DETERMINING MIDDLE SCHOOL SEVENTH GRADE STUDENTS' METAPHORICAL PERCEPTIONS ABOUT THE EARTH AND THE UNIVERSE LEARNING FIELD CONCEPTS

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 278 - 293, 31.12.2022

Murat Sadıkoğlu , Melis Temel Mumcu , Gamze Hastürk

https://doi.org/10.35346/aod.1174248

Öz

The study was conducted in order to determine the perceptions of middle school 7th grade students about some concepts related to the "Earth and Universe" learning field through metaphors. 130 (76 female, 54 male) 7th grade students studying at a middle school in the city center of middle Blacksea participated in the study, in which the phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used. A 3-question form developed by the researcher was used as a data collection tool in the study. “Stars are like………………. Because …………………“ pattern was used and the same pattern was applied to the other 2 concepts (black holes and space pollution). Students were asked to write what they likened to the given concept in the first blank; and the explain why they made this comparison in the second blank. The content analysis method was used in the analysis of the data and the created metaphors were analysis. The metaphors produced as a result of the analyzes, their frequencies, and categories are presented in tables. As a result of the study, students produced 25 valid metaphors related to the concept of "star" and the most used metaphor was "light bulb", they produced 39 valid metaphors related to the concept of "black hole" and the most used metaphor was "vacuum cleaner", with the concept of "space pollution". It was concluded that 20 relevant metaphors were produced and the most used metaphor was "garbage". As a result, when the metaphors and their justifications were examined, it was seen that the students had mastered the basic features of these concepts. In addition, it has been understood that metaphors are tools that should be used in teaching abstract concepts in education and make it easier to keep the concepts in mind.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, Science Education, Earth and Universe, Middle School Students.

ORTAOKUL 7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN DÜNYA VE EVREN ÖĞRENME ALANINA AİT KAVRAMLARLA İLGİLİ METAFORİK ALGILARININ BELİRLENMESİ

Öz

Çalışma, ortaokul 7. Sınıf öğrencilerinin “Dünya ve Evren“ öğrenme alanına ait bazı kavramlarla ilgili algılarını metaforlar aracılığı ile belirlemek amacıyla yapılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseninin kullanıldığı çalışmaya Orta Karadeniz bölgesinde yer alan il merkezindeki bir ortaokulda öğrenim gören 130 (76 kız, 54 erkek) 7. sınıf öğrencisi katılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacının geliştirdiği üç soruluk bir metafor formu kullanılmıştır. “Yıldızlar………………gibidir. Çünkü………………” kalıbı kullanılmış ve diğer iki kavram (karadelikler ve uzay kirliliği) içinde aynı kalıp uygulanmıştır. Öğrencilerin verilen kavramı benzettikleri kavramı birinci boşluğa, neden bu benzetmeyi yaptıklarıyla ilgili açıklamayı da ikinci boşluğa yazmaları istenmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmış ve oluşturulan metaforlar analiz edilmiştir. Analizler sonucunda üretilen metaforlar, frekansları ve kategorileri tablolar halinde sunulmuştur. Çalışmanın sonucunda öğrencilerin “yıldız” kavramı ile ilgili 25 geçerli metafor ürettiği ve en çok kullandıkları metaforun “ampul” olduğu, “karadelik” kavramı ile ilgili 39 geçerli metafor ürettiği ve en çok kullandıkları metaforun “elektrik süpürgesi” olduğu, “uzay kirliliği” kavramı ile ilgili 20 geçerli metafor ürettiği ve en çok kullandıkları metaforun “çöplük” olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak metaforlar ve gerekçeleri incelendiğinde, öğrencilerin bu kavramlarla ilgili bilgilere hakim oldukları görülmüştür. Buradan hareketle yıldızların küre şeklinde bir ışık kaynağı olduğunun, karadeliklerin çekim alanına giren cisimleri çekme gücünün çok yüksek olduğunun, uzay kirliliğinin ise Dünya üzerindeki çevre kirliliği gibi önlem alınmadığı takdirde büyüyerek daha büyük sorunlara sebep olacağının öğrenciler tarafından net olarak anlaşıldığı söylenebilir. Ayrıca metaforların eğitimde soyut kavramların öğretiminde kullanılması gereken araçlar olduğu ve kavram öğretimini kolaylaştırdığı ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Fen Bilimleri, Dünya ve Evren, Ortaokul Öğrencileri

