ÖĞRETMEN ADAYLARININ SOSYOBİLİMSEL KONULARA İLİŞKİN TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2021, , 160 - 178, 30.06.2021

Mutlu Yeniceli , Gamze Hastürk

https://doi.org/10.35346/aod.926934

Cited By: 1

Öz

Bilimsel gelişmeler ve toplum arasındaki dinamik ilişkilerin bir sonucu olarak “Sosyobilimsel konular” meydana gelmiştir. Sosyobilimsel konular fen bilimleri ile alakalı, tartışmaya açık, ikilemleri içeren ve toplumu etkileyen konular olması sebebiyle gelecekte öğretmen olacak ve öğrencilerine bu konuların öğretimini gerçekleştirecek öğretmen adaylarıyla çalışılması önemlidir. Bu bağlamda, bu araştırmada fen bilgisi, sosyal bilgiler ve sınıf öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara ilişkin tutumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2019-2020 eğitim öğretim yılında bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesi sınıf, sosyal ve fen bilgisi öğretmenliği anabilim dalında öğrenim gören toplam 243 öğretmen adayıyla yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak Topçu (2010) tarafından geliştirilen “Sosyobilimsel Konulara Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucu faktöriyel anova testi bulgularına göre; fen bilgisi, sosyal bilgiler ve sınıf öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik genel tutumlarının, önem alt boyutundaki tutumlarının ve hoşlanma alt boyutundaki tutumlarının olumlu olduğu, buna karşılık kaygı alt boyutunda fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tutumlarının ne olumlu ne olumsuz olduğu, sınıf öğretmen adaylarının ise kaygı alt boyutunda tutumlarının olumsuz olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki genel tutum düzeylerinin ve önem, hoşlanma, kaygı alt boyut ortalama puanlarının öğrencilerin cinsiyetine, bölümüne ve sınıfına göre farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte cinsiyet-sınıf, cinsiyet-bölüm ve cinsiyet-sınıf-bölüm değişkenleri arasındaki etkileşimin genel tutum ve önem, hoşlanma, kaygı alt boyut ortalama puanlarında anlamlı bir farklılık oluşturmadığı, sınıf-bölüm değişkenleri arasındaki etkileşimin ise genel tutum ortalama puanları ile önem ve kaygı alt boyut ortalama puanlarında anlamlı bir farklılık oluşturduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular ışığında sosyobilimsel konuların önemine dikkat çekilmiş ve öğretimi konusunda program belirleyicilere, araştırmacılara ve uygulayıcılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyobilimsel Konular, Tutum, Öğretmen Adayları

INVESTIGATION OF PROSPECTIVE TEACHERS' ATTITUDES TOWARDS SOCIOSCIENTIFIC ISSUES

Öz

As a result of the dynamic relations between scientific developments and society, "socioscientific issues" have arisen. Since socioscientific issues are related to science, open to discussion, involving dilemmas and affecting the society, it is important to work with prospective teachers who will be teachers in the future and will teach these subjects to their students. In this study, it is aimed to examine the attitudes of science, social studies, and class teacher candidates against socioscientific issues. The research was conducted in the 2019-2020 academic year with 129 teacher candidates studying in the third and fourth grades of the Department of Classroom Teaching of a state university's faculty of education, 41 in the third and fourth grades of science teaching and 73 teacher candidates studying in the third and fourth grades of social studies teaching. The "Attitude Scale for Socioscientific Issues" developed by Topçu (2010) was used as a data collection tool. According to the findings of factorial ANOVA test as a result of the analyses; Science, social studies and general attitudes towards socioscientific subjects of class teacher candidates, attitudes of sub-importance and attitudes in the lower dimension of liking are positive, in contrast, science and social information at the lower dimension of anxiety, neither positive nor negative attitudes of teacher candidates were found to be negative. In addition, it has been found that the general levels of attitudes and importance, dislike, anxiety sub-dimension average scores about socioscientific subjects do not differ according to the gender, department and class of students. However, the general attitude and importance of interaction between gender-class, gender-section, and gender-class-section variables did not make a significant difference in the overall attitude and importance, dislike, anxiety sub size average scores, while the interaction between class-section variables was found to make a significant difference in the average scores of general attitudes and severity in sub dimensional average scores. In light of the findings, the importance of socioscientific subjects was noted and recommendations were made to program makers, researchers, and practitioners in teaching.

