COVİD19 PANDEMİSİ SONRASINDA ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ BİREYLERDE TRAVMA SONRASI YENİDEN GELİŞMEYİ SAĞLAYAN FAKTÖRLERİN BAZI DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 229 - 252

Habibe Yıldız Yüksel

Öz

Bu araştırmanın amacı, Covid19 pandemisi sonrasında ergenlik dönemindeki bireylerde travma sonrası yeniden gelişmeyi sağlayan faktörleri bazı demografik değişkenlere göre incelemektir. Tarama modelinde betimsel olarak tasarlanan bu araştırmada veri toplama aracı olarak “Travma Sonrası Büyüme Envanteri (TSBE)” kullanılmıştır. Bu kapsamda A ilindeki merkez ilçelerde lise düzeyinde eğitim gören 431 öğrenci araştırmanın örneklem grubunu oluşturmaktadır. Ölçeklerden elde edilen veriler; incelenen demografik özelliklerin frekans ve yüzde dağılımı ile ölçek maddeleri arasındaki ilişki için T-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırma sonuçları incelendiğinde; ergenlik dönemindeki bireylerin “Travma Sonrası Büyüme Envanteri” alt boyutlarında okul türü ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılaşma olduğu, cinsiyet, anne-baba genel tutumu, travma geçmişi, aile gelir düzeyi, anne öğrenim durumu ve baba öğrenim durumu değişkenlerine göre ise anlamlı bir farklılaşma olmadığı görülmüştür. Elde edilen bulgular ilgili literatür verileri ile ilişkilendirilerek tartışılıp önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Covıd 19 pandemisi, yeniden gelişme ve büyüme, ergenlik dönemi

