GÖRME ENGELLİLER OKULLARINDA GÖREV YAPAN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENLERİ İLE ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRENME ORTAMLARI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 70 - 96, 30.06.2024

Abbas Tanyeri , Süleyman Yılmaz

https://doi.org/10.35346/aod.1375352

Öz

Fen eğitimi, çocukların bilimsel düşünme becerilerinin gelişmesine katkıda bulunarak, günlük yaşamda karşılaştıkları sorunlara bilimsel cevap verebilmelerine ve problem çözme becerilerinin gelişmelerine olanak sağlamaktadır. Aynı zamanda fen eğitimi sayesinde öğrenciler günlük yaşama dair deneyim ve becerilerinin artmasında büyük bir rol oynamaktadır. Ancak, ülkemizde özel eğitim kapsamında yer alan görme engelliler için fen eğitimi alanında öğretmen yetiştiren lisans düzeyinde programlar bulunmamaktadır. Görme yetersizliği ilaç, cerrahi operasyon veya gözlük gibi sıradan optik merceklerle düzeltilemeyen belirgin bir görme kaybı şeklinde ifade edilmektedir. Görme yetersizliği olan bireyler genellikle diğer duyularını, özellikle dokunma, işitme ve tatma duyularını kullanarak bilgiye erişmek zorunda kalmaktadırlar. Bu nedenle, eğitim-öğretim sürecinde farklı duyuların ön plana çıkarılmasıyla, görme engelli bireylerin bilimsel bilgiye erişmeleri ve fen eğitimine katılmaları kolaylaştırılmaktadır. Bu çalışmada, görme engelliler okullarında görev yapan fen bilimleri dersi öğretmenlerinin ve öğrencilerinin öğrenme ortamları hakkındaki düşünceleri incelenmiştir. Çalışma yöntemi olarak betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini 2017-2018 eğitim öğretim yılında ülke çapında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı görme engelliler ortaokullarında görev yapan fen bilimleri öğretmenleri ve görme engelli öğrencileri oluşturmuştur. Veriler "Bu Sınıfta Neler Oluyor?" ölçeği kullanılarak 21 fen bilimleri öğretmeni ve 430 görme engelli öğrencinin katılımı ile toplanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular değerlendirilirken, istatistiksel analizler için SPSS 22.0 İstatistik paket programı kullanılmıştır. Araştırmanın önemli sonuçları arasında, fen bilimleri öğretmenleri ile görme engelli öğrencilerin öğretim ortamına yönelik görüşlerinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark göstermediği bulunmaktadır. Ayrıca, fen bilimleri öğretmenlerinin öğretim ortamına yönelik görüşlerinin her bir alt boyutu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Fen Öğretimi, Öğrenme Ortamı, Özel Eğitim, Görme Engelliler

VIEWS ABOUT LEARNING ENVIRONMENTS OF SCIENCE TEACHERS WORKING IN THE VISUALLY HANDICAPPED SCHOOL WITH THEIR STUDENTS

Öz

Science education contributes to the development of children's scientific thinking skills, enabling them to provide scientific answers to the problems they encounter in daily life and developing their problem-solving skills. At the same time, thanks to science education, students play a major role in increasing their experience and skills in daily life. However, in our country, there are no undergraduate programs that train teachers in the field of science education for the visually impaired, which is within the scope of special education. Visual impairment is defined as a significant loss of vision that cannot be corrected by medication, surgery, or ordinary optical lenses such as glasses. Individuals with visual impairments often have to access information using their other senses, especially touch, hearing and taste. Therefore, by highlighting different senses in the education process, it becomes easier for visually impaired individuals to access scientific knowledge and participate in science education. In this study, the opinions of science teachers and students working in schools for the visually impaired about the learning environments were examined. Descriptive scanning method was used as the study method. The population of the study consisted of science teachers and visually impaired students working in secondary schools for the visually impaired under the Ministry of National Education throughout the country in the 2017-2018 academic year. Data from "What's Happening in This Classroom?" It was collected with the participation of 21 science teachers and 430 visually impaired students using the scale. While evaluating the findings obtained in the study, SPSS 22.0 Statistics package program was used for statistical analysis. Among the important results of the research is that there is no statistically significant difference in the opinions of science teachers and visually impaired students towards the teaching environment. Additionally, it was observed that there was a statistically significant relationship between each sub-dimension of science teachers' views on the teaching environment.

