İşkoliklik, İş-Aile Çatışması ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 32 Sayı: 3, 825 - 844, 09.07.2018

Mustafa Macit , Kadir Ardıç

Öz

Son
yıllarda literatürde üzerinde oldukça fazla araştırma yapılan işkoliklik
üzerine ülkemizde az sayıda ampirik çalışma yapılmıştır. Bu çalışma
işkolikliğin aile ve birey üzerine etkilerini ortaya çıkarmaya çalışmaktadır.
Bu doğrultuda işkoliklik, iş-aile çatışması ve tükenmişlik arasındaki ilişkilerin
incelenmesi amaçlanmıştır.

            Araştırmaya
451 avukat katkı sağlamışlardır. İşkoliklik ve işkolikliğin alt boyutları olan
işe güdülenme, işten zevk alma ve işe katılımın iş-aile /aile-iş çatışması ve
tükenmişlikle anlamlı ilişki içerisinde olacağı yönünde hipotezler
geliştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre işkoliklik ve işe güdülenme ile
iş-aile/ aile-iş çatışması arasında pozitif yönlü, işten zevk alma ile ise
negatif yönlü bir etki olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte işe katılım ile
belirtilen değişkenler arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır. Ayrıca işkolik
ile tükenmişlik arasında doğru yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Çalışma ile elde edilen bulguların teorik ve uygulama açısından tartışması
yapılmış, katkıları ve sınırlılıklarına değinilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İşkoliklik, İş-Aile Çatışması, Aile-İş Çatışması Tükenmişlik

