Engelliler Konusunda Verilen Eğitim Programının Engellilere Yönelik Tutumlar Üzerindeki Etkisi

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 214 - 239, 25.02.2013

Feyzullah Şahin , Birkan Güldenoğlu

Öz

Bu çalışmanın genel amacı üniversite öğrencilerine özel eğitim ve kaynaştırma konularında verilen bir eğitim programının onların engelli bireylere yönelik tutumları üzerindeki etkililiğinin belirlenmesidir. Çalışmaya Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu (SHMYO) Çocuk Gelişimi Bölümünde kayıtlı 56 öğrenci dâhil edilmiştir.

Araştırmada, deneme modellerinden tek grup ön test – son test kontrol grupsuz deneysel desen kullanılmış ve katılımcılara 12 haftalık, toplamda 56 saat süren bir eğitim programı uygulanarak, program öncesi ve sonrasında engellilere yönelik tutumları karşılaştırılmıştır. Çalışma sırasında katılımcıların engelli bireylere yönelik tutumlarına ilişkin program öncesi ve sonrasında toplanan tüm veriler Özürlülere Yönelik Tutum Ölçeği (ÖYTÖ, 2009) aracılığıyla toplanmış ve elde edilen veriler SPSS.18 paket programı ile analiz edilmiştir.

Çalışmadan elde edilen sonuçlar incelendiğinde ise katılımcıların engelli bireylere ilişkin program öncesi ve sonrasındaki tutum puanları arasında program sonrası lehine anlamlı farklılıklar olduğu görülmüştür. Bu durumda katılımcılara uygulanan eğitim programının onların engelli bireylere ilişkin tutumları üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermektedir.

 

Anahtar Kelimeler

Tutum, engellilere yönelik tutum, özel eğitim ve kaynaştırma, tutum değişimi.