Anahtar Kelimeler

Science Teaching, Learning Environment, Special Education, Visually Impaired

Kaynakça

• Aktaş, F. N., & Argün, Z. (2021). Görme engelli bireylerin matematik eğitiminde ihtiyaçları ve sorunları: Cebir kavramları bağlamında. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1-25.
• Altunay Arslantekin, B. (2018). Görme yetersizliği olan öğrenciler. D. E. A. Cavkaytar içinde, Kuramdan uygulamaya sınıf öğretmenliği seti: özel eğitim ve kaynaştırma içinde (141-176). Ankara: Eğiten Kitap.
• Balcı, B. (2020). Türkiye’deki E-Öğrenme Ortamlarında Bulut Bilişim Konulu Lisansüstü Tezlerin Betimsel Tarama Yöntemiyle İncelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 10(2), 402-426. https://doi.org/10.17943/etku.652298
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Bülbül, M. Ş. (2013). A description of a blind student’s science process skills through health physics. European Journal of Physics Education, 4(2), 6-13.
• Bülbül, M. Ş. (2014). The effect of enriched course materials about motion on nineth grade sighted and totally blind students’ achievement, motivation, attitude, perception of learning environment and interaction in inclusive classes, Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Cole, R. A. & Slavin, A. J. (2013). Use of a video assistive device in a university course in laboratory science: A Case Study. Journal of Visually Impairment and Blindness, 107(4), 311-315.
• Crosby, G. A. (1981). Chemistry and the visually handicapped. Journal of Chemistry Education, 58(3), 206-208. DOI: 10.1021/ed058p222.
• Çağlar, D. (tarih yok). Cumhuriyet Devrinde 1981'e Kadar Özel Eğitim. 322-334.
• Çarkçı, Ş. (2011). Engellilerin Mesleki Eğitimi ve İstihdamı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DİE, Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı. (2002).Türkiye Özürlüler Araştırması, Erişim Tarihi:14 Haziran 2019, https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0014899.pdf
• Dorman, J. P. (2003). Cross-national validation of the What Is Happening In this Class? (WIHIC) question naireus in confirmatory factor analysis. Learning Environments Research, 6, 231-245. https://link.springer.com/article/10.1023/A:1027355123577
• DYE. (2008). Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezi Görme Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı. Ankara: Milli Eiğitim Bakanlığı. Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü adresinden alındı.
• Esen-Aygün, H. E. ve Şahin-Taşkın, C. Ş., (2018). İlkokul üçüncüvedördüncüsınıföğrencilerininsınıfiklimialgılarınınincelenmesi, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 8, 2, 327-352. http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2018.014
• Flair, M. N., & Setzer, W. N. (1990). An olfactory indicator for acid-base titrations, Journal of Chemistry Education, 67(9), 795-796. DOI: 10.1021/ed067p795.
• Gürsel, O. (2012). Görme yetersizliği olan öğrenciler. Pegem Akademi.
• Hamilton, D. ve Keten, B., (2011). Görme Engelli Kullanıcılar İçin Erişilebilir Kütüphaneler: kütüphanecilere Yönelik Pratik Öneriler, Türk Kütüphaneciliği 25, 4, 509-518. http://www.tk.org.tr/index.php/TK
• Hiemenz, P. C., & Pfeiffer, E. (1972). A general chemistry experiment for the blind. Journal of Chemistry Education, 49(4), 263-265. DOI: 10.1021/ed049p263
• Işlek, Ö. (2017). An investigation into the balance of the school curriculum content for pupils with a visual impairment in Turkey (Doctoral dissertation, University of Birmingham).
• İnci Kuzu, Ç. (2020). COVID-19 Pandemisi Sürecinde Uygulanan İlkokul Uzaktan Eğitim Programı (Eba Tv) İle İlgili Veli Görüşleri. Journal of National Education, 49. 10.37669/milliegitim.720556
