Düzensiz Göç Sorununun Afet Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 553 - 572, 30.03.2023

Galip Usta

https://doi.org/10.11616/asbi.1218853

Öz

Afetler, savaşlar, siyasi istikrarsızlıklar, ekonomik sorunlar vb. durumlar nedeniyle yerlerinden edilen insanlar hayatta kalmak ya da daha iyi bir yaşam sürebilmek için birtakım eylemlere yönelebilmektedirler. Özellikle savaşların, iç karışıklıkların ve afetlerin tetiklediği sorunlardan bir tanesinin göç hareketliliği olduğu söylenebilir. Bu çalışmada da çeşitli nedenlerle Türkiye’ye gerçekleşen düzensiz göç hareketliliğinin, Türkiye’nin bu konudaki tutumunun ne olduğunun anlaşılması ve bu hareketliliğin afet yönetimi açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada; 2015-2021 yılları arasındaki düzensiz göçmen sayısı incelendiğinde, en fazla göçmen sayısının 2015 yılında (n=91611) olduğu, bunu 2019 yılının (n=60802) ve 2016 yılının (n=37130) takip ettiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak; ulusal ve uluslararası göç yönetim mevzuatlarının günün koşullarına uygun şekilde güncelleştirilmesi devam ettirilmelidir. Göçmenlerin sosyal hayata uyumlarının artırılabilmesi için destek programları planlanabilir. Göç hareketliliğinin yönetilebilmesi açısından menşei ülkeler, yatırımlar ve olanaklar noktasında desteklenmeli ve eğitim faaliyetleri sürdürülmelidir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Göç, Düzensiz Göç, Afet Yönetimi, Göç İstatistikleri

Evaluation of the Problem of Irregular Migration in terms of Disaster Management: The Case of Turkey

Öz

People who are displaced due to disasters, wars, political instability, economic problems, etc. may take some actions in order to survive or to lead a better life. It can be said that one of the problems triggered by wars, internal turmoil and disasters is migration mobility. This study aims to understand the irregular migration movements to Turkey for various reasons, to understand the attitude of Turkey on this issue and to evaluate this mobility in terms of disaster management. In the study; When the number of irregular immigrants between 2015-2021 is examined, it has been determined that the highest number of immigrants was in 2015 (n=91611), followed by 2019 (n=60802) and 2016 (n=37130). In conclusion; Updating national and international migration management legislation in accordance with current conditions should be continued. Support programs can be planned in order to increase the adaptation of immigrants to social life. In terms of managing migration mobility, countries of origin should be supported in terms of investments and opportunities, and educational activities should be continued.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Migration, Irregular Migration, Disaster Management, Migration Statistics

