New Prehistoric Findings from the Ancient City of Hadrianopolis and Its Surroundings

Yıl 2025, Sayı: 89, 9 - 24, 01.01.2025

Emrullah Kalkan , Ersin Çelikbaş , Ferda Tatlı

Öz

Although Hadrianopolis was founded in the Roman period and is a settlement known for its findings from the Late Antiquity, prehistoric period findings have also begun to be found during archaeological excavations carried out in the ancient city. The handmade pottery unearthed in a pit in the Southern Necropolis of the city belongs to the prehistoric tradition. There are the two main traditions of dark paste and red slip, fine burnished, hand-made pottery and moreover the presence of weaving tools that appear to belong to the Bronze Age due to their decoration and shape features prove that the city area was inhabited since prehistoric times long before the Late Antiquity. In addition, the prehistoric stone tool industry emerged in Yazıboy Cave, very close to Hadrianopolis, where excavations started in 2023, proved that the first occupation begun 6000 years before in Eskipazar.

Anahtar Kelimeler

Hadrianopolis, Pottery, Weaving Tools, Chalcolithic Age, Bronze Age

Proje Numarası

2024/63 no’lu BAP Projesi - Hitit Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Hadrianopolis Antik Kenti ve Çevresinden Tarih Öncesi Dönemlere Ait Yeni Bulgular

Öz

Hadrianopolis, Roma Dönemi’nde kurulmuş ve Antik Çağ’a ait bulguları ile bilinen bir yerleşim olmasına karşın, Antik Kent’te yürütülen arkeolojik kazılarda, Tarih Öncesi Dönem bulgularına da ulaşılmaya başlanmıştır. Kentin Güney Nekropol alanında bir çukur içerisinde ortaya çıkan el yapımı çanak çömlekler Tarih Öncesi geleneğe aittir. Başlıca iki ana gelenek olarak koyu renk hamurlu ve kırmızı astarlı, yoğun perdahlı, el yapımı bu çanak çömleklerin yanı sıra bezeme ve biçim özellikleri ile Tunç Çağı’na ait olduğu anlaşılan dokuma aletleri de bulunması, kentin kurulduğu alanınAntik Çağ’dan uzun süre önce, Tarih Öncesi Dönem’de iskân edildiğini kanıtlamaktadır. Ayrıca 2023 yılında kazılarına başlanan Hadrianopolis’e çok yakın mesafedeki Yazıboy Mağarası’nda da Tarih Öncesi Dönem’e ait taş alet endüstrisinin ortaya çıkması Eskipazar ilçesindeki ilk iskanın şimdilik en az 6000 yıl önce başladığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hadrianopolis, Çanak Çömlek, Dokuma Aletleri, Kalkolitik Çağ, Tunç Çağı

Destekleyen Kurum

Hitit Üniversitesi

Proje Numarası

2024/63 no’lu BAP Projesi - Hitit Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Teşekkür

