Okul Müdürlerinin Dijital Liderliklerinin Öğretmen Perspektifinden İncelenmesi: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 45, 122 - 139

Özge Saray , Servet Atik , Niyazi Özer

https://doi.org/10.35675/befdergi.1501710

Öz

Bu çalışma, "Dijital Liderlik" ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanarak, okul müdürlerinin dijital liderlik becerilerini ölçmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmeyi amaçlamaktadır. Ölçeğin yapı geçerliğini sınamak üzere Türkiye’deki farklı illerde görev yapan 250 öğretmenden veri toplanmış ve toplanan verilere açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizinden elde edilen sonuçlara göre ortaya çıkan yapıya ilişkin model-veri uyumunu test etmek için ise 187 öğretmenden toplanan veriler üzerinden doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda veri toplama aracında yer alan altı maddenin toplam varyansın %81’ini açıkladığı, madde faktör yüklerinin “.81” ile “.94” arasında değer aldığı belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen uyum iyiliği değerleri de ölçeğe ilişkin model-veri uyumunun iyi düzeyde olduğunu göstermiştir. Bu araştırma kapsamında elde edilen ilk bulgular uyarlaması yapılan ölçeğin okul müdürlerinin dijital liderlik becerilerini ölçmede kullanılabilecek geçerliğe ve güvenilirliğe sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital liderlik, okul müdürü, ölçek uyarlama

Investigation of School Principals' Digital Leadership from Teachers' Perspective: A Scale Adaptation Study

Öz

This study aims to develop a valid and reliable scale that can be used to measure the digital leadership skills of school principals by adapting the 'Digital Leadership' scale into Turkish. To test the construct validity of the scale, data were collected from 250 teachers working in different provinces in Turkey and exploratory factor analysis was conducted on the collected data. In order to test the model-data fit of the structure that emerged according to the results of the exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis was conducted on the data collected from 187 teachers. As a result of the exploratory factor analysis it was found that the six items in the data collection instrument explained 81% of the total variance and the item factor loadings ranged between '.81' and '.94'. The goodness of fit values obtained as a result of the confirmatory factor analysis also indicated that the model-data fit for the scale was at a good level. The preliminary results of this study show that the adapted scale has the validity and reliability to be used in measuring the digital leadership skills of school principals.

Anahtar Kelimeler

Digital leadership, school principals, scale adaptation

Kaynakça

• Abbu, H., Mugge, P., Gudergan, G., Hoeborn, G., & Kwiatkowski, A. (2022). Measuring the human dimensions of digital leadership for successful digital transformation. Research-Technology Management, 65(3), 39-49. https://doi.org/10.1080/08956308.2022.2048588
• Aksal, F. A. (2016). Okul kültüründe müdürler dijital lider mi? Eğitim ve Bilim, 40(182),77-86. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4534
• Artüz, S. D. (2020). Dijital liderlik uygulaması ile öğrenen örgüt ilişkisinin bireysel performansa etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (28. baskı). Pegem Akademi.
• Cassella, N., & Gregory, J. L. (2014). Educational leadership and technology: Preparing school administrators for a digital age. Journal of Educational Administration. 52 (2), 273-275. https://doi.org/10.1108/JEA-01-2014-0010
• Çelen, A. İ. (2020). Dijital dönüşüm sürecinde yükselen bir değer: Dijital liderlik. Proceedıngs e-book, 449-461.
• Demirkol, M., Özdemir, T. Y. ve Polat, H. (2023). Okul Yöneticilerinin Dijital Yetkinliklerine Yönelik Öğretmen Görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(3),1231-1240.
• Fisk, P. (2002). The making of a digital leader. Business Strategy Review, 13(1), 43-50. https://doi.org/10.1111/1467-8616.00201
• Harrington, D. (2009). Confirmatory factor analysis. Oxford University Press.
• Hendrick, G. (2017). Operationalizing digital transformation: New insights into making digital transformation work. Harvard Business Review
• Hu, L. T. & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Helbig, C., Hofhues, S., Egloffstein, M. & Ifenthaler, D. (2021). Digital transformation of learning organizations. D. Ifenthaler, S. Hofhues,M. Egloffstein, & C. Helbig, (Eds.) Digital transformation of learning organizations (s.237-244). Springer Nature.
• Kazim, F. A. (2019). Digital transformation and leadership style: a multiple case study. The ISM Journal Of International Business, 3(1), 24-33.
• Kline, R. B. (2010). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York. USA: Guilford Press.
• Kline, R. B. (2013). Exploratory and confirmatory factor analysis, Y. Petscher & C. Schatsschneider, (Eds.), Applied quantitative analysis in the social sciences içinde (s.171- 207). Routledge
• Larjovuori, R. L., Bordi, L., Mäkiniemi, J. P., & Heikkilä-Tammi, K. (2016, September 8-10). The role of leadership and employee well-being in organizational digitalization. [Conference presentation]. 26th Annual RESER Conference, Naples, Italy.
• Munsamy, M., Dhanpat, N., & Barkhuizen, E.N., (2023), The development and validation of a digital leadership competency scale, Acta Commercii- Independent Research Journal in the Management Sciences, Acta Commercii 23(1). https://doi.org/10.4102/ac.v23i1.1057
• OECD (2021), Pushing the Frontiers with Artificial Intelligence, Blockchain and Robots, OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/589b283f-en.
• Oktaysoy, O., Topçuoglu, E., & Kaygın, E. (2022). A study on digital leadership scale adaptation. International Journal of Organizational Leadership, 11(4), 407-425. 10.33844/ijol.2022.60342
• Ordu, A., & Nayır, F. (2021). What is digital leadership? A suggestion of the definition, E-International Journal of Educational Research, 12(3), 68-81. https://doi.org/10.19160/e-ijer.946094
• Özer, N., & Nazlı, K., (2022). Dijitalleşen eğitimde liderlik. H. Polat (Ed.), Eğitimde Dijitalleşme (s.247-265). Asos Yayınevi.
• Panitz, R., & Glückler, J. (2024). Introduction: knowledge and digital technology. J. Glücker, R. Panitz, (Eds.), Knowledge and digital technology (s. 1-13). Springer Nature Switzerland.
• Prince, K. A. (2018). Digital leadership: transitioning into the digital age. James Cook University.
• Promsri, C. (2019). The developing model of