Anahtar Kelimeler

Socioscientific Issues, Attitude, Prospective Teachers

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları: Sık kullanılan istatiksel analizler ve açıklamalı SPSS çözümleri. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Akçay, S. (2017). Öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş gıdalar ile ilgili algıları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(2), 365-382.
• Al, S. (2015). Pre-service science teachers’ perceptions of socioscientifıc issues: global warming as a case. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Albe, V. (2008). Students’ positions and considerations of scientific evidence about acontroversial socioscientific issue. Science & Education, 17(8-9), 805-827.
• Altuntaş, E. Ç., Yılmaz, M. & Turan, S. L. (2017). Biyoloji öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki eleştirel düşünmelerinin empati açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 915-931.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çavuş, R. (2013). Farklı epistemolojik inanışlara sahip 8. sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konulara bakış açıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Cebesoy, Ü. B., Karışan, D., & Uysal, E. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetik uygulamalarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 1-14.
• Cebesoy, Ü., & Şahin, M. D. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(37), 100-117.
• Çiğdem, H. T. (2018). Biyoloji öğretmenlerinin sosyobilimsel konularla ilgili pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demiral, Ü., & Türkmenoğlu, H. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konuda karar verme stratejilerinin alan bilgileriyle ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 309-340.
• Eastwood, J. L., Sadler, T. D., Zeidler, D. L., Lewis, A., Amiri, L., & Applebaum, S. (2012). Contextualizing nature of science instruction in socioscientific issues. International Journal of Science Education,34(15), 2289-2315.
• Fleming, R. (1986). Adolescent reasoning in socio-scientific issues, part I: Social cognition. Journal of Research in Science Teaching, 23(8), 677–687.
• Fraenkel, R., & Wallen, E. (2009). How to design and evaluate research in education (Seventh ed.). New York: McGraw-Hill.
• Gürbüzoğlu-Yalmancı, S., & Gözüm, A. İ. C. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının (gdo) sosyo-bilimsel konusuna yönelik araştırma davranışlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 499-515.
• Howell, D. C. (2016). Fundamental statistics for the behavioral sciences. Boston: Nelson Education.
• İşbilir, E. (2010). Investigating pre-service science teachers’s quality of written argumentations about socio-scientific ıssues in relation to epistemic beliefs and argumentativeness. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• İşeri, B. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının nükleer enerjinin riskleri ve faydaları hakkındaki düşüncelerine farklı bilgi kaynaklarının etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2006). Yeni insan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayın Evi.
• Karakaya, E. (2015). Bilimsel bilginin doğasını anlama ve sosyo-bilimsel konularda akıl yürütme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kardash, C. M., & Scholes, R. J. (1996). Effects of preexisting beliefs, epistemological beliefs, and need for cognition on interpretation of controversial issues. Journal of Educational Psychology, 88, 260–271.
• Keefer, M. (2003). Moral reasoning and case based approaches to ethical instruction in science. D.L. Zeidler (Ed.), The role of moral reasoning on socioscientific ıssues and discourse in science education içinde (s. 241-260). Hollanda: Kluwer Academic Publishers.
• Keleş-Ural, P. (2018). Kök hücre konulu seminerin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilişsel yapılarına etkisi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(1), 41-57.
• Kılıç, S., Uçar, M., Türker, T., Koçak, N., Aydın, G., Günay, A., & Gençtürk, D. (2009). GATA hemşirelik yüksek okulu öğrencilerinde taşıyıcı anneliğe yönelik tutumun belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 51(4), 216-219.
• Kolsto, S. D. (2006). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk-focused socio scientific issue. International Journal of Science Education, 28(14), 1689-1716.
• McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2006). Research in education: Evidence-based inquiry (Sixth Edition). USA: Pearson Education.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2013). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5,6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018), Fen Bilimleri Dersi (İlkokul ve Ortaokul 3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018), Sosyal Bilgiler Dersi (İlkokul ve Ortaokul 4,5,6 ve 7. Sınıflar) Öğretim Programı.
