Abant Sosyal Bilimler Dergisi Etik İlkeler ve Yayın Politikası Yayın Etiği

Abant Sosyal Bilimler Dergisi’nin yayın süreçleri, bilginin bilimsel yöntemle tarafsız biçimde üretilmesi, geliştirilmesi ve paylaşılmasını ön görür.
Hakemli makaleler, bilimsel yöntemi esas alan bu sayede de mümkün olduğunca objektifliği sağlayan çalışmalardır. Bilimsel üretimin gerçekleştirilmesinde yayın sürecinin bütün bileşenlerinin; yayıncı, editörler, yazarlar, hakemler ve okuyucuların etik ilkelere uymaları gerekir. Bu kapsamda Abant Sosyal Bilimler Dergisi’nin yayın etiği ile açık erişim politikası da “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” ve “Committee on Publication Ethics (COPE)” tarafından yayınlanan ilkeler çerçevesinde, yayın sürecinin bütün bileşenlerinin etik ilkelere uymasını gerektirmektedir.
Dergimize sunulan çalışmalar; insandan anket, mülakat, odak grup çalışması, deney vb. yollarla veri toplanmasını ve deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılmasını öngörüyor ise başvuru öncesinde ilgili kurumun İnsan Araştırmaları Etik Kurulu’ndan “Etik Kurul Onay Belgesi” alınması zorunludur.
Makalelerde kullanılan verilerin manipüle edilmesi, çarpıtılması ve uydurma verilerin kullanılması gibi durumlar tespit edilirse, makale yazarının çalıştığı kuruma bu durum resmi yollardan bildirilecek ve makale reddedilecektir. Dergimiz, editoryal kurul ve/veya hakemler tarafından yapılan geri dönüşlere göre yazarlardan analiz sonuçlarına ilişkin çıktı dosyalarını isteme hakkına sahiptir.
Yayıncının Etik Sorumlulukları
Abant Sosyal Bilimler Dergisi’nin yayıncısı olan Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, kamu yararını gözeten ve kâr amacı gütmeyen bir kamu eğitim kuruluşudur.
Abant Sosyal Bilimler Dergisi, BAİBÜ Sosyal Bilimler Enstitü Kurulumuzun 2000/2 sayılı kararı ile Abant Sosyal Bilimler Dergisi adıyla yayın hayatına başlayan 2021 Yılında değiştirdiği Abant Sosyal Bilimler ismiyle Sosyal Bilimler alanının köklü bir dergisi olarak halen yayın hayatına ve bilimsel gelişimi desteklemeye devam eden bir dergidir. Dergimiz, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu’nun yönetsel desteği ile görevini sürdürmektedir.
Abant Sosyal Bilimler Dergisi Editörler Kurulu’nu, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü öğretim üyeleri ve elemanları oluşturur. Editörler Kurulu üyeleri, Sosyal Bilimler alanının bilim dalları gözetilerek görevlendirilmektedir. Editörler Kurulu üyelerini, Editör, Editör Yardımcıları ve Alan Editörleri oluşturur. Ayrılan üyenin yerine yeni üye görevlendirilir, görev süresi dolan üyenin süresi uzatılabilir. Editör, makalenin konusuna göre, gerekli olduğunda Editörler Kurulu üyesi olmayan öğretim üyesine alan editörü olarak incelemesi için makale gönderebilir.
Editörler Kurulu’nun Temel Görev ve Sorumlulukları
Editörler Kurulu’nun temel görevi yayın, kör hakemlik, değerlendirme süreci, etik ilkeler gibi dergi politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasını kamu yararı adına sağlamaktır. Buna göre, Editörler Kurulu, dergide yayınlanmış makale yazarlarının telif hakkını ve makale ve dergi yayım sürecinde fikri mülkiyet haklarını korumakla ve bilimsel-etik olmayan davranışlarla, intihalle, atıf çeteciliğiyle ilgili önlemleri almada sorumludur.
Editörler Kurulu’nun temel amacı dergiyi sürekli olarak bilimsel anlamda geliştirmektir. Bu bilimsel amaç yayın niteliğinin yükseltilmesini ifade eder.
