TIP FELSEFESİ YAPABİLMENİN İMKÂNI ÜZERİNE BİR SORUŞTURMA

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 3, 163 - 189, 17.12.2018

Mehmet Ulukütük

Öz

Bu makalede tıp felsefesi yapabilmenin imkânına
yönelik bir soruşturma yapılmaya çalışılmaktadır. Bu bağlamda şu soruların
cevapları aranmaya çalışılacaktır: Gerçekten bir tıp felsefesi yapabilir miyiz?
Böylesi bir alanın sınırları ve kapsamını nasıl belirleyebiliriz? Tıp ve
felsefe ilişkisinden mi yoksa tıptaki felsefeden mi bahsedebiliriz? Modern
tıbbın pozitivist karakterine yönelik her türden eleştiri bir tıp felsefesi olarak
görülebilir mi? Tıp felsefesi bir felsefe disiplininin mi adıdır yoksa modern
tıbbı eleştirmenin bir aracı mıdır? Tıbbı felsefi bir bağlamda düşünmenin
konusu haline getirmenin felsefeye katkısı neler olabilir tıbba katkısı neler
olabilir? Bu makalede söz konusu soruların cevaplarına yönelik bir soruşturma
yapılırken hem konu ile ilgili mevcut literatür tasvir, tahlil ve tenkit
edilmeye çalışılacak hem de tıp felsefenin kapsamı ve sınırlarına yönelik bir
teklifte bulunulacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Tıp tarihi, Tıp felsefesi, Tıp ve felsefe ilişkisi, Etik

Kaynakça

• Ariés P. (1991). Batılının Ölüm Karşısındaki Tavırları, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: Gece Yay.Audi, R. (2009). “Felsefenin Özerkliği”, Çev. Ahmet Cevizci, Felsefe Ansiklopedisi, Ed. Ahmet Cevizici, Cilt: 6, İstanbul: EBabil Yay.Baugh, Bruce (2000). “Death and Temporality in Deleuze and Derrida”, Angelaki - Journal of the Theoretical Humanities, vol. 5, no. 2 (August), s. 73-83.Bayat, A. H. (2016). Tıp Tarihi, İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Yay.Biri, İbrahim (2009). Modern Batı Tıbbının Epistemolojik Dayanakları Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.Birnbaum, D. & Sven-Olov W. (2012). “Felsefeyi Mekânsal Olarak Düşünmek Lyotard’ın Cisimsizler Sergisi ve Serginin Felsefesi”, Farklı Dünyaları Düşünmek, Haz. J. Backstein, D. Birnbaum, S.O. Wallenstein, İstanbul: Metis Yay. s. 138-162.Black, D.A.K. (1968) The Logic of Medicine. Edinburgh: Oliver & Boyd.Bourdieu, P. (2016). Akademik Aklın Eleştirisi Pascalca Düşünme Çabaları, Çev. P. B. Yalım, İstanbul: Metis Yay.Caplan AL, Engelhardt HT, Jr, McCartney JJ, (1981). eds. Concepts of Heatth and Disease. Reading, MA: Benjamin Cummings.Caplan, L. A. (1990). “Can Philosophy cure what ails the medical model?”, Berg RL, Cassells J, eds. Promoting Health and Preventing Disability. Washington: National Academy of Sciences Press, pp. 291-310.Caplan, L. A. (1992). “Does The Philosophy of Medicine Exist?”, Theoretical Medicine, 13, pp. 67-77.Capra, F. (1992). Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası, Çev. M. Armağan, İstanbul: İnsan Yay. Cevizci, A. (2007). “Dagognet, François”, Felsefe Ansiklopedisi, Ed. Ahmet Cevizici, Cilt: 4, İstanbul: EBabil Yay.Culver CM, Gert B. (1982). “Philosophy in Medicine: Conceptual and Ethical Issues”, Medicine and Psychiatry. New York: Oxford University Press.Curtin, J. C. (1976). “Death and Presence: Martin Heidegger”, Philosophy Today, Winter, 20/4, pp. 262-266. Çelik F. (2012). “Tıbbın ve Cerrahinin Felsefesi”, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, Sayı: 21, ss. 94-98.Çelik, F. (2018). “Bir Cerrahın Filozof Halleri: Tanrı Hekimden Standart Hekime”, Hekimin Filozof Hali, İstanbul: İthaki Yay.