Kaynakça

• KAYNAKÇA Andreassen, C. S., Ursin, H. ve Eriksen, H. R. (2007). The relationship between strong motivation to work, “workaholism”, and health. Psychology and Health, 22 (5), 615–629.
• Andreassen, C.S., Hetland, J. ve Pallesen, S. (2013) Workaholism and work–family spillover in a cross-occupational sample. European Journal of Work and Organizational Psychology, 22 (1): 78-87.
• Bakker, A.B., Demerouti ve Burke, R. (2009). Workaholism and Relationship Quality: A Spillover–Crossover Perspective. Journal of Occupational Health Psychology, 14 (1): 23–33.
• Bonebright, C. A. (2001). The Relationship Of Workaholism With Stress, Burnout, And Productivity. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Iowa Üniversitesi, ABD.
• Brady, B. R., Vodanovich, S. J ve Rotunda, R. (2008). The Impact of Workaholism on Work-Family Conflict, Job Satisfaction, and Perception of Leisure Activities. The Psychologist-Manager Journal, 11, 241–263.
• Bragger, J. D., Rodriguez-Srednicki, O., Kutcher, E. J., Indovino, L. ve Rosner, E. (2005). Work-Family Conflict, Work-Family Culture and Organizational Citizenship Behavior Among Teachers. Journal of Business and Psychology, 20 (2): 303-324.
• Buelens, M. ve Poelmans, S. A. Y. (2004). Enriching the Spence and Robbins' typology of workaholism: Demographic, motivational and organizational correlates, Journal of Organizational Change Management, 17 (5): 440-458.
• Burke, R. J. ve Matthiesen, S. (2004). Workaholism among Norwegian journalists: Antecedents and consequences. Stress and Health, 20 (5): 301–308.
• Burke, R.J. (2005). Workaholism in organizations: work and well-being consequences. İçinde Research Companion to Organizational Health Psychology, Eds. Alexander-Stamatios G. Antoniou, Cary L. Cooper, 366-381, Edward Elgar Publishing, Inc..İngiltere.
• Burke, R.J.(1999). It's Not How Hard You Work But How You Work Hard: Evaluating Workaholism Components, International Journal of Stress Management, 6: 225. doi:10.1023/A:1021936220220
• Burke, R.J., Koyuncu, M. ve Fiksenbaum, L. (2008). Workaholism, work and extra-work satisfactions and psychological well-being among professors in Turkey. Cross Cultural Management: An International Journal, 15 (4): 353-366.
• Cordes, C. L. ve Dougherty, T. W. (1993). A Review and an Integration of Research on Job Burnout. The Academy of Management Review, 18 (4). 621-656.
• Çarkoğlu, A. ve Kalaycıoğlu, E. (2013). Türkiye'de Aile, İş ve Toplumsal Cinsiyet. Sabancı ve Koç Üniversitesi, İstanbul Politikalar Merkezi, (http://ipc.sabanciuniv.edu/wp-content/uploads/2014/02/Aile-2012-ISSP-Family-Survey-final.pdf, erişim 12/3/2014).
• Efeoğlu, İ. E. (2006). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu Ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin Uyarlanması. İçinde 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Eds. R. Bayraktar ve İ. Dağ, 143-154. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Frone, M. R., Russell, M., ve Cooper, M. L. (1992). Antecedents and outcomes of work-family conflict: Testing a model of the work-family interface. Journal of Applied Psychology, 77 (1): 65–78.
• Gini, A. (1998). Working Ourselves to Death: Workaholism, Stress, and Fatigue. Business and Society Review 100/101: 45–56.
• Greenhaus, J. H. ve Beutell, N. J. (1985). Sources of Conflict between Work and Family Roles, The Academy of Management Review, 10 (1): 76-88.
• Griffiths, M.D.ve Karanika-Murray, M. (2012). Contextualising over-engagement in work: Towards a more global understanding of workaholism as an addiction . Journal of Behavioral Addiction, 1: 87-95.
• Hazell, K. W. (2010). Job Stress, Burnout, Job Satisfaction, and Intention to Leave Among Registered Nurses Employed in Hospital Settings in the State of Florida. Yayınlanmamış Doktora Tezi.Lynn University. ABD.
• Hofstede, G. (2001). Culture’s Consequences: Comparing values, behaviours, institutions, and organizations across nations. Second Edition, California, Sage Publications.
• Hogan, R.L. ve M. A. McKnight. (2007). Exploring Burnout among University Online Instructors: An Initial Investigation. The Internet and Higher Education, 10 (2): 117–124. doi:10.1016/j.iheduc.2007.03.001.
• Korabik, K., Lero, D.S. ve Ayman, R. (2003). A Multi-Level Approach to Cross Cultural Work-Family Research: A Micro and Macro Perspective. International Journal of Cross Cultural Management, 3 (3): 289-303.
• Machlowitz, M. (1980). Workaholism: What is it ? The Saturday Evening Post. Haziran /Ağustos, 78-87.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal Of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Matuska K. M. (2010). Workaholism, life balance, and well-being: A comparative analysis. Journal of Occupational Science, 17 (2): 104–111.