• Kalra, N., Lauwers T., Dewey, D., Stepleton, T. ve Dias, M. B. (2009). Design of a braille writing tutor to combat illiteracy, Information Systems Frontiers, 11, 2, 117-128. https://link.springer.com/article/10.1007/s10796-009-9171-2
• Kalra, N., Lauwers, T., Dewey, D., Stepleton, T., & Dias, M. (2009). Desing of braille writing tutor to conbat illiteraacy . İİnformation Systems Forntiers 11 (2) , 117-128.
• Karaca, A., Koçak, N., Çelik, L., Erdurmuş, M., Öner, F. H. ve Kaynak, S., 2006. Retinitis Pigmentosaya Bağlı Makula Ödeminde İç Limitan Membran Soyulması, Ret-Vit, 14, 1, 71-74.
• Keskin, G., Bilge, A., Engin, E. & Dülgerler, Ş. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı, anne-baba tutumları ve başa çıkma stratejileri açısından değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(1), 30-37.
• Kızar, O. (2012). Farklı Branşlardaki Görme Engelli Sporcuların Yalnızlık Düzeylerinin Karşılaştırılması2012,. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ.
• Kızılaslan, A. (2016). İlköğretim 8. Sınıf görme engelli öğrencilere “maddenin halleri ve ısı” ünitesi ile ilgili kavramların öğretimi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kim, H. B., Fisher, D. L., & Fraser, B. J. (2000). Classroom environmentand teacher interpersonal behaviour in secondary science classes in Korea. Evaluation & Research in Education, 14(1), 3-22. https://doi.org/10.1080/09500790008666958
• Kumar, D. D, Rangasamy, R., & Stefanich, G. P. (2001). Science for students with visual impairments: teaching suggestions and policy implications for secondary educators. Electronic Journal of Science Education, 5(3). http://ejse.southwestern.edu/article/view/7658/5425 linkinden 23.02.2024 tarihinde erişildi.
• Kuzle, A. (2023). Elementary school children’s perceptions of geometry classroom as a psychosocial learning environment: an analysis of participant-produced drawings. Learning Environments Research, 26(2), 379-399.
• Lunney, D. (1994). Development of a data acquisition and data analysis system for visually impaired chemistry students. Journal of Chemistry Education, 71(4), 308. DOI: 10.1021/ed071p308.
• McCallum, D. & Ungar, S. (2003). An introduction to the use of inkjet for tactile diagram production. The British Journal of Visual Impairment, 21(2), 73-77. DOI: 10.1177/026461960302100206.
• Okcu, B. (2016). İlköğretim 8. Sınıf görme engelli öğrencilere “yaşamımızdaki elektrik” ünitesi ile ilgili kavramların öğretimi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Okcu, B., & Sözbilir, M. (2016). 8. sınıf görme engelli öğrencilere “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesinde “Elektrik Motoru Yapalım” etkinliği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45.
• Okçu, B., Sözbilir, M., & Bülbül, M. Ş. (2021). 6. Sınıf görme yetersizliği olan öğrencilerin ‘elektriğin iletimi’ünitesi öğretimine yönelik ihtiyaçları. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 2(3), 1-32.
• Özdemir, H. & Ahmetoğlu, E. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin yaşları ve mesleki deneyimleri açısından kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 2(1), 68-74.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, S., (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Journal of Educational Siences of Hacettepe University, 38, 1, 213–224. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/87427
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, S., 2010. İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Journal of Educational Siences of Hacettepe University, 38, 1, 213–224.
• Özkubat, U. & Özdemir, S. (2012). Görme yetersizliğinden etkilenmiş ve normal gelişim gösteren çocukların sosyal becerilerinin karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(1), 1-14. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000163