Abant Sosyal Bilimler Dergisi’ne başvurusu yapılan her makaleden, makalelerin yayımlanmasından sonraki tüm süreçlerinden Editörler Kurulu sorumludur. Bu sorumluluk, dergiyle ilgili konularda alınacak kararlarda yalnızca kamu yararına göre hareket edilmesini gerektirmektedir. Buna ek olarak, editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncıdan ve diğer kişi ve kuruluşlardan bağımsızdır.
Editör, Editör Yardımcıları ve Alan Editörlerinin Etik Sorumlulukları
● Editörler, makalelerin yayımlanmasına karar verirken, makalelerin özgün olmasına, bilimsel literatüre katkı sağlamasına özen gösterirler.
● Editörler, makalelerle ilgili olumlu ya da olumsuz karar verirken, makalelerin özgün değeri, alana katkısı, araştırma yönteminin geçerli ve güvenirliği, anlatımın açıklığı ile derginin amaç ve kapsamını göz önünde tutarlar.
● Editörler, makaleleri alan editörleri ve hakemlerin uzmanlık alanlarını dikkate alarak gönderir, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını desteklerler.
● Editörler, hakem havuzunun geniş bir yelpazeden oluşması ve sürekli güncellenmesi için arayış içinde olurlar.
● Editörler, akademik görgü kurallarına uymayan ve bilimsel olmayan değerlendirmeleri engellerler.
● Editörler; dergi yayın süreçlerini, yayın politikalarına ve kılavuzlara uygun işletilmesini sağlar, süreçte görev alanları yayın politikaları konusundaki gelişmelerden bilgilendirir, gerektiğinde eğitim programı hazırlarlar.
● Editörler; makalelerde insan ve hayvan haklarının korunmasına özen gösterirler, makalenin katılımcılarının açık onayının belgelendirilmesini önemserler, makalenin katılımcılarına ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalarda izinleri olmadığında makaleyi reddederler.
● Editörler; görevi kötüye kullanmaya karşı önlem alırlar. Görevi kötüye kullanmaya yönelik yakınmalar olduğunda, nesnel bir soruşturma yaparak, konuyla ilgili bulguları paylaşır.
● Editörler, makalelerdeki hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirmelerin düzeltilmesini sağlarlar.
● Editörler, yayınlanan makalelerin fikri mülkiyet hakkını korur, ihlal olması durumunda derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunurlar. Ayrıca yayımlanan makalelerin içeriğinin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi konusunda gerekli önlemleri alırlar; özgünlük-benzerlik denetimini yaparlar.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Abant Sosyal Bilimler Dergisi’ne başvurusu yapılan makaleleri değerlendirme görevini üstlenen hakemlerin etik sorumlulukları şunlardır:
● Hakemler, yazarlar ile doğrudan iletişime geçemez, gerekli irtibatlar editörler aracılığıyla gerçekleştirilmelidir.
● Her hakem, ancak kendi uzmanlık alanıyla ilgili makaleleri değerlendirmeyi kabul edebilir.
● Hakemler, tarafsız ve nesnel bir yol izlemeli, yazarların etnik kökeni, dini inancı, siyasi tutumu ve cinsiyet farklılığı değerlendirmenin yansızlığını etkilememelidir.
● Hakemler, makale değerlendirme sürecini kendilerine belirtilen süre içerisinde tamamlamalıdır.
● Hakemler, makalelerin kabul veya ret durumlarında, akademik görgü kurallarına uygun bir biçimde açıklamalarda bulunmalıdır.
Yazarların Etik Sorumlulukları
Abant Sosyal Bilimler Dergisi’ne makale başvurusunda bulunan yazarların etik sorumlulukları şunlardır:
● Yazarlar, başvuru süreci esnasında verdikleri her türlü bilginin doğruluğunu beyan ederler, yanıltıcı, yanlış ya da eksik beyanda bulunmazlar.
● Yazarlar, başvuruda bulundukları çalışmanın tamamını, bir kısmını veya çalışmaya ait verileri daha önce başka bir dergide yayınlamamış olmalıdır, veriler orijinal olmalıdır.
● Yazarlar başvuruda bulundukları çalışmalarını aynı anda başka bir dergiye göndermemelidir.
● Yazarlar, başvuruda bulundukları çalışmaları “Etik Kurul Onay Belgesi” gerektiren bir araştırma içeriyorsa araştırmaya başlamadan önce ilgili belgeyi temin etmiş olmalı ve dergi yönetimine sunmalıdır.