Kaynakça

• Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “fen” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 1242-1254.
• Akçay, S. (2016). Öğretmen adaylarının biyoteknoloji algısının metaforlar yoluyla analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 139-151.
• Aktamış, H. ve Dönmez, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları. Ondokuz mayıs üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 35(1), 7-30.
• Alger, C. (2009). Secondary teachers‟ conceptual metaphors of teaching and learning: Changes over the career span. Teaching and Teacher, Education, 25, 743-751.
• Alın, G., ve İzgi, Ü. (2017). İlköğretim öğrencilerinin yıldızlar konusuna ilişkin kavram yanılgılarının incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(10), 202-2014.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E., (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı, Sakarya: Sakarya Yayınevi.
• Anılan, B. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının kimya kavramına ilişkin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 7-28.
• Arıkurt, E., Durukan, Ü.G. ve Şahin, Ç. (2015). Farklı öğretim seviyesindeki öğrencilerin Astronomi kavramlarıyla ilgili görüşlerinin gelişimsel olarak incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 66-91.
• Armitage, D., (2008). Governance and the Commons in a multi-level World. International Journal of the Commons 2, 7–32.
• Ateş, M. ve Karatepe, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin “küresel ısınma” kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, (27), 221-241.
• Aydın, B. (2003). Bilgi toplumu oluşumunda bireylerin yetiştirilmesi ve matematik öğretimi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(14), 183-190.
• Aydın, İ.H. (2006). Bir felsefi metafor “yolda olmak”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4(3), 9-22.
• Aygün, M., Durukan, Ü.G. ve Hacıoğlu, Y. (2015). Fen bilgisi ve ilköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin “ışık‟ kavramıyla ilgili metaforik algıları. Fen Eğitimi ve Araştırmaları Derneği Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 3(2), 52-64.
• Ben-Peretz, M., Mendelson, N. & Kron, F.W. (2003). “How teachers in different educational contexts view their roles”. Teaching and Teacher Education, 19(2), 277-290
• Bostan, A. (2008). Farklı yaş grubu öğrencilerinin Astronominin bazı temel kavramlarına ilişkin düşünceleri. Yüksek lisans tezi, Balıkesir üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir, 58-65.
• Bülbül, E., İyibil, Ü.G. ve Şahin, Ç. (2013). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin Astronomi kavramlarıyla ilgili algılamalarının belirlenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3): 170-179.
• Çelik, H. ve Çakır, E. (2015). Isının madde üzerine etkileri konusunda metaforik algıların incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 7(2), 244- 264.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (Genişletilmiş 3. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çil, D. (2018). Ortaokul öğrencilerinin temel fizik kavramlarına yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York, NY: Routledge. 10.Ocak.2022 tarihinde erişilmiştir. Erişilme Adresi: https://gtu.ge/AgroLib/RESEARCH%20METHOD%20COHEN%20ok.pdf
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Derman, A. (2014). Lise öğrencilerinin kimya kavramına yönelik metaforik algıları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 749-776.
• Doğan, Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına ilişkin sezgisel algıları: Bir metafor analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 721-740.
• Ekici, G. (2016). Biyoloji öğretmeni adaylarının mikroskop kavramına ilişkin algılarının belirlenmesi: Bir metafor analizi çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 615-636.
• Emrahoğlu, N., ve Öztürk, A. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının astronomi kavramlarını anlama seviyelerinin ve kavram yanılgılarının incelenmesi üzerine boylamsal bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 165-180.
• Ersoy, Y. (1997). Okullarda matematik eğitimi: Matematikte okur-yazarlık. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13).
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforik algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1-15.
• Frede, V. (2006).Pre-service elementary teacher’s conceptions about astronomy. Advances in Space Research, 38: 2237–2246.
• Geçit, Y. ve Gençer, G. (2011). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin coğrafya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi (Rize üniversitesi örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, (23), 1-19.
• Göncü, Ö. ve Korur, F. (2012). “İlköğretim öğrencilerinin astronomi temelli ünitelerdeki kavram yanılgılarının üç-aşamalı test ile tespit edilmesi”, X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunulmuş Bildiri, Niğde.