• Özyürek, M. (2006). Engellilere Yönelik Tutumların Değiştiirlmesi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Rakıcı, N., (2004). Eight gradestudents’ perceptions of their science learning environmentand teachers’ interpersonal behavior. PhD Dissertation, The Graduate School of Natural and Applied Scıences, Middle East Technical University, Ankara. https://open.metu.edu.tr/handle/11511/14402
• Schleppenbach, D. (1996). Teaching science to the visually impaired: Purdue University’s Visions Lab, Information Technology and Disabilities E-Journal, 3 (4), 1-5. link.gale.com/apps/doc/A205493988/AONE?u=anon~4c7b059c&sid=googleScholar&xid=34b3297b
• Sucuoğlu, B. & Akalın, S. (2010). Kaynaştırma sınıflarına alternatif bir bakış: Çevresel davranışsal değerlendirme ile öğretimsel özelliklerin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11(1), 19-37. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000144
• Şahin, M. ve Yorek, N. (2009). Teaching science to visually impaired students: A small-scale qualitative study, US-China Education Review, 6, 4, 19-26. https://eric.ed.gov/?id=ED505732
• Tavil, Y.Z. & Karasu, N. (2013). Aile eğitim çalışmaları: Bir gözden geçirme ve meta-analiz örneği. Eğitim ve Bilim, 38(168), 85-95.
• Telli, S. ve Çakıroğlu, J. (2002). Biyoloji sınıfındaki öğrenme ortamının öğrencilerin biyolojiye yönelik tutumlarına etkisi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16-18 Eylül, ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi, Ankara.
• Telli, S., Çakıroğlu, J. & den Brok, P. (2006). Turkish secondary education students’ perceptions of their classroom learning environment and their attitude towards Biology. Fisher, D.L., Khine, M.S. (eds.), Contemporary approaches to research on learning environments: World views, 517-542.
• Tuncer, A.T. & Kahveci, G. (2009). Az gören 8. sınıf öğrencilerine kavram haritasıyla özet çıkarma becerisinin akran aracılığı ile öğretimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 853-877. Tuncer, T. & Altunay, B. (2009). Görme engelli öğrencilerin bilgiyi edinmelerinde yapılandırılmış ve geleneksel ev ödevlerinin farklılaşan etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,10(2) 1-11.
• Tuncer, T. (2005). Görme yetersizliği olan çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş içinde (s. 291-309). Ankara: Gündüz.
• Tuncer, T., Karasu N., Altunay, B. & Güler, Ö., (2011). Türkçe ilköğretim kitaplarında engel ve engellilik: bir doküman analizi örneği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2) 439-457. https://doi.org/10.9779/PUJE725
• Türkiye Cumhuriyeti Aile Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2024, 02 08). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni Ocak 2022. https: // www. aile gov.tr adresinden alındı.
• Türkiye ve Dünya'da engelliler. (2024, 02 07). Ey Der Engelsiz Yaşam Derneği: https: // ey-der.com adresinden alındı.
• URL-1 <http://www.korleriegitimvekalkindirma.org/?news=gorme-yetersizliginin-tanimi-ve-gorme-yetersizliginin-gelisim-uzerinde-etkisi>, Erişim Tarihi: 20.07.2023.
• WHO. (2011). Dünya Engellilik Raporu, Erişim Tarihi: 08.02. 2024 http://siteresources. worldbank.org/TURKEYINTURKISHEXTN/Resources/4556871328710754698/ YoneticiOzeti.pdf
• Zandvliet, D. B., & Fraser, B. J. (2005). Physical and psychosocial environment sassociated with networked classrooms. Learning Environments Research, 8, 1-17. https://link.springer.com/article/10.1007/s10984-005-7951-2
• Zorluoğlu, S. L. (2017). 6. Sınıf görme engelli öğrencilere maddenin tanecikli yapısıyla ilgili kavramların öğretimi (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Zoroğlu, L., & Sözbilir, M. (2017). Görme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Öğrenmelerini Destekleyici İhtiyaçlar. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 7, Sayı 2 , 659-682.