• Murphy, P. K., & Alexander, P. A. (2004). Persuasion as a dynamic, multidimensional process: An investigation of individual and intraindividual differences. American Educational Research Journal, 41, 337–363
• National Research Council. (1996). National science education standards. Washington, DC: National Academy Press
• Nielsen, J.A. (2012). Science in Discussions: An analysis of the use of science content in socio-scientific discussions. Science Education 96(3), 428-456.
• Oulton, C., Dillon, J., & Grace, M.M. (2004). Reconceptualizing the teaching of controversial issues. International Journal of Science Education, 26(4), 411-423.
• Özdemir, N. (2014). Sosyobilimsel esaslar çerçevesinde sosyobilimsel konuları tartışmak tutumları nasıl etkiler? Nükleer santraller. Electronic Turkish Studies 9(2), 1197-1214.
• Özdemir, N., & Çobanoğlu, O. E. (2008). Türkiye’de nükleer santrallerin kurulması ve nükleer enerji kullanımı konusundaki öğretmen adaylarının tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 218-232.
• Öztürk, N., & Eş, H. (2017, 18-21 Ekim). Fen bilimleri öğretmen adaylarının bazı sosyo-bilimsel konulara yaklaşımları ve gerekçeleri. II. Uluslararası Akademik Araştırma Kongresi’nde sunuldu, Antalya.
• Qin, W., & Brown, J.L. (2007). Public reactions to information about genetically engineered foods: effects of information formats and male/female differences. Public Understanding of Science 16(4), 471–488.
• Queensland School Curriculum Council. (2001). Studies of society and environment [Online]. http:// www.cmec.ca/science/framework/index.htm. Ratchliffe, M., & Grace, M. (2003). Science education for citizenship. Teaching socio-scientific issues. Maidenhead: Open University Press.
• Sadler, T.D. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41, 513-536.
• Sinatra, G. M., Kardash, C. M., Taasoobshirazi, G., & Lombardi, D. (2012). Promoting attitude change and expressed willingness to take action towards climate change in college students. Instructional Science, 40, 1–17.
• Sinatra, G. M., Kienhues, D., & Hofer, B. K. (2014). Addressing challenges to public understanding of science: Epistemic cognition, motivated reasoning, and conceptual change. Educational Psychologist, 49, 123–138.
• Singleton, R.A., & Straits, B.C. (2005). Approaches to social research (4th ed.). New York: Oxford University Press.
• Sönmez, A. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının gdo’lu besinler hakkındaki bilgileri, risk algıları, tutumları ve böyle bir konunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Sürmeli, H., Duru, N., & Duru, R. (2017). Nükleer enerji ve nükleer santraller konusuna yönelik öğretmen tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(1), 293-319.
• Tekin, H. (1987). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Mesa Yayınları.
• Tekin, N., & Aslan, O. (2019). Öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 133-141.
• Topçu, M. S. (2010). Development of attitudes towards socioscientific issues scale for undergraduate students. Evaluation & Research in Education, 23(1), 51-67.
• Topçu, M. S., Sadler, T. D., & Yılmaz-Tüzün, O. (2010). Preservice science teachers’ informal reasoning about socioscientific issues: The influence of issue context. International Journal of Science Education, 32(18), 2475-2495.
• Türkmen, H., Pekmez, E., & Sağlam, M. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki düşünceleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 448- 475.
• Türkoğlu, A. Y., & Öztürk, N. (2019). Sosyo-bilimsel konulara ilişkin fen bilgisi öğretmen adaylarının zihinsel modelleri. Başkent University Journal of Education, 6(1), 127-137.
• Ülgen, G. (1996). Eğitim psikolojisi. Ankara: Lazer Ofset.
• Uysal, E., Cebesoy, Ü. B., & Karışan, D. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetik uygulamalarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 1-14.
• Van der Zande, P.A.M., Warloo, A.J., Brekelmans, M., Akkerman, S.F., & Vermunt J.D. (2011). A knowledge base for teaching biology situated in the context of genetictesting. International Journal of Science Education, 33(15). 2307-2067.
• Walker, K., & Zeidler, D.L. (2007). Promoting discourse about socioscientific issues through scaffolded inquiry. International Journal of Science Education, 29(11), 1387-1410.
• Yolagiden, C. (2017). Öğretmen adaylarının fen öğrenme becerisi, fen okuryazarlığı ve sosyobilimsel konulara yönelik tutumları arasındaki ilişkinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Zeidler, D. L., Walker, K. A., Ackett, W. A., & Simmons, M. L. (2002). Tangled up in views: Beliefs in the nature of science and responses to socioscientific dilemmas. Science education, 86(3), 343-367.