• Güneş, T., Dilek, N. Ş., Demir, E. S., Hoplan, M., ve Çelikoğlu, M. (2010, Kasım). Öğretmenlerin kavram öğretimi, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmaları üzerine nitel bir araştırma. In International Conference on New Trends in Education and Their Implications (Vol. 11, No. 13, pp. 937-944).
• Gürpınar, C. (2017). Fen bilimleri öğretiminde eğitsel oyun destekli öğretim uygulamalarının öğrenme ürünlerine etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Kelleci, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının iklim kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Kılıç Bağcı, G., Haymana, F., ve Bozyılmaz, B. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı'nın bilim okuryazarlığı ve bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Eğitim ve Bilim, 33(150), 52-63.
• Korkmaz, Ö., ve Buyruk, B. (2016). Öğrencilerin fen ve teknolojiye dönük kavramları günlük hayatla ilişkilendirme durumları. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 35(1), 159-172.
• Kurnaz, M.A. ve Değermenci, A. (2012). 7. sınıf öğrencilerinin Güneş, Dünya ve Ay ile ilgili zihinsel modelleri, Elementary Education Online, 11(1), 137-150.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2003). Metaphors We Live by. G.Y.Demir (Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Martinez, M.A., Sauleda, N. & Huber, G.L. (2001). Metaphors as blueprints of thinking about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 17, 965-977.
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı ( İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr, adresinden alınmıştır.
• Miles, M. B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis : an expanded sourcebook. California : SAGE Publications.
• Minas R. ve Gündoğdu K. (2013). Ortaokul öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine ait bazı kavramlara yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 67-77.
• Moser, K. S., (2000). Metaphor analysis in psychology—method, theory, and fields of application [22 paragraphs], Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research, 1(2), Art. 21.
• Nakipoğlu, C. ve Yıldırım, Ş. (2019). 10. Sınıf öğrencilerinin kimyasal bağ ile ilgili algıları, kimyasal bağı tanımlamada kullandıkları metaforlar ve yaptıkları benzeşimler. Türkiye Kimya Derneği Dergisi, Kısım C: Kimya Eğitimi, 4(2), 61-80.
• OECD (1988). New Technologies in the 1990’s. a Socio-Economic Strategy.” Centre For Educational Research.(CERI),Paris.
• Ormancı, Ü., ve Balım, A. G. (2014). Ortaokul öğrencilerinin madde konusuna yönelik fikirleri: Çizim yöntemi. Elementary Education Online, 13(3).
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının ‘coğrafya’ kavramına yönelik metafor durumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2),55-69.
• Öztürk, D. ve Uçar, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin Ay’ın evreleri konusunda kavram değişimlerinin işbirliğine dayalı ortamda incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(2), 98-112.
• Perry, C., & Cooper, M. (2001). Metaphors are good mirrors : Reflecting on change for teacher. Reflective Practice, 2(1).
• Riejos, R., Mansilla, P. U. & Castillejos, M., (2001). The ımpact of visuals: using a poster to present metaphor. European Journal of Engineering Education, 26(3), 301310.
• Semerci, Ç. (2007). “Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (2), 125-140.003/18.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayınları.
• Taşcan, M., ve Ünal, İ. (2016). Fen bilgisi öğretmenlerinin temel astronomi bilgi düzeylerinin demografik değişkenler bakımından incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1).
• Toplu, H. (2015). 8. sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine yönelik metaforik algıları. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi İlk Öğretim Anabilim Dalı, Ankara.
• Trumper, R. (2006). Teaching future teachers basic astronomy concepts- Sun – Earth – Moon relative movements -at a time of reform in science education. Research in Science & Technological Education, 24(1), 85-109.
• Usta, N. ve Ültay, N. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya metaforlarının karşılaştırılması üzerine bir çalışma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(02).
• Yalmancı, S.G. ve Aydın, S. (2013). Öğretmen adaylarının biyoloji kavramına yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 208-223.
• Yapıcı, İ. Ü. (2015). Lise öğrencilerinin biyoloji kavramına ilişkin metaforik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (55)-139-147.
• Yener, Y., ve Özkadif, S. (2010). The suggested metaphors regarding on the concept of “cell” by teacher candidates of biology, science and primary. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 1107-1113.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.