntemiyle yapılan bu çalışmanın örneklem grubunu Türkiye’de yayımlanmış yüksek lisans ve doktora tezleri ile Türkiye kökenli hakemli dergilerde yayımlanmış makaleler oluşturmaktadır. Bu bağlamda 55 tez ve 26 makale; yayın yıllarına, yöntemlerine, konularına, bireysel ve örgütsel değişkenler arasındaki ilişkilere, veri toplama araçlarına, örneklemlerine, sonuçlarına ve önerilerine göre değerlendirilmiştir. Veri analiz yöntemi olarak içerik analizi yöntemi tercih edilmiş, veriler derinlemesine incelenmiştir. İncelenen çalışmalarda yoğun olarak öğretmenlerin örneklem grubu olarak tercih edildiği ve örneklem büyüklüğünün nicel çalışmalarda 150-1.300 arası değişmekle birlikte genellikle 200-300 arasında olduğu görülmüştür. Çalışmalar çoğunlukla nicel araştırma yöntemi kullanılarak tarama deseninde yürütülmüştür. Çalışmaların çoğunda öğretimsel liderlik, bağımsız değişken olarak kullanılmış ve diğer değişkenlerle ilişkilerinin anlamlı olduğu görülmüştür. “Öğretimsel liderlik” değişkeniyle birlikte en fazla kullanılan değişken “örgütsel bağlılık” değişkeni olmuştur. Mevcut araştırma sonucunda ulaşılan diğer bir sonuç ise araştırmacıların öğretimsel liderlik ölçeği geliştirmektense alan yazında mevcut ölçekleri kullanma eğiliminde olduğudur.

Anahtar Kelimeler

Okul müdürü, öğretimsel liderlik, sistematik derleme, Principal, instructional leadership, systematic review

A SYSTEMATIC REVIEW RELATED WITH THE INSTRUCTIONAL LEADERSHIP BEHAVIOURS OF PRINCIPALS’

Öz

This study aimed to systematically examine academic studies on the instructional leadership behaviours of principals’ in Turkey published between 2010 and 2020. The sample group of this study that is evaluated using a systematic review method, comprised master’s and doctoral theses as well as articles published in refereed journals of Turkish origin. In this context, 55 theses and 26 articles has been evaluated according to publication years, methods, subjects, relationships between individual and organizational variables, data collection tools, samples, results and recommendations. The content analysis method was preferred as the data analysis method, and the data was analyzed in depth. In the studies, it was observed that teachers were preferred as the sample group and the sample size was generally between 200-300 although it ranged between 150-1.300 in quantitative studies. Studies were mostly carried out in a survey pattern using quantitative research method. In most of the studies, instructional leadership was used as an independent variable, and it was found that its relationships with other variables were significant. The variable used with the "instructional leadership" variable the most was the "organizational commitment" variable. Another result of the present study is that researchers tend to use existing scales in the literature rather than developing instructional leadership scales.