Kaynakça

• AFAD (2014). Afet ve Acil Durum Başkanlığı. Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.afad.gov.tr/kitaplar adresinden erişildi.
• AFAD (2016). Afet ve Acil Durum Başkanlığı. Suriyeli Misafirlerimiz Kardeş Topraklarında. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.afad.gov.tr/suriye-raporlari adresinden erişildi.
• AFAD (2017). Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. Türkiye’deki Suriyelilerin Demografik Görünümü, Yaşam Koşulları ve Gelecek Beklentilerine Yönelik Saha Araştırması, 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.afad.gov.tr/upload/Node/25337/xfiles/17aTurkiye_deki_Suriyelilerin_Demografik_Gorunumu_Yasam_Kosullari_ve_Gelecek_Beklentilerine_Yonelik_Saha_Arastirmasi_2017.pdf adresinden erişildi.
• Ağır, O. ve Sezik, M. (2015). Suriye’den Türkiye’ye Yaşanan Göç Dalgasından Kaynaklanan Güvenlik Sorunları. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), s. 95-124. https://doi.org/10.20493/bt.96863
• Akdoğan, E. ve Atalay, M. (2017). Avrupa Birliği’ni Değişime Zorlayan Güç: Göç. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Kayfor 15 Özel Sayısı), s. 2437-2454.
• Akşit, G., Bozok, M. ve Bozon, N. (2016). Zorunlu Göç, Sorunlu Karşılaşmalar: Hisar Köyü, Nevşehir’deki Suriyeli Göçmenler Örneği. Maltepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi. s. 92-116.
• Aktel, M. (2010). 5902 Sayılı Yasa ile Türkiye'de Afet Yönetiminde Oluşan Değişim. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27).
• Altay, N. ve Green, W. G. (2006). OR/MS Research in Disaster Operations Management. European Journal of Operational Research, 175(1), s. 475-493. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2005.05.016
• Ardittis, S. ve Laczko, F. (2017). Measuring Irregular Migration: Innovative Data Practices. Migration Policy Practice, 7(2), s.2-3.
• Atak, I., Nakache, D., Guild, E. ve Crépeau, F. (2018). 'Migrants in Vulnerable Situations' and the Global Compact for Safe Orderly and Regular Migration. Queen Mary School of Law Legal Studies Research Paper, (273).
• Ayhan, E, ve Doğan, E.T. (2019). The Role of Humanıtarıan Relıef Logıstıc in The Process of Forced Mıgratıon. Cüneyt Akar ve Hakan Kapucu (Ed.), Contemporary Challenges in Business and Life Sciences içinde (s. 163-175). İstanbul/ United Kingdom. JOPEC Publication Limited
• Başel, H. (2007). Türkiye'de Nüfus Hareketlerinin ve İç Göçün Nedenleri. In Journal of Social Policy Conferences, 53, s. 515-542.
• Bayır, D. ve Aksu, F. (2020). Açık Kapı Politikasından Güvenlik Tehdidine Türkiye’de Suriyeli Sığınmacılar Olgusu. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 8 (2), s. 324-356. https://doi.org/10.14782/marmarasbd.789791
• Bloch, A. ve Chimienti, M. (2011). Irregular Migration in A Globalizing World. Ethnic and Racial Studies, 34(8), s.1271-1285. https://doi.org/10.1080/01419870.2011.560277
• Bogdan, E. E. A., Roszko, A. M., Beckie, M. A., & Conway, A. (2021). We're ready! Effectiveness of Community Disaster Preparedness Workshops Across Different Community Groups in Alberta, Canada. International journal of Disaster Risk Reduction, 55, 102060. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102060
• Castles, S., Arias Cubas, M., Kim, C., & Ozkul, D. (2012). Irregular migration: Causes, patterns and strategies. In I. Omelaniuk & National Institute for Migration Mexico (INAMI) (Ed.), Reflections on migration and development. s. 117–151. Berlin: Springer and International Organization for Migration.
• Coppola, D. P. (2015). Hazards. Introduction to International Disaster Management, s.40-149.
• Cottier, F. ve Salehyan, I. (2021). Climate Variability and İrregular Migration to the European Union. Global Environmental Change, 69, s.102275. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2021.102275
• Crush, J. ve Tevera, D. S. (Ed). (2010). Zimbabwe's Exodus: Crisis, Migration, Survival. Cape Town and Ottawa: SAMP and IDRC
• Ekşi, A. (2015). Kitlesel Olaylarda Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri, Kitapana Yayınları, İzmir.