Hitit Üniversitesi ve BAP Ofisine sağladığı destekler için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Abay, E. (2011). Tarihöncesi çağlarda Denizli Bölgesi ve Beycesultan kazıları. Denizli tanrıların kutsadığı vadi (Ed. Filiz Özdem), YKY Yayınları, 9-19.
• Akgül, H. Ç. (2019). The traces of the Chalcolithic culture of Alaca Höyük in the coastal settlements of the Cen Black Sea Region of Turkey. Settlements and necropoleis of the Black Sea and its hinterland in Antiquity (Ed. Gocha R. Tsetskhladze ve Sümer Atasoy), Archaeopress Yayınlar
• Alkım, H. (1986). İkiztepe Geç Kalkolitik Çağ keramiği. Türk Tarih Kongresi, 7(1), 99-109.
• Baştürk, m B., Baştürk, E. (2017). Şarhöyük-Dorylaion kazılarında tespit edilen Erken Tunç Çağı çanak çömleği. Arkeoloji Dergisi, 29, 187-211.
• Blegen, C. W. (1958). Troy: Settlements VIIa, VIIb and VIII. IV (2), NOT: IV Princeton University Press.
• Britsch C., Horejs B. (2014). The role of textile production and fishing in the EBA metallurgical centre of Çukuriçi Höyük (Turkey). Ägypten und Levante/Egypt and the Levant, 24, 227-240.
• Brown, G. H. (1967). Prehistoric pottery from the Antitaurus. Anatolian Studies, 17, 123-64.
• Caymaz, T. (2013). Yeni veriler ışığında Orta Batı Anadolu Kalkolitik Çağ kültürü, Arkeoloji Dergisi, 18, 39-112.
• Çelikbaş, E. (2021). Paphlagonia Hadrianoupolisi’nin yerel özellikleri ve çevre bölgelerle olan kültürel bağlarına bir bakış. BYZAS, 26, 165-179.
• Çevik, Ö. (2018). What follows the Late Neolithic occupation in Central-Western Anatolia? A view from Ulucak, Fanis Mavridis, Soren Dietz. Communities in transition: The Circum-Aegean Late Neolithic Stage (ca. 5000/4800-3200/3000), (Eds. Turan Takoğlu and Zarko Tankosic), 506-512.
• Dengiz, O. (2019). Batı ve Orta Anadolu’da İlk Tunç Çağı’nda siyah ağız kenarlı (black-topped) kaseler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi.
• Efe, T. (1988). Demircihüyük. Band III, die keramik 2, die frühebronzezeitliche keramik der jüngeren phasen (a-b Phase H), Verlag Philipp Von Zabern.
• Efe, T. (1993). Chalcolithic pottery from the Mounds Aslanapa (Kütahya) and Kınık (Bilecik), Anatolica, 19, 19-31.
• Efe, T. (1999). Orman Fidanlığı kurtarma kazısı (1992-1994 yılları arasında yapılan çalışmalara ait ön rapor), Anadolu Araştırmaları, 15, 73-104.
• Efe, T. (2004). Yassıkaya, an Early Bronze Age site near Heraclea Pontica (Kdz Ereğli) on the Black Sea Coast. Zwischen Karpaten und Ägäis: Neolithikum und ältere Bronzezeit: Gedenkschrift für Viera Nĕmejcova Pavúková (Eds. Bernhard Hänsel and Etela Studeníko), Maria Leidorf.
• Efe, T., Ekmen, H., Ekmen, G. (2022). Zonguldak ve çevresinin Tarihöncesi dönemlerine genel bir bakış. (Ed. Ahmet Efiloğlu, Gürbüz Arslan, Yücel Namal ve Çağlar Tan) Zonguldak Antik Çağ’dan Cumhuriyet’e bir kentin tarihi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları, 3-41.
• Ekmen, G. (2020). İnönü Mağarası kazıları ışığında Kalkolitik Çağ’da Batı Karadeniz Bölgesi. TÜBA-AR, 26, 45-64.
• Ekmen, H. (2021). İnönü Mağarası Erken Tunç Çağı çanak çömleği, TÜBA-AR, 28, 81-101.
• Ekmen, G., Ekmen, H. (2021). Karadeniz Ereğli̇ (Heracleı̇a Pontı̇ka) ve çevresinin MÖ 5000-1000 yıllarına dai yeni veriler. Anadolu coğrafyasında görülen arkeolojik, sanatsal ve kültürel faaliyetler (Ed. Ufuk Elyiğit), 64-108.
• Ekmen, G., Yıldırım, Y. S., Ekmen, H., Küsmez-Dumaner, P. (2021). Batı Karadeniz Bölgesi’nde yapılan yeni araştırmalar hakkında bir ön rapor: Karabük Kelemen Mağarası. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 167, 37-52.
• Ergün, G. (2013). Beycesultan Höyük Tunç Çağı ağırşakları ve tezgâh ağırlıkları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Ege Üniversitesi.
• Ergün, G. (2020). Late Bronze Age spindle whorls and loom weights from Beycesultan in Western Anatolia: New findings. New Observations, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 20(2), 1-18.
• Genç, E. (2008). Kastamonu-Kınık kazıları ve yerleşimin çevre kültür bölgeleri ile ilişkileri. Aykut Çınaroğlu’na armağan (Ed. D. Çelik ve E. Genç), Ekin Basım Yayın, 105-133.
• Gülçur, S. (2012), The Chalcolithic Period in Central Anatolia Aksaray-Niğde Region. Origini, 24(5), 213-227.
• Guzowska, M., Becks, R., Strand, E. A., Cutler, J. ve Nosch, m L. (2015). Textile tools from Troia, Western Anatolia, Tools, textiles and contexts investigating textile production in the Aegean and Eastern Mediterranean Bronze Age, (Ed. Eva Andersson Strand ve Marie-Louise Nosch), Oxbow Yayınları, 309-328.
