Sosyal Bilgiler Dersi Bağlamında Geçmişten Günümüze Milli Bayram Törenleri: Etnografik Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 1, 145 - 168, 30.06.2020

Tuğba Selanik Ay , Serhan Güllü

Öz

Öz. İlkokul programları içinde Sosyal Bilgiler dersi etkin vatandaş yetiştirmeye, kültürü aktarmaya, sosyal bilimcilerin kullandığı veri toplama tekniklerinden yararlanarak günlük yaşam sorunlarını çözmeye hizmet eden bir derstir. Bu yönü ile kültürel aktarımı sağlamak başlıca amaçları arasındadır. Bayramlar duyuşsal kazanımlar elde etme, büyük kitleleri bir araya toplama, ilham kaynağı olma bağlamında çok etkili kutlamalardır. Bayramlar pazarlama, turizm ve kültürel aktarımın baş aktörüdür. Geleneksel formda olan bayramlar, halkın tarihinde geçirmiş olduğu sosyo-kültürel gelişim ve değişim sürecine ayak uydurarak günümüze ulaşırlar. Bu bağlamda geçmişten günümüze bayramların kutlanmasında da değişiklikler olduğu söylenebilir. Bu araştırmanın temel amacı geçmişten günümüze milli bayramların sosyal bilgiler dersi bağlamında sınıf öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesidir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin: Çocukluklarındaki milli bayramlar, çocukluklarındaki milli bayramların kendilerine katkıları, milli bayramların kültür aktarımındaki rolü, günümüzdeki milli bayram törenleri, günümüzdeki milli bayram törenleri için gerçekleştirdikleri etkinlikler, Sosyal Bilgiler dersi bağlamında milli bayram törenlerinin rolü, milli bayramların Sosyal Bilgiler dersi bağlamında kazandırmaya katkı sağladığı değerler, milli bayramların Sosyal Bilgiler dersi bağlamında kazandırmaya katkı sağladığı beceriler olmak üzere sekiz tema altında toplandığı belirlenmiştir. Geçmişten günümüze milli bayram törenlerinde yaşanan değişimin pek çok değer ve becerinin kazandırılmasında yarattığı eksikliklerin yanı sıra sosyal bilgiler eğitimi ve etkin vatandaş yetiştirme bağlamında da eksikliklere yol açtığı sınıf öğretmenlerince vurgulanmış; bayram kutlama yönetmeliğinde gerekli düzenlemeler yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

“Milli Bayram Törenleri”, Sosyal Bilgiler Eğitimi, Kültürel Aktarım, Etnografik Araştırma

Kaynakça

• Açıkalın, M., Kılıç, H. (2017). The role of turkish national holidays in promoting character and citizenship education. Journal of Social Science Education. 16( 3), 74-83.
• Artun, E. (2006). Halk Kültüründe Değişimin Topluma Etkisi ve Sonuçları. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi. (http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/ artun_halk_degisim.pdf adresinden erişilmiştir.)
• Avcı, N. (2007). Resmi Bayram ve Törenlerin Kutlanma Şekilleri ile İlgili Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri Üzerine Bir Değerlendirme (Afyonkarahisar Örneği), Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar.
• Çengelci, T. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Somut Olmayan Kültürel Mirasın Yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25 (1), 185-203.
• Dere, İ. (2018). Sosyal bilgiler öğretim programlarında (2005 ve 2017) sözlü tarih. Milli Eğitim Dergisi. 219, 33-56.
• Duban, N. ve Yıldırım, R. (2017). 6. Sınıf Öğrencilerinin Düğün ve Bayram Kutlamalarındaki Değişim ve Sürekliliğe İlişkin Görüşleri, International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(28).
• Dündar, H., Hareket, E. (2016). Türkiye’de ilköğretim hayat bilgisi ve sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının çocuk hakları açısından incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5(2), 85-103.
• Falassi, A. (Ed.). (1987). Time Out of Time: Essays on the Festival. Albuquerque: University of New Mexico Press.
• Foley, M., McPherson, G. & Matheson, C. (2007). Festivals and Events: Culture and Identity in Leisure, Sport and Tourism. Leisure Studies Association The Chelsea School University of Brighton: United Kingdom.
• Getz, D. (2010). The nature and scope of festival studies. International Journal of Event Management Research. 5(1), 1-47.
• Göleç, S. (2019). Osmanlı döneminde okula yeni başlayan çocuklar için düzenlenen törenlerin pedagojik açıdan değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi.
• Gönel Sönmez, T. (2016). Geleneksel bayramların halk hayatındaki rolü. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi. 7, 143-147.
• Hatch, J. A. (2002). Doing Qualitative Research in Education Settings. Albany, NY: State University of New York Press.
• Katarı, A. (2007). Nitel düşünce ve etnografi: etnografik yönteme düşünsel bir yaklaşım. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi. 4(1), 207-220.
• Kaya, E., Eroğlu, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programında ideoloji. Akademik Araştırmalar Dergisi. 56, 55-92. Kifleyesus, A. (2007). Folk-fairs and Festivals. Cahiers d’études africaines. 186, 1-24.
• Kotler, N. (2001). New ways of experiencing culture: the role of museums and marketing implications. Museum Management and Curatorship, 19(4), 417-425.
• Merriam, S.B. (1988). Case Study Research in Education: A Qualitative Approach. San Francisco: Jossey Bass.
• Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
• Ökten, C. E., Kavanoz, S. (2014). Yabancı dil olarak türkçe öğretimini hedefleyen ders kitaplarında kültür aktarımı. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 9(3), 845-862.
• Sağlam, M., Vural, L. & Akdeniz, C. (2011). Küreselleşmenin Türkiye’deki ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında görülen yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 35, 1-15.
• Selanik Ay, T. (2018). Cultural Values: Based on Elementary Students’ Views. Anadolu Journal of Educational Sciences International. 8(2), 238-261.
• Selanik Ay, T., Kurtdede Fidan, N. & Ergün, M. (2015). Sosyal Bilgiler Dersinin Sosyolojik Boyutu. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 16(1), 235-254.
• Skoultsos, S. (2014). The potential of festivals and their contribution to culture and tourism. Greek Economic Outlook. 25, 61-66.
• Şimşek, N. D. (2015). Yabancılara türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metinlerin ilişkisel söz varlığı açısından değerlendirilmesi. International Journal of Science Culture and Sport. 3, 809-827.
• Türkcan, B. & Bozkurt, M. (2015). İlkokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi bağlamında kimlik, kültür ve yurttaşlık algıları. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 10(11), 1501-1526.
• Ulusoy, K. & Dilmaç, B. (2009). Ağır düzeyde öğrenme yetersizliği (Öğretilebilir düzeyde olan) olan çocukların tarih konularından milli değerleri öğrenme süreci ile ilgili bir çalışma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2(2), 120-135.
• Ünal, F. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan halk kültürü ögelerinin değerlendirilmesi. Journal of Social Sciences/Sosyal Bilimler Dergisi, 6(14), 611–644.
• Ünlü, İ. (2012). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Kültür Algılarının İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 13(1), 77-92.
• Yalçın, A. & Akhan, N. E. (2019). Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Programlarının Sosyal Bilgiler Öğretim Yaklaşımlarına Göre İncelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi. 12(3), 842-873.
• Yıldırım, A. & Şimsek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.