• Elmastaş, N. ve Yılmaz, S. (2015). Van İlinde Göçler. Electronic Turkish Studies, 10(10). s.403-428 https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.8540
• Elverland, S. (2009). 20 Million Climate Displaced in 2008, Norwegian Refugee Council.
• Ergünay, O. (2011). 1999 Depremleri Afet Mevzuatını Nasıl Değiştirdi: Mevzuat Açısından Neredeyiz? 1. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı. 11-14 Ekim 2011 ODTÜ Ankara.
• Ertürkmen, C. (2006). Afet Yönetimi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Anabilim Dalı. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• EUROSTAT. (t.y.). File: Countries of Origin of (non-EU) Asylum Seekers in the EU-28 Member States, 2015 and 2016 (Thousands of First Time Applicants) YB17.png 04 Nisan 2022 tarihinde https://ec.europa.eu/eurostat/statistics explained/index.php?title=File:Countries_of_Origin_of_(non EU)_asylum_seekers_in_the_EU 28_Member_States,_2015_and_2016_(thousands_of_first_time_applicants)_YB17.png adresinden erişildi.
• Fereiduni, M. ve Shahanaghi, K. (2016). A Robust Optimization Model for Distribution and Evacuation in the Disaster Response Phase. Journal of Industrial Engineering International, 13(1), s.117–141. https://doi.org/10.1007/s40092-016-0173-7
• Frontex (2017). Frontex Annual Risk Analysis 2017. 24 Haziran 2022 tarihinde https://data.europa.eu/data/datasets/ara-2017?locale=en adresinden erişildi.
• Gentle, P. ve Maraseni, T. N. (2012). Climate Change, Poverty and Livelihoods: Adaptation Practices by Rural Mountain Communities in Nepal. Environmental Science & Policy, 21, s.24-34. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2012.03.007
• Guadagno, L. (2017). Human mobility in a socio-environmental context: Complex effects on environmental risk. Identifying Emerging Issues in Disaster Risk Reduction, Migration, Climate Change and Sustainable Development: Shaping Debates and Policies, 13-31.
• Guild, E., Carrera, S. ve Balzacq, T. (2008). The Changing Dynamics of Security in an Enlarged European Union. CEPS Challenge Papers, No.12. 24 Haziran 2022 tarihinde http://aei.pitt.edu/11457/1/1746.pdf adresinden erişildi.
• Güçer, M., Karaca, S. ve Dinçer, O. B. (2013). Sınırlar Arasında Yaşam Savaşı Suriyeli Mülteciler Alan Çalışması. International Strategic Research Organization (USAK).
• Hürriyet, (2022). Aydın’da 33 Düzensiz Göçmen Kurtarıldı. 06 Haziran 2022 https://www.hurriyet.com.tr/gundem/aydinda-33-duzensiz-gocmen-kurtarildi-42087944 adresinden erişildi.
• IOM. (2009). International Organization for Migration. In Pursuit of the Southern Dream: Victims of Necessity. 04 Nisan 2022 tarihinde https://publications.iom.int/system/files/pdf/iomresearchassessment.pdf adresinden erişildi.
• IOM. (2020). World Mıgratıon Report 2020. 04 Nisan 2022 tarihinde https://publications.iom.int/system/files/pdf/wmr_2020.pdf adresinden erişildi.
• İçduygu, A. ve Aksel, D.B. (2012). Irregular Mıgratıon in Turkey. This Research is Published by the International Organization for Migration in Turkey.
• Jenkins, J. C. (1977). Push/Pull in Recent Mexican Migration to the US. International Migration Review, 11(2), s.178-189. https://doi.org/10.1177/019791837701100202
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri. Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, 1.
• Kadıoğlu, M. ve Özdamar, E. (2008). Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İş birliği Ajansı (JICA), JICA Yayın Ofisi, Birinci Baskı, Ankara.
• Kafle, S. K., Sapkota, J. ve Upadhyaya, S. (2004). Disaster Management Action Plan.
• Kaya, A. (2013). Avrupa Birliği Hakkında Merak Ettikleriniz, Avrupa Birliği’ne Giriş. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Kaya, Ç. M. & Yücel, B. (2022). Karmaşık Bir Sosyo-Ekolojik Afet Olarak Göç ve Göç Araştırmalarında CBS. Afet ve Risk Dergisi, 5 (2), s. 380-394. DOI: 10.35341/afet.1086790
• Kaypak, Ş. ve Bimay, M. (2016). Suriye Savaşı Nedeniyle Yaşanan Göçün Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Etkileri: Batman Örneği. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6 (1), s. 84-110