• Hepiyiler Mamikoğlu, m (2019). Yassıtepe Höyüğü’nde Erken Tunç Çağ’da dokumacılık. [Yayımlanmamış yüks lisans tezi], Ege Üniversitesi.
• Joukowsky, m S. (1986). Prehistoric Aphrodisias. An Account of the excavations and artifact studies, vol I: excavations and studies, Brown University, Center for Old World Archaeology and Art.
• Kalkan, E., Çelikbaş, E. (2022). New findings from Prehistoric Period in Western Black Sea Region: Hadrianopolis (Karabük-Eskipazar) Prehistoric pottery.Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8(16), 417-431. doi: 10.31765/karen.1163578
• Karaoğlan, H. (2017). MÖ 2000’de Anadolu’da kumaş üretimi (arkeolojik buluntular ışığında), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Afro-Avrasya Özel Sayısı, 103-116.
• Karaoğlan, H. (2020). Seyitömer Höyük Orta Tunç Çağı’na ait açı biçim bezemeli ağırşaklar. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(34), 2244-2254.
• Karauğuz, G., Düring, B. (2009). A note on the Prehistory of the Devrek Region, Northern Turkey. Anatolica, 35, 153-165.
• Konakçı, E. (2018). Asopos Tepesi MÖ 2. binyıl tezgah ağırlıkları ve ağırşakları. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 33(1), 259-274.
• Koşay, H. (1938). Türk Tarih Kurumu tarafından yapılan Alaca Höyük hafriyatı, 1936’daki çalışmalara ve ait ilk rapor, tTürk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Koşay, H., Akok, m (1948). Büyük Güllücek araştırmaları üzerine ilk rapor. Belleten, 46(12), 471-478. Keleş, V. (2021). Tarihi ve Lokalizasyonu, Karabük-Eskipazar Paphlagonia Hadrianoupolis’i (2010-2014 sezonları), (Ed. Vedat Keleş, Ersin Çelikbaş ve Alper Yılmaz), Bilgin Kültür Sanat Yayınları. 3-8.
• Kull, B., Korfmann, m (1988). Demircihüyük: Die Ergebnisse der ausgrabungen 1975-1978. band v: die mittelbronzezeitliche siedlung, P. von Zabern
• Lloyd, S., Mellaart, J. (1962). Beycesultan the Chalcolithic and Early Bronze Age levels, 1 (6), BritishArcaheological Institute.
• Martensson, L. Nouch, M-L., Andersson Strand, E. (2009). Shape of things: Understanding a loom weight. Oxford Journal of Archaeology, 28(4), 373-398.
• Matthews, R., Glatz, C. (2009). At empires’ edge: Project Paphlagonia: Regional survey in North-Central Turkey, British Arcaheological Institute.
• Obladen-Kauder, J. (1996). Demircihüyük IV: Die kleinfunde aus ton, knochen und metall. Die Kleinfunde (Ed. m Korfmann, A. Baykal-Seeher ve J. Obladen-Kauder), Von Zabern.
• Öner, B. (2009). Küllüoba Höyüğü Geç Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı küçük buluntuları (Yontmataş Aletler ve Metal Eserler Hariç). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Özbudak, m O. (2016). Koyu yüzlü çizi-kazı bezemeli çanak çömlek ışığında Orta Anadolu’da Orta Kalkolitik’e geçiş sorunu. [Yayımlanmamış doktora tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Schoop, U. D. (2011). Çamlıbel Tarlası ve Kuzey-Orta Anadolu’da Geç Kalkolitik Dönem. 1. Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu, 137-160.
• Schoop, U. D. (2015). Çamlıbel Tarlası: Late Chalcolithic settlement and economy in the Budaközü Valley (NorthCentral Anatolia). The Oxford handbook of Ancient Anatolia (10,000-323), (Ed. Sharon R. Steadman, Gregory Mcmahon), Oxford University Press, 46-68.
• Steadmen, S. R., McMahon, G., Ross, J. C. (2007). The Late Chalcolithic at Çadır Höyük in Central Anatolia. Journal of Field Archaeology, 32(4), 385-406.
• Tamsü, R., Akca, S. (2002). Eskiçağda dokumacılığın başlangıcı ve pişmiş toprak dokuma aletleri. II. Uluslararas Pişmiş Toprak Sempozyumu, 201-209.
• Türker, A. (2021). Karadora: Bafra Ovası’nda yeni bir Prehistorik lokalite. CEDRUS, 9, 1-19.
• Tütüncüler, Ö. (2005). MÖ 2. Bin Ege Bölgesi dokuma aletleri [Yayımlanmamış doktora tezi], Ankara Üniversitesi. Von der Osten, H. H., Schmidt, E. F. (1930). The Alishar Hüyük season of 1927, Part I, The University of Chicago Press.
• Von der Osten, H. H. (1937). The Alishar Hüyük seasons of 1930-32 Part I, The University Chicago Press.
• Yalçın, G., Karaoğlan, H. (2010). MÖ 2. binde Anadolu’da dokumacılık.Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu.
• Ivanova, m (2020). Karadeniz ve Avrupa, Yakındoğu, Asya Erken Dönem uygarlıkları. Koyu Siyah Yayınları