• Naktiyok, A. ve Karabey, C. N. (2005). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (2): 179–198.
• Netemeyer, R.G., J.S. Boles ve R. McMurrian (1996): Development and Validation of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Scales. Journal of Applied Psychology, 81 (4): 400-410.
• Ng, T.W.H., Sorensen, K.L. ve Feldman, D. C. (2007). Dimensions, Antecedents and Consequences of Workaholism: A Conceptual Integration and Extension, Journal of Organizational Behaviour, 28 (1): 111-136.
• Ölçer, F. (2005). İşkoliklik Üzerine Bir Araştırma, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9,123-144.
• Özdevecioğlu, M. ve Aktaş, A. (2007). Kariyer Bağlılığı, Mesleki Bağlılık ve Örgütsel Bağlılığın Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkisi: İş-Aile Çatışmasının Rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28, 1-20.
• Özdevecioğlu, M. ve Çakmak Doruk, N. (2009). Organizasyonlarda İş-Aile ve Aile-İş Çatışmalarının Çalışanların İş ve Yaşam Tatminleri Üzerindeki Etkisi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33: 69-99.
• Özkan, H. H. (2006). Popüler Kültür ve Eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (1): 29-38.
• Özsoy, E., Filiz, B. Ve Semiz, T. (2013). İşkoliklik ve Çalışmaya Tutkunluk Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5 (2): 59-68.
• Rizzo, J.R., House, R. J. ve Lirtzman, S. I. (1970). Role Conflict and Ambiguity in Complex Organizations. Administrative Science Quarterly, 15 (2): 150-163.
• Robinson, B. E. (2000). Workaholism: Bridging the Gap Between Workplace, Sociocultural and Family Research. Journal of Employment Counselling, 37, 31–47. Robinson, B. E. ve Post, P. (1997). Risk of Addiction to Work and Family Functioning. Psychological Reports, 81, 91–95.
• Robinson, B.E. (1998). The Workaholic Family: A Clinical Perspective. American Journal of Family Therapy, 26, 65–75.
• Russo, J. A. ve Waters, L. E. (2006). Workaholic Worker Type Differences in Work-Family Conflict, The Moderating Role of Supervisor Support and Flexible Work Scheduling. Career Development International, 11 (5): 418-439.
• Schaufeli, W. B. , Shimazu, A. ve Taris, T. W. (2009). Being Driven to Work Excessively Hard The Evaluation of a Two-Factor Measure of Workaholism in The Netherlands and Japan. Cross-Cultural Research, 43 (4): 320-348.
• Schaufeli, W. B., Bakker, A. B., van der Heijden, F. M. M. A. ve Prins, J. T. (2009). Workaholism, Burnout and Well-Being Among Junior Doctors: The Mediating Role of Role Conflict. Work & Stress, 23 (2): 155-172.
• Schaufeli, W.B. ve Buunk, B.P. (2003): Burnout: An Overview Of 25 Years Of Research And Theorizing. İçinde The Handbook Of Work & Health Psychology, Eds. M. Schabracq, J.A.M. Winnubst ve C.L. Cooper, 382-424. Wiley, Chichester.
• Schaufeli, W. B., Leiter, M. P. ve Maslach, J. (2008). Burnout: 35 years of research and Practice. Career Development International, 14 (3): 204-220.
• Schaufeli, W. B., Taris, T.W. ve Bakker, A.B. (2008). It takes two to tango. Workaholism is working excessively and working compulsively. İçinde The Long Work Hours Culture. Causes, Consequences and Choices, Eds. R.J. Burke ve C.L. Cooper, 203-225. Emerald, İngiltere.
• Scott, K. S., Moore, K. S. ve Miceli, M. P. (1997). An Exploration of the Meaning and Consequences of Workaholism, Human Relations, 50, 287–314.
• Seybold, K.C. ve Salomone, P.R. (1994). Understanding Workaholism: A View of Causes and Counseling Approaches. Journal of Counseling and Development, 73 (1): 4–9.
• Shimazu, A., Demerouti, E., Bakker, A. B., Shimada, K. ve Kawakami, N. (2011). Workaholism and Well-being Among Japanese Dual-Earner Couples: A Spillover-Crossover Perspective. Social Science & Medicine, 73, 399-409.
• Spence, J. T. ve Robbins, A. N. (1992). Workaholism: Definition, Measurement and Preliminary Results. Journal of Personality Assessment, 58 (1), 160-178. Taris, T. W., Schaufeli, W. B., ve Verhoeven, L. C. (2005). Workaholism in the Netherlands: Measurement and Implications for Job Strain and Work–Nonwork Conflict. Journal of Applied Psychology: An International Review, 54 (1): 37-60.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Algılanan Örgütsel Desteğin Çalışanların İş-Aile, Aile-İş Çatışması, Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1): 209-232.
• Yüksel, M. ve Akdağ, F. (2011). Framing Workaholism and Locus of Control as Psychological Capital in an Emergent Economy. China-USA Business Review, 10 (5): 389-398.