Kaynakça

• Avramidis, E. & Norwich, B. (2002). Teachers' attitudes towards integration / inclusion: a review of the literature. European Journal of Special Needs Education, 17(2), 1291
• Avramidis, E., Bayliss, P. & Burden, R. (2000). A survey into mainstream teachers' attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in the ordinary school one local education authority. Educational Psychology, 20(2), 191-211.
• Bain, S.K. (2005). Social interaction interventions in an inclusive era: Attitudes of teachers in early childhood selfcontained and inclusive settings. Psychology in the Schools, 42(1), 53-61.
• Batu, S.E. (2000). Kaynaştırma, destek hizmetler ve kaynaştırmaya hazırlık etkinlikleri. Özel Eğitim Dergisi, 2(4), 35-45.
• Bigham, T. (2010). Do teachers have a negative attitude towards the inclusion of students with special needs?. Unpublished master thesis, Ohio University.
• Boling, E. (2007). “Yeah, but I don’t want to deal with it:” Changes in a teacher candidate’s conceptions of inclusion. Teaching Education, 18(3), 217-231.
• Bondurant, B.J. (2004). Tecahers attitudes towards inclusion. Unpublished master thesis, California State University.
• Brandon, D.P. & Ncube, M.M. (2006). Botswana’s agriculture teachers’ attitudes towards inclusion of students with physical disabilities in mainstream classes. The Negro Educational Review, 57(4), 215-226.
• Campbell, J., Gilmore, L. & Cuskelly, M.(2003). Changing student teachers’ attitudes towards disability and inclusion. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 28(4), 369-379.
• Cavkaytar, A. (2000). Zihin engellilerin eğitim amaçları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1151
• Civelek, A. (1991). Zihinsel özel gereksinimli çocukların eğitiminde bütünleştirme yöntemi. Eğitim ve Bilim, 11(82).
• Diken, H.İ. (1998). Sınıfında zihinsel engelli çocuk bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihinsel engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarını karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Diken, H.İ. & Sucuoğlu, B. (1999).Sınıfında zihin engelli çocuk bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 25-39.
• Eripek, S. (1992). Engelliler ve eğitimleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1-2), 79-94.
• Fakolade, O.A., Adenıyı, S.O. & Tella, A. (2009). Attitude of teachers towards the inclusion of special needs children in general education classroom: the case of teachers in some selected schools in Nigeria. International Electronic Journal of Elementary Education, 1(3), 155-169.
• Familia-Garcia, M. (2001). Special and regular education teacher’s attitudes towards inclusive programs in an urban community school. New York City Board of Education. U.S., New York.
• Gözün, Ö. & Yıkmış, N. (2004). İlköğretim müfettişlerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüş ve önerileri. Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 79-88.
• Gözün, Ö. & Yıkmış, A. (2003). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. 13. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildirileri. Ankara: Kök Yayıncılık, 120-136.
• Güzel-Özmen, R. (2003). Kaynaştırma ortamlarında öğretimsel düzenlemeler. A. Ataman (Ed.), Özel eğitime giriş (5183). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Idol, L. (2006). Toward inclusion of special education students in general education: A program evaluation of eight schools. Remedial and Special Education, 27(2), 77-94.
• Kaner, S. (2000). Özel eğitime giriş dersinin, öğretmen adaylarının zihinsel engellilere yönelik tutumlarına etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1 (1), 32-43.
• Kaner S., Öğülmüş S., Büyüköztürk Ş. & Dökmen Z. (2009). Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor? TC Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı yayını.
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, gelişimi ve ilkeleri. Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 1-13.
• Karasar N (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi, 10. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kayaoğlu, H. (1999). Bilgilendirme programının normal sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma ortamındaki işitme engelli çocuklara yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kırcaali-İftar, G. (1992). Kaynaştırma becerileri özdeğerlendirme aracı. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 119-129.
• Kırcaali-İftar, G. (1998) Özel gereksinimli bireyler ve özel eğitim. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. No: 561.
• Kim, H. (2009). The role and issues of special classes and inclusive classes in regular school of Korea. Journal of International Special Education in the Asia-Pacific, 5, 12
• McLeskey, J. & Waldron, N.L. (2002). School change and inclusive schools: Lessons learned from practice. Phi Delta Kappan, 84(1), 65-73.
• Metin, N. & Çakmak, H. (1998). İlköğretim okullarındaki eğitimcilerin özürlü çocuklarla normal çocukların kaynaştırıldığı programlar hakkındaki düşüncelerinin incelenmesi. 8. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildirileri. Edirne: 128-139.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2000). İlköğretim müfettişleri başkanlıkları ve teftiş yönergesi. Tebliğler Dergisi, 2000250
• Molto, M. (2003). Mainstream teachers' acceptance of instructional adaptations in Spain. European Journal of Special Needs Education, 18, 311-332.
• Morberg, S., & Savolainen, H. (2003). Struggling for inclusive education in the North and the South: Educator's perceptions on inclusive education in Finland and Zambia. International Journal of Rehabilitation Research, 26(1), 21Mousouli, M., Kokaridas, D., Angelopoulou-Sakadami, N. & Aristotelous, M. (2009). Knowledge and attitudes towards children with special needs by physical education students. International Journal of Special Education, 24(3), 85-89.
• Olson, J.M. (2003). Special education and general education teacher attitudes toward inclusion. Unpublished master thesis, University of Wisconsin-Stout.
• Orel, A., Zerey, Z. & Töret, G. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 23-33.
• Reusen, A., Shoho, A., & Barker, K. (2001). High school teacher attitudes towards inclusion. The High School Journal, 84, 7-17.
• Salend, S.J. (1998). Effective mainstreaming: Creating inclusive classrooms. New Jersey: Merill.
• Shade, R. & Stewart, R. (2001). General education and special education preservice teachers' attitudes towards inclusion. Preventing School Failure, 46, 37-41.
• Smith, M. & Smith, K. (2000). "I believe in inclusion, but ...": Regular education early childhood teachers' perceptions of successful inclusion. Journal of Research in Childhood Education, 14,161-180.
• Snyder, R. (1999). Inclusion: A qualitative study of inservice general education teachers' attitudes and concerns. Education, 120, 173-181.
• Şahbaz, Ü. (1997). Öğretmenlerin özel gereksinimli çocukların kaynaştırılması konusunda ilişkin tutumlarının değişmesindeki etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı. (1999). I. özürlüler şurası ön komisyon raporları. Ankara.
• Uysal, A. (2003). Kaynaştırma uygulaması yapan öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. 13. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildirileri. Ankara: Kök Yayıncılık, 121-135.
• Villa, R.A. & Thousand, J.S. (2003). Making inclusion education work. Educational Leadership, 61(2), 19-23.
• Voltz, D.L., Brazil, N. & Ford, A. (2001). What matters most in inclusive education: A practical guide for moving forward. Intervention in School and Clinic, 37(1), 23-30.
• Wischnowski, M.W., Salmon, S.J. & Eaton, K. (2004). Evaluating co-teaching as a means for successful inclusion of students with disabilities in a rural district. Rural Special Education Quarterly, 23(3), 3-14.
• Yıkmış, A., Şahbaz, Ü., & Peker, S. (1997). Hizmetiçi eğitim programlarının öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumlarına etkisi. Özel Eğitim Günleri. Eskişehir: Karatepe Yayınları.
• Yıkmış, A., Şahbaz, Ü. & Peker, S. (1998). Özel eğitim danışmanlığı ve kaynaştırma dersinin öğretmen adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarına etkisi. 8. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildirileri. Edirne: 163-167.
• Yoon-Suk, H. (2010) Attitudes towards inclusion: gaps between belief and practice. International Journal of Special Education.
• Zambelli, F., & Bonni, R. (2004). Beliefs of teachers in Italian schools concerning the inclusion of disabled students: A Q-sort analysis. European Journal of Special Needs Education, 19(3), 351-364. 237