Çetinkaya, B. A. (2012). “İslam Tıp Felsefesi/Teorisi – Doğu’nun Özgün Sanatı İslam Tıbbı”, Doğu Batı, 15 (60), ss. 209-233.Dardot P. & Laval C. (2012). Dünyanın Yeni Aklı, Çev. Işık Ergüden, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay, İstanbul.Deren, S. (2000). “Angst ve Ölümlülük”, Doğu Batı, 6, s. 101-115.Edwards, P. (1975) “Heidegger and Death as Possibility”, Mind (New Series), vol. 84, no. 336 (October), pp. 548-566.Efil, Ş. (2016). “Düşünce Tarihinde ve Modern Tıpta Ölümsüzlük Arayışı ve Eleştirisi”, Beytulhikme An International Journal of Philosophy, Volume 6 Issue 1 June, ss. 265-286.Efil, Ş. (2016). Din-Sağlık İlişkisinin İmkânı Sorunu Din Felsefesine Mütevazı Bir Katkı, Emin Yay. Bursa.Engelhardt HT, Jr, Erde EL. (1980). “Philosophy of Medicine”, In: Durbin PT, ed. A Guide to the Culture of Science, Technology, and Medicine. New York: Free Press, pp. 364-461.Engelhardt, H.T., Jr. (1977). “Is There a Philosophy of Medicine?” PSA 1976 2:94–108.Engelhardt, H.T., Jr. (1986a) “From Philosophy and Medicine to Philosophy of Medicine”, Journal of Medicine and Philosophy, 11: pp. 3–8.Engelhart, H. T. & Wildes, K. WM. (2004). “Medicine, Philosophy of”, Encyclopedia of Bioethics, Ed. Post, S. G. Volume: 3, New York, Macmillian, pp. 1738-1742.Ersoy, T. (1996). Tıp Tarih Metafor, Ankara: Öteki Yay.Evans, M. – Pekka L. – Raimo P. (Haz.) Philosophy for Medicine Applications in Clinical Contex, Oxford: Radccliffe Medical Press.Evans, M. (2002). “Medicine, Philosophy and The Medical Humanities”, British Journal of General Practice, 52: 447-449.Foucault, M. (2002). Kliniğin Doğuşu Tıbbi Algının Arkeolojisi, Çev. Şule Unsaldı, İstanbul: Epos Yay.Foucault, M. (2004). “The Crisis od Medicine or the Crisis of Antimedicine”, trans. E. C. Knowlton, W. J. King & C. O’Farell, Foucault Studies, vol:1, ss. 5-19.Fulford KWM. (1991). “The Potential of Medicine as a Resource for Philosophy”, Theor Med, 12, pp. 81-5.Gadamer, H. G. (1996). The Enigma of Health: The Art of Healing in a Scientific Age, trans. J. Gaiger & N. Walker, Cambridge: Polity PressGhiselin MT. (1997). Metaphysics and the Origin of Species. State University of New York Press. Albany.Göksel, F. A. (1998). “Olası bir Tıp Felsefesine Önsöz” Tıbbi Etik, Ekim.Göntöre, S. Ö. (2005). Tıp ve Felsefe, İstanbul: Nobel Kitapevi.Gutas, D. (2010). “İbn Sînâ Devrinde Tıp Teorisi ve Bilimsel Metot”, Çev. M. Cüneyt Kaya, İbn Sînâ’nın Mirası, İstanbul: Klasik Yay. ss. 229-245.Gürgan, M. (2018). “Modern Söylemden Postmodern Söyleme Bir Tıp Felsefesinin İmkânı”, Hekimin Filozof Hali, İstanbul: İthaki Yay.Güven, K. (2000). Kişilik Haklan ve Ötenazi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.Hatun, Ş. (2012). İnsancıl Bir Tıp İçin, İletişim Yay. İstanbul.Heidegger, M. (2013). Düşünmek Ne Demektir? Çev. R. Şentürk, İstanbul: Paradigma Yay.Holland S. (2003). Bioethics: A Philosophical Introduction, Oxford: Blackwell Publishing.Hopaç, M. (2014). “İbni Sina Tıp Felsefesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 32, 382-389. Illich, Ivan, (1995) Sağlığın Gasbı, Çev. Süha Sertabiboğlu, İstanbul: Ayrıntı Yay.