• Kuşçuoğlu, M. ve Çağlar, B. (2013). İnsani Yardım ve Lojistik Yönetimi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (29), s.45-52.
• Maharjan, A., Kochhar, I., Chitale, V. S., Hussain, A. ve Gioli, G. (2020). Understanding Rural Outmigration and Agricultural Land use Change in The Gandaki Basin, Nepal. Applied Geography, 124, s.102278.
• Mainwaring, Ċ. ve Brigden, N. (2016). Beyond the Border: Clandestine Migration Journeys. Geopolitics, 21(2), s.243-262.
• Maskuriy, R., Selamat, A., Ali, K. N., Maresova, P., Krejcar, O., Kuca, K. ve Mohd, S. (2020). Man-made Disaster Prevention Using Waste Management Hierarchy and Disaster Management Cycle. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 479 (1), s. 012004).
• Matose, T., Maviza, G. ve Nunu, W. N. (2022). Pervasive İrregular Migration and the Vulnerabilities of İrregular Female Migrants at Plumtree Border Post in Zimbabwe. Journal of Migration and Health,5, s.100091. McGahan, A. M. (2020). Immigration and İmpassioned Management Scholarship. Journal of Management Inquiry, 29(1), s.111-114.
• MFA. (t.y.). Türkiye’de Düzensiz Göç. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.mfa.gov.tr/sub.tr.mfa?16230690-da19-4ca4-803a-177d71a0c7e1 adresinden erişildi.
• Molla, M. H., Rahman, M. A., Shahjahan, M., Baura, P. ve Quader, A. (2021). Rural to Urban Migration of Disaster İnduced Displaced People in Coastal Area of Bangladesh: An Analysis of Risk and Opportunity. Resources and Environmental Economics, 3(2), s.263-268.
• Myers, N. (2005). Environmental Refugees: An Emergent Security İssue. 01 Haziran 2022 tarihinde https://www.osce.org/files/f/documents/c/3/14851.pdf adresinden erişildi.
• Nakosteen, R.A. ve Zimmer, M. (1980). Migration and Income: The Question of Selfselection. Southern Economic Journal 46, s. 840-851
• Nojavan, M., Salehi, E. ve Omidvar, B. (2018). Conceptual Change of Disaster Management Models: A Thematic Analysis. Jàmbá: Journal of Disaster Risk Studies, 10(1), s.1-11
• Othman, S. H. ve Beydoun, G. (2013). Model-Driven Disaster Management. Information ve Management, 50(5), s. 218-228.
• Özcan, N. Ş. (2015). Düzensiz Göç Üzerine Bir İnceleme: Küresel Dinamikler, Ulus-Devletler, Göçmenler. İdealkent, 6(15), s.22-39.
• Panesir, M. S. (2018). Blockchain Applications for Disaster Management and National Security. Ph.D. Thesis, State University of New York at Buffalo, Buffalo, NY, USA.
• Paton, D. (2003). Disaster Preparedness: a Social‐Cognitive Perspective. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 12, 210-216
• Rasmussen, S.E. (2016). EU Signs Deal to Deport Unlimited Numbers of Afghan Asylum seekers. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.theguardian.com/global-development/2016/oct/03/eu-european-union-signs-deal-deport-unlimited-numbers-afghan-asylum-seekers-afghanistan adresinden erişildi.
• Reinhardt, G. Y. (2015). Race, Trust, and Return Migration: The Political Drivers of Post-Disaster Resettlement. Political Research Quarterly, 68(2), s.350-362.
• Resmi Gazete (2013). Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. 01 Haziran 2022 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6458.pdf adresinden erişildi. Sayı: 28615
• Resmi Gazete. (2009). Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. 24 Haziran 2022 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090617-1.htm adresinden erişildi. Sayı: 27261
• Rydgren, J. (2008). Immigration Sceptics, Xenophobes Or Racists? Radical Right‐Wing Voting in six West European Countries. European Journal of Political Research, 47(6), s.737-765.
• Statistics Bureau Japan. (2011). Report on İnternal Migration in Japan. Tokyo, Japan: Statistics Bureau, Ministry of Internal Affairs and Communications. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.stat.go.jp/english/data/idou/index.html adresinden erişildi.
• Sun, W., Bocchini, P. ve Davison, B. D. (2020). Applications of Artificial İntelligence for Disaster Management. Natural Hazards, 103(3), s.2631-2689.
• Südaş, İ. (2004). 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminin Nüfus ve Yerleşme Üzerindeki Etkileri: Gölcük (Kocaeli) örneği. Ege Coğrafya Dergisi, (13), s.73-91.