Anahtar Kelimeler

Principal, instructional leadership, systematic review

Kaynakça

• Akyol, B., Akar Vural, R. & Gündoğdu, K. (2017). İlkokul öğrencilerinin okula aidiyet, okul atmosferi, iklimi ve müdürlerin öğretimsel liderlik becerilerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 291-311.
• Behar-Horenstein, L. S. (1995). Promoting effective school leadership: a changeoriented model for the preparation of principals. Peabody Journal of Education. 70(3), 18-40.
• Bellibaş, Ş. M., Bulut, O., Hallinger, P. & Wang, C. (2020). Developing a validated instructional leadership profile of Turkish primary school principals. International Journal of Educational Research, 75 (115-133).
• Bellibaş, Ş. M. & Gümüş, S. (2018). Eğitim yönetiminde araştırma. Beycioğlu, K., Özer, N. ve Kondakçı, Y. (Ed.), Eğitim yönetiminde sistematik derleme çalışmaları (s. 507). Ankara: Pegem Akademi.
• Bozkurt, S., & Arslanargun, E. (2015). Öğretim sürecinin yönetimi ve öğrenci başarısının değerlendirilmesine yönelik okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 6(11), 151-174.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün Ö., Karadeniz Ş., & Demirel F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, B. (2014). Ortaokul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Öğrenci Başarısı Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Cansoy, R. & Polatcan, M. (2017). Examination of instructional leadership research in Turkey. International Online Journal of Educational Sciences, 10 (1), 276 – 291.
• Cemaloğlu, N. & Duran, A. (2020). Fark Yaratan Başarılı Okul Müdürleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cevher, A.Y. & Yıldırım, S. (2020). Investigation of academic studies on learning styles: systematic review. HAYEF: Journal of Education, 17(1); 20-50.
• Cheng, Y. C. (2005). New Paradigm for Re-engineering Education: Globalization, Localization and Individualization. Springer, Dordrecht.
• Çakıcı, E. (2010). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretim Liderliği Davranışlarını Gerçekleştirme Düzeyi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Çalık, T. & Kılınç, A. Ç. (2018). Öğretim lideri olmanın anlamına ilişkin fenomenolojik bir araştırma. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-13.
• Çalık, T., Sezgin, F., Kavgacı, H., & Kılınç, A. Ç. (2012). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmen öz yeterliği ve kolektif öğretmen yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2487-2504.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). Parameters of content analysis. Education and Science, 39(174), 33-38.
• Gümüş, S., Bellibaş, S. M., Esen, M. & Gümüş, E. (2016). A systematic review of studies on leadership models in educational research from 1980 to 2014. Educational Management Administration & Leadership, 1–2, DOI: 10.1177/1741143216659296
• Gümüşeli, A. İ. (1996). Instructional leadership behaviours of elementary school principals in Istanbul province. In Proceedings of the III. National Educational Sciences Congress. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bursa.
• Hallinger, P. & Heck, R. H. (1996). Reassesing the principals role in school effectiveness: a review of empirical research, 1980-1995. Educational Administration Quarterly, 32(1), 5-44.
• Hallinger, P. & Heck, R. H. (2011). Exploring the journey of school improvement: Classifying and analyzing patterns of change in school improvement processes and learning outcomes. School Effectiveness and School Improvement, 22(1), 1-27. http://eric.ed.gov/?id=EJ91476
• Hallinger, P., & Murphy. J. (1985). Assessing the instructional management behavior of principals. Elementary School Journal, 86(2). 217-2
• Hallinger, P., P. Piyaman, & P. Viseshsiri. (2017). “Assessing the Effects of Learning-centered Leadership on Teacher Professional Learning in Thailand.” Teaching and Teacher Education 67, 464–476. doi:10.1016/j.tate.2017.07.008
• Higgins, J. P. T., & Green, S. (Eds). (2011). Cochrane handbook for systematic reviews of interventions. http://handbook-5-1.cochrane.org/ sayfasından erişilmiştir.
• İbrahim, A. S. (1985). Instructional leadership behaviors of high school principals, department heads and other administrative staff as perceived by teachers and principals (effective schools). Doktora Tezi. The Florida State University, ProQuest, UMI Dissertations Publishing, 1985. 8605770.
• Karacabey, F. M., Bellibaş, Ş. M. & Adams, D. (2020). Principal leadership and teacher professional learning in Turkish schools: examining the mediating effects of collective teacher efficacy and teacher trust. Educational Studies, https://doi.org/10.1080/03055698.2020.1749835
• Kıranlı Güngör, S., & Aydın, G. (2019). The evaluation of instructional leadership researches between 2002 and 2017 in Turkey. European Journal of Educational Research, 8(1), 49-62. doi: 10.12973/eu-jer.8.1.49
• Kış, A., & Konan, N. (2014). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşlerinin cinsiyetlerine göre meta analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-17. doi: 10.12738/estp.2014.6.2307
• Koşar, D., Er, E., Kılınç, Ç. A. & Koşar, S. (2017). Öğretmen liderliğine ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi: bir içerik analizi çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(7). doi: 10.29129/inujgse.317712
• Leithwood, K., Patten, S., & Jantzi, D. (2010). Testing a conception of how school leadership influences student learning. Educational Administration Quarterly, 46, 671–706.
• Leithwood, K., Seashore Louis, K., Anderson, S., & Wahlstrom, K. (2004). Executive summary: How leadership influences student learning. New York, NY: The Wallace Foundation.
• Liu, S., & Hallinger, P. (2018). Principal Instructional Leadership, Teacher Self Efficacy, and Teacher Professional Learning in China: Testing a Mediated-Effects Model. Educational Administration Quarterly, 54(4). doi: 10.1177/0013161X18769048
• Liu, S., Hallinger, P. & Feng, D. (2016). Learning-centered leadership and teacher learning in China: Does trust matter? Journal of Educational Administration, 54(6), 661-682. doi:10.1108/JEA-02-2016-0015
• Marks, H. M., & Printy, S. M. (2003). Principal leadership and school performance: An integration of transformational and instructional leadership. Educational Administration Quarterly, 39(3), 370-397.
• Özdoğru, M. & Güçlü, N. (2020). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışlarının okul çıktılarına etkisinin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 4(2), 88-103.
• Podmostko, M. (2000). Leadership for student learning: Reinventing the principalship. school leadership for the 21st century initiative. A Report of the Task Force on the Principalship. Institute for Educational Leadership, Washington. http://www.iel.org/publications/21st-century-schoolleadership. html sayfasından erişilmiştir.
• Saphier, J., King, M., & D’Auria, J. (2006). Three strands form strong school leadership. Journal of Staff Development, 27, 51–57.
• Şahin, S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki (İzmir İli Örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1909-1928
• Şişman, M. (1997). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. IV. Eğitim Bilimleri Kongresinde Sunulan Sözlü Bildiri, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Şişman, M. (2014). Öğretim liderliği (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Şişman, M. (2016). Öğretim liderliği davranışları ölçeği: Geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 375-400.
• Tanrıöğen, A. (2000). Temel eğitim öğretmenlerinin okul müdürlerinden bekledikleri öğretimsel liderlik davranışları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), 1920-1927.