İbn Sina (1995) El-Kânûn fi el-Tıb, 1. Kitap, Çev. Esin Kâhya, Ankara: Atatürk Dil-Taİnceoğlu, S. (1999). Ölme Hakkı-Ötenazi, İstanbul: Ayrıntı Yay.Jacob, F. (1997). Canlının Mantığı, Çev. Bertan Onaran, İstanbul: Payel Yay.Karacaoğlu, E. (2014). “Doktor Mustafa Hayrullah Diker ve “Felsefe-i Tıb” Adlı Eseri”, Lokman Hekim Dergisi, 4 (2), ss. 32-42.Kaya, M. C. (2011a). “Tabipler İçin Felsefe: İbn Hindû’nun Felsefe Tasavvuru ve Sözlüğü”, Felsefe Arkivi, Sayı 34, İstanbul, s. 21-79.Kaya, M. C. (2011b). “Tabibin Felsefeye İhtiyacı Var mı? İbn Hindû’ya Göre Tıp-Felsefe İlişkisi”, Kutadgubillig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, Sayı 19, s. 417-430.Kenner T. (1985). “Philosophy of Medicine in Austria”, Theor Med, 6, pp.85-91.Kılıç, M. & Avdal, E. Ü. (2011). “Güncel Tıp Etiğinin Felsefi Temelleri Üzerine Bir Deneme”, Kaygı Felsefe Dergisi, Sayı: 17, ss. 175-185.Kızıltan, H. & Brömer, R. (2018). “Tıp Felsefesinin Geçmişi, Bugünü ve Geleceği”, Hekimin Filozof Hali, İstanbul: İthaki Yay.King LS. (1978). The Philosophy of Medicine: The Early Eighteenth Century, Cambridge, MA: Harvard University Press.King, L. S. (1954). “What is Disease?”, Philosophy of Science, Vol. 21, No. 3, Chicago Journals, Chicago, Jul. 1954, pp. 193-203.Kottow M. (1985). “Philosophy of Medicine in the Federal Republic of Germany (1945-1984)”, Theor Med, 6, pp. 43-64.Kristeva, J. (2007). Ruhun Yeni Hastalıkları, Çev. Nilgün Tutal, Ayrıntı Yay. İstanbul.Küçükalp, K. (2008). Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu: Heidegger ve Derrida, Bursa: Sentez Yay.Lamb D, E. SM. (1982). “Philosophy of Medicine in the United Kingdom”. Metamedicine, 3, pp. 3-34.Lindahl BIB. (1985). “Philosophy of Medicine in Scandinavia”. Theor Med, 6, pp. 65-84.Longrigg, J. (1993). Greek Rational Medicine: Philosohy and Medicine from Alcmaeon to the Alexandrians. London, New York: Routledge.Marcum, J. (2008). An Introductory Philosophy of Medicine, Humanizing Modern Medicine, Springer.Namal, A. (2018). “Kişi Bedenin Sahibi midir?”, Hekimin Filozof Hali, İstanbul: İthaki Yay.Nietzsche, F. (2015) İnsanca Pek İnsanca, Çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: İş Bankası Yay.O'neil, J. (1989). The Communicative Body Studies in Commuunicative Philosophy, Politics and Sociology, Evanston Northwestem University Press.Önal, M. (2007). “İslam Hikmetine Anlayışına Dayalı Bir Tıp Felsefesi Önerisi”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3, ss. 145-154.Özen, B. Demir, (2018a). “Bir “Tıp Felsefesi” İçin Derkenar (I): Hippokrates Okumaları”, http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/8989/bir-tip-felsefesi-icin-derkenar-i-hippokrates-okumalari#.W_6xpWgzY2w. Erişim Tarihi: 05.11.2018.Özen, B. Demir, (2018b). Bir “Tıp Felsefesi” İçin Derkenar (II): Taşra, Hikâye ve Ötesi”, http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/8990/bir-tip-felsefesi-icin-derkenar-ii-tasra-hikaye-ve-otesi#.W_6x5WgzY2w. Erişim Tarihi: 05.11.2018.Özen, B. Demir, (2018c). Bir “Tıp Felsefesi” İçin Derkenar (III): Antropoloji, Psikanaliz ve Edebiyat”, http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/9022/bir-tip-felsefesi-icin-derkenar-iii-antropoloji-psikanaliz-ve-edebiyat#.W_6x_WgzY2w. Erişim Tarihi: 05.11.2018.Özen, B. Demir, (2018d). “Bir “Tıp Felsefesi” İçin Derkenar (IV): Epistemoloji, Bunalım ve Çıkış”, http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/9054/bir-tip-felsefesi-icin-derkenar-iv-epistemoloji-bunalim-ve-cikis#.W_6yDWgzY2w. Erişim Tarihi: 05.11.2018.