• Şemşit, S. ve Şahal Çelik, D. (2019). Kale Avrupası Yaklaşımı ve Düzensiz Göç. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 15 (2), s.279-294.
• T.C. İçişleri Bakanlığı, (2021). Türk Kara Sularına İtilen 199 Düzensiz Göçmen Kurtarıldı. 06 Haziran 2022 tarihinde https://www.icisleri.gov.tr/turk-kara-sularina-itilen-199-duzensiz-gocmen-kurtarildi adresinden erişildi.
• T.C. İçişleri Bakanlığı, Göç İdaresi Başkanlığı, (t.y.a). Düzensiz Göç. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.goc.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikler adresinden erişildi.
• T.C. İçişleri Bakanlığı, Göç İdaresi Başkanlığı, (t.y.b). Türkiye'nin Düzensiz Göçle Mücadelesi. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.goc.gov.tr/turkiyenin-duzensiz-gocle-mucadelesi adresinden erişildi.
• T.C. İçişleri Bakanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, (t.y.). Düzensiz Göç İstatistikleri. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.sg.gov.tr/duzensiz-goc-istatistikleri adresinden erişildi.
• Tanyaş, M., Günalay, Y., Aksoy, L. ve Küçük, B. (2013). İstanbul İli Afet Lojistik Planı Kılavuzu. Lojistik Derneği, İstanbul.
• Taştan, B. ve Aydınoğlu, A.Ç. (2015). Çoklu Afet Risk Yönetiminde Tehlike ve Zarar Görebilirlik Belirlenmesi İçin Gereksinim Analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, (31), s.366-397.
• TDK (t.y.) (Türk Dil Kurumu). Göç. 01 Haziran 2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi. Thomaz, D. (2013). Post-Disaster Haitian Migration. Forced Migration Review, (43), 35.
• Tomasini, R. M. ve Van Wassenhove, L. N. (2009). From Preparedness to Partnerships: Case Study Research on Humanitarian Logistics. International Transactions in Operational Research, 16(5), s.549-559. https://doi.org/10.1111/j.1475-3995.2009.00697.x
• TRTHABER (2022a). Sahil Güvenlik: 2022'de 12 bin 846 Düzensiz Göçmenin Kurtarıldı. 06 Haziran 2022 https://www.trthaber.com/haber/gundem/sahil-guvenlik-2022de-12-bin-846-duzensiz-gocmenin-kurtarildi-681070.html adresinden erişildi.
• TRTHABER (2022b). Balıkesir Açıklarında 49 Düzensiz Göçmen Kurtarıldı. 06 Haziran 2022 https://www.trthaber.com/haber/turkiye/balikesir-aciklarinda-49-duzensiz-gocmen-kurtarildi-691166.html adresinden erişildi.
• TRTHABER (2022c). İzmir ve Aydın'da 187 Düzensiz Göçmen Kurtarıldı. 06 Haziran 2022 https://www.trthaber.com/haber/turkiye/izmir-ve-aydinda-187-duzensiz-gocmen-kurtarildi-691164.html adresinden erişildi.
• Tuna, K., Parin, S. ve Tanhan, F. (2012). Van Depremi Sosyo-Ekonomik ve Psikolojik Durum Tespiti Raporu. Çocuk Araştırmaları Merkezi, İstanbul.
• UNDRR (2019). United Nations Office for Disaster Risk Reduction. Global assessment report on disaster risk reduction 2019. 04 Nisan 2022 tarihinde https://gar.undrr.org/ adresinden erişildi.
• UNHCR (2016). 04 Nisan 2022 https://www.unhcr.org/turkey/uploads/root/s%C4%B1k_soru. adresinden erişildi.
• USGS (2019). 20 Largest Earthquakes in the World. 04 Nisan 2022 tarihinde https://www.usgs.gov/programs/earthquake-hazards/science/20-largest-earthquakes-world?qt-science_center_objects=0#qt-science_center_objects adresinden erişildi.
• Varol, N ve Gültekin, T. (2016). Etkin Bir Göç Faktörü: Afetler. Antropoloji, (32), s.43-51. DOI: 10.1501/antro_0000000337
• Yıldız, Ö. (2013). Türkiye Kamplarında Suriyeli Sığınmacılar: Sorunlar, Beklentiler, Türkiye ve Gelecek Algısı. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 16(1), s.140-169.
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri ve Etkileri. Electronic Turkish Studies, 9(2).s. 1685-1704 https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6274
• Zack, T., Matshaka, S., Moyo, K. ve Vanyoro, K. P. (2019). My way? The Circumstances and Intermediaries That İnfluence The Migration Decision-Making of Female Zimbabwean Domestic Workers in Johannesburg, (57).
• Zimmermann, K. F. (1996). European Migration: Push and Pull. International Regional Science Review, 19(1-2), s. 95-128. https://doi.org/10.1177/016001769601900211