● Yazarlar, yaptıkları araştırma ile ilgili herhangi bir kurumdan izin almaları gerekiyorsa araştırmaya başlamadan önce söz konusu kuruma gerekli bilgileri eksiksiz ve yanıltıcı olmayacak şekilde sağlamalı ve kurumun yazılı onayını almalıdır.
● Yazarlar, araştırmada yer alan katılımcılardan araştırma öncesinde bilgilendirilmiş onam/kabul/rıza formu almalıdır. Formda araştırma sürecini olumsuz etkilemeyecek şekilde araştırma sürecinin nasıl işleyeceği, araştırmanın amacı ve süresi, araştırmanın içerebileceği muhtemel riskler ya da diğer olumsuz durumlar, gizlilik ve gönüllülük konuları hakkında bilgiler yer almalıdır.
● Birden fazla yazarlı başvurularda tüm yazarlar, yazarlık sırası gibi konularda hemfikir olmalıdır. Ayrıca çalışmaya bilimsel açıdan katkı sağlamamış kişiler her ne amaç veya sebeple olursa olsun yazar olarak gösterilmemelidir.
● Başvuru yapıldıktan sonra yazarlık sırasında değişiklik, yazar ekleme-çıkarma gibi işlemler için dergiye talepte bulunulmamalıdır.
● Yazarlar, başvuruda bulundukları çalışmalarının veri ve sonuçlarında yanlışlık veya hatalar olduğunu fark ettiği durumda bunu editöre bildirmeli ve başvuruyu geri çekmek veya editör tarafından bu gerekçeyle reddedilmesini kabul etmek dahil gereken işlemleri yapmalıdır.
● Yazarlar, çalışmalarına ait verileri saklamakla yükümlüdürler. Eğer gerekirse Editörler Kurulu değerlendirme süreci kapsamında verileri yazarlardan talep edebilir.
● Yazarlar, olası intihal durumları konusunda dikkatli olmalıdırlar. Yazarlar bir başkasına ait yazıyı kendi yazıları gibi sunmamalı, kullandıkları kaynaklara kaynakçalar kısmında mutlaka yer vermeli ve bu kaynaklara metin içinde uygun şekilde atıf vermelidirler. Buna karşılık yazarlar çalışmalarında faydalanmadıkları kaynaklara da atıfta bulunmamalı veya kaynakçada yer vermemelidir.
● Yazarlar, başvuruda bulundukları çalışmalarında, kendilerine ait ve daha önce başka bir yerde yayınlanmış olan çalışmalarına (tezler dahil) yer vermeleri durumunda atıf verme/kaynak gösterme kurallarına uygun olarak hareket etmeli, kendi kendine intihal durumlarından (self-plagiarism) kaçınmalıdırlar.
● Yazarlar, “dilimleme”den kaçınmalıdır. Dilimleme, YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesinde “Bir araştırmanın sonuçlarını araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde, uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak ve birbirine atıf yapmadan çok sayıda yayın yaparak doçentlik sınavı değerlendirmelerinde ve akademik terfilerde ayrı eserler olarak sunmak” olarak tanımlanmıştır.
● Yazarlar, duplikasyon, uydurma, sahtecilik, çarpıtma, tekrar yayım vb. etik ihlallerden kaçınmalıdır. Bu gibi durumlarda sorumluluk yazara aittir.
● Yazarlar, başvuruda bulundukları çalışmaları ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması söz konusu ise dergiye/editöre mutlaka bildirmelidir.
● Yazarlar, çalışmalarında kendilerine ait olmayan bir araç kullanmaları durumunda eserin sahibinden izin almalı ve bu izni gerektiğinde sunabilecek durumda olmalıdır.
● Yazarlar, başvuruda bulundukları çalışmada yer verdikleri herhangi bir eserin telif hakları düzenlemelerine ilişkin sorumluluğu taşımalıdırlar.
● Yazarlar, çalışmanın gerçekleştirilmesi, yazarlık veya yayınlanması gibi konularda finansal destek aldılar ise bunu belirtmek durumundadırlar.
● Yazarlar, çalışmalarında yer verdikleri katılımcılar veya hayvan deneklerin maruz kaldıkları süreçlerin ulusal ve uluslararası kritelere uygun gerçekleştirildiğini bildirmelidir.