Özen, B. Demir, (2018e). “Bir “Tıp Felsefesi" İçin Derkenar (V): Foucault, Klinik ve Medikalizasyon”, http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/9069/bir-tip-felsefesi-icin-derkenar-v-foucault-klinik-ve-medikalizasyon#.W_6yJWgzY2w. Erişim Tarihi: 05.11.2018.Pellegrino ED. (1976). “Philosophy of Medicine: Problematic and Potential”, J Med Philos, 1, pp. 5-31.Pellegrino, E.D. (1986) “Philosophy of Medicine: Towards a Definition”, Journal of Medicine and Philosophy 11: pp. 9–16.Pellegrino, E.D. (1998) “What the philosophy of medicine is”, Theoretical Medicine and Bioethics 19: pp. 315–336.Pellegrino, E.D. (2001) “Philosophy of medicine: Should it be Teleologically or Socially constructed”, Kennedy Institute of Ethics Journal 11: pp. 169–180.Pellegrino, E.D., Thomasma, D.C. (1981a) A Philosophical Basis of Medical Practice: Toward a Philosophy and Ethic of the Healing Professions, New York: Oxford University Press. Pellegrino, E.D., Thomasma, D.C. (1981b) “Philosophy of Medicine as The Source for Medical Ethics”. Metamedicine 2: pp. 5–11.René L. (1960). Şirürjinin Felsefesi, Çev. Dr. Nail Karabuda, Ankara: T.C. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yay. Saydam, M. B. & Kızıltan H. (2018c). Hekimin Filozof Hali, İstanbul: İthaki Yay. Saydam, M. B. (2018a). “Hekimin Filozof Hali”, Hekimin Filozof Hali, İstanbul: İthaki Yay.Saydam, M. B. (2018b). “Tıbbın Felsefe ile İmtihanı”, Hekimin Filozof Hali, İstanbul: İthaki Yay.Sennett, R. (2011). Ten ve Taş Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yay.Serdar, Z. (1984). “Tıp ve Metafizik”, Modern Tıbbın Ötesi’nin içinde, nşr. Senai Demirci, İnsan Yay. İstanbul 1984.Soyşekerci, S. (2015). Beden Sanatı Rembrandt ve Anatomi Dersleri, Ankara: Doğu Batı Yay.Stempsey, W.E. (2004) “The Philosophy of Medicine: Development of a Discipline”, Medicine, Health Care and Philosophy 7: pp. 243–251.Stempsey, William E. (2008). “Philosophy of Medicine Is What Philosophers of Medicine Do”, Perspectives in Biology and Medicine, volume 51, number 3, pp. 379–91.Szasz, T.S., Hollender, M.H. (1956). “A Contribution to the Philosophy of Medicine: The Basic Models of the Doctor Patient Relationship”, Archives of Internal Medicine 97:585–592.Tatlıcan, Ü. (2008). “Etnometodoloji”, Felsefe Ansiklopedisi, Ed. Ahmet Cevizici, Cilt: 5, İstanbul: EBabil Yay.Tauber, A.I. (1995). “From the Self to the other: Building a Philosophy of Medicine”, In: Meta Medical Ethics: The Philosophical Foundations of Bioethics, Grodin, M.A., ed. Dordrecht, The Netherlands: Kluwer, pp. 158–195.Thomasma DC, Pellegrino ED. (1981). “Philosophy of Medicine as the Source for Medical Ethics”, Metamedicine 1981: 2: pp. 5-11.Thomasma DC. (1985). “Philosophy of medicine in the USA”, [Editorial]. Theor Med, 6, pp.239-42.Thomson, l. (1999). “Can I Die? Derrida on Heidegger on Death”, Philosophy Today, Spring.Toksöz, Hatice (2013). “İbn Sînâ’ya Göre Tıp-Felsefe İlişkisi Bağlamında İnsanın Maddî Yapısı”, Kutadgubilig: Felsefe - Bilim Araştırmaları, sayı: 24, ss. 27-52.Tura, Saffet Murat, (2018). “Tıp Niçin Felsefeye Gereksinim Duyar”, Hekimin Filozof Hali, İstanbul: İthaki Yay.Turner, B. S. (2008). Body and Society, Sage Publication, London.Velanovich, V. (1994) “Does philosophy of Medicine exist? A commentary on Caplan”, Theoretical Medicine 15 pp.:88–91.Verwey, G. (1987) Toward a systematic philosophy of medicine. Theoretical Medicine 8:163–177.Wallerstein, I. (2016) Bildiğimiz Dünyanın Sonu Yirmi Birinci Yüzyıl için Sosyal Bilim, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yay.Wulff HR, Andur Pedersen S, Rosenberg R. (1986). Philosophy of Medicine: An Introduction, Oxford: Blackwell.Wulff, H.R. (1992) “Philosophy of Medicine—from a Medical Perspective”, Theoretical Medicine 13: pp. 79–85.Wulff, H.R., Pedesen, S.A., Rosenberg, R. (1990) Philosophy of Medicine: An Introduction, second edn. Oxford: Blackwell.