Kaynakça

• Alamdar, S., Lv, Y., Guo, J., Lu, J., ve Zhang, Y. (2020). Attentional bias effect on post-outcomes in children after earthquake: mediation role of rumination. Psych J. 9, 738–748. doi: 10.1002/pchj.360
• Aliyev, R., ve Tunç, E. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Destek Düzeyi ve Benlik Algılarının İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 401-418.
• Aras, N. (2021). Yeni koronavirüs hastaliğini (COVID-19 ) yenmiş bireylerde travma sonrasi büyümede travma sonrasi stres belirtileri, psikolojik sağlamlik ve umudun rolü. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Programı , Samsun. file:///C:/Users/habib/Downloads/686498.pdf adresinden alındı
• Baştuğ, Ö. F., ve Arslantaş , H. (2021). Lise Öğrencisi Ergenlerde Travma Sonrası Stres Belirtileri ve İlişkili Faktörler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(Ek 1), 110-121. doi:10.18863/pgy.899151
• Bektaş, M., ve Karagöz, Ş. (2020). Mutluluk Ve Yalnızlık Düzeylerinin Demografik Değişkenler Temelinde İncelenmesi: Finlandiya Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (19. Uluslararası İşletmecilik Kongresi Özel Sayısı), 412-435. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1467246 adresinden alındı.
• Bulut, İ., ve Koç, A. (2022). COVID-19 salgını inanç ilişkisi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 22(1), 281-312. doi:https://doi.org/%2010.33415/daad.1027706
• Christenfeld, N., Gerin, W., Linden, W., Sanders, M., Mathur, J., Deich, J. D., ve Pickering, T. G. (1997). Social support effects on cardiovascular reactivity: is a stranger as effective as a friend? Psychosom Med(59), 388-398.
• Cénat J.M., ve Dalexis R.D.(2020). The Complex Trauma Spectrum During the COVID-19 Pandemic: A Threat for Children and Adolescents’ Physical and Mental Health. Psikiyatri Research, 293, 113473. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113473 adresinden alındı
• Çalışkan, Y. (2020). COVİD-19 Pandemisi ve Karantina Sürecinde Çocuk Ruh Sağlığı. Medical Research Reports, 149-154.
• Di Giuseppe, M., Zilcha-Mano, S., Prout, TA, Perry, JC, Orru, G., ve Conversano, C. (2020). Psychological Impact of Coronavirus Disease 2019 Among Italians During the First Week of Lockdown. Front. Psych, 11, 576597. doi: 10.3389/fpsyt.2020.576597 adresinden alınmıştır.
• Doğan, T., ve Akıncı Çötok, N. (2011). Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formunun Türkçe Uyarlaması: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 165-172.
• Eker, D., Akrar, H., ve Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
• Erol, R. (2020). COVID-19 enfeksiyonunun çocuklar üzerindeki psikososyal etkileri. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi(1), s. 109−114. https://doi.org/10.51261/yiu.2020.00026 adresinden alındı
• Frazier, P., Conlon, A., ve Glaser, T. (2001). Positive and negative life changes following sexual assault. J. Consult. Clin. Psychol. 69, 1048–1055. doi: 10.1037/0022-006X.69.6.1048
• Frey, L.L. (2013). Relational-Cultural Therapy: Theory, Research, and Application to Counseling Competencies. American Psychological Association, 44(3), 147-185. doı: 10.1037/a0033121
• Gökmen, G., ve Deniz, M. (2020). Travma Sonrası Büyümenin Yordayıcıları Olarak Öz-Anlayış ve Affetme. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), s. 72-93. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1438065 adresinden alındı
• Jordan, J. V. (1997). A relational perspective for understanding women’s development. In J. V. Jordan (Ed.), Women’s growth in diversity: More writings from the Stone Center (pp. 9–24). The Guilford Press. (Reprinted from J. Strauss et al (Eds.), “The Self: Interdisciplinary Approaches,” New York: Springer-Verlag, 1991)
• Jordan, J. (2008). Recent Developments in Relational-Cultural Theory. Women & Therapy, 31(2-4), s. 1-4.
• Kağan, M., Güleç, M., Boysan, M., ve Çavuş, H. (2012). Travma sonrası büyüme envanteri’nin türkçe versiyonunun normal toplumda hiyerarşik faktör yapısı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(5), s. 617-624. http://www.ejmanager.com/fulltextpdf.php?mno=13304 adresinden alındı
• Karataş, Z. (2020). COVID-19 Pandemisinin Toplumsal Etkileri, Değişim ve Güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), s. 3-15. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1129684 adresinden alındı
• Kay, M., ve Sağlam, M. (2021). COVID-19 salgını sürecinin ailede ebeveyn tutumlari ile çocuklarda duygusal ve davranışsal durumlar açısından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9(3), s. 1115-1130. doi: 10.33715/inonusaglik.986414
• Kaubisch, L.T. , Reck, C., Tettenborn, A.V., ve Woll, C.F.J.(2022). The COVID-19 pandemic as a traumatic event and the associated psychological impact on families – A systematic review. Journal of Affective Disorders, 319, 27-39. https://doi.org/10.1016/j.jad.2022.08.109 adresinden alındı.
• Leathers, S. J., Kelley, M. A., ve Richman, J. A. (1997). Postpartum depressive symptomatology in new mothers and fathers: parenting, work, and support. J Nerv Ment Dis, 185(3), 129-139.
• Lewin, K. (1939). Sosyal Psikolojide Alan Teorisi ve Deneyi: Kavramlar ve Yöntemler. Amerikan Sosyoloji Dergisi, 44, 868-896. https://doi.org/10.1086/218177
• Linley, P. A., ve Joseph, S. (2004). Positive change following trauma and adversity: a review. J. Trauma. Stress 17, 11–21. doi: 10.1023/B:JOTS.0000014671.27856.7e
• Miller, J. B., ve Stiver, I. P. (1997). The healing connection: How women form relationships in therapy and in life. Boston, MA: Beacon Press. Nar, M. (2020). COVID-19 Salgını ve Dönüşümün Etkisi: Şimdi ve Sonrası. İmgelem, 4(7), s.363-382. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1360228 adresinden alındı
• Öncü, S. (2022). COVID-19 Pandemisinin Ergenler Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Edu 7: Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(13), 18-35.
• Öner, U. ve Eren Gümüş, A. (2000). Kurt Lewin ve Alan Kuramı, Lewin’in Çocuk Psikolojisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 33(1), 001-019. doi:10.1501/Egifak_0000000030 adresinden alınmıştır.
• Özer, G. (2009). Öz-Belirleme Kuramı Çerçevesinde İhtiyaç Doyumu, İçsel Güdülenme ve Bağlanma Stillerinin Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluşlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı , Ankara. 10 15, 2020 tarihinde file:///C:/Users/KULLANICI/Desktop/Downloads/dosya_ENSON.pdf adresinden alındı
• Saygın, Y. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Destek, Benlik Saygısı ve Öznel İyi Oluş Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bilim Dalı .
• Sharp, L., Redfearn, D., Timmons, A., Balfe, M., ve Patterson, J. (2018). Posttraumatic growth in head and neck cancer survivors: is it possible and what are the correlates? Psychooncology 27, 1517–1523. doi: 10.1002/pon.4682
• Tedeschi, R. G., ve Calhoun, L. G. (1996). The Posttraumatic Growth Inventory: measuring the positive legacy of trauma. J. Trauma. Stress. 9, 455–471. doi: 10.1002/jts.2490090305
• Tedeschi, R. G., ve Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: conceptual foundations and empirical evidence. Psychol. Inq. 15, 1–18. doi: 10.1207/s15327965pli1501_01
• Türkdoğan, T. (2010). Üniversite Öğrencilerinde Temel İhtiyaçların Karşılanma Düzeyinin Öznel İyi Oluş Düzeyini Yordamadaki Rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tez, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. 10 15, 2020 tarihinde file:///C:/Users/KULLANICI/Desktop/Downloads/263324.pdf adresinden alındı
• Ünver, H., ve Karakaya, I. (2019). Çocuk ve ergen psikiyatrisinde özelleşmiş bir travma polikliniği deneyimi. Klinik Psikiyatri Dergisi, s. 298-303. doi:10.5505/kpd.2019.36025
• Üzar Özçetin, Y., ve Hiçdurmaz, D. (2017). Kanser Deneyiminde Travma Sonrası Büyüme ve Psikolojik Sağlamlık. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(4), s. 388-397.
• Yıldırım, İ. (1994). Akademik Başarı Düzeyleri Farklı Olan Lise Öğrencilerinin Bazı Değişkenlere Göre Sosyal Destek Düzeyleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(10), 33-45.
• Yıldırım, İ. (2004). Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Revizyonu. Eurasian Journal of Educational Research(17), 221-236.
• Yıldırım, İ., ve Ergene, T. (2003). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarının Yordayıcısı Olarak Sınav Kaygısı, Boyun Eğici Davranışlar ve Sosyal Destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (25), 224-234 . 10 17, 2020 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/87880 adresinden alındı
• WHO (World Health Organisation), 2021. WHO Coronavirus (COVID-19 ) dashboard. https://COVID-19 .who.int/
• Wikipedia Alan Teorisi. (2025, 14 Ocak). https://tr.wikipedia.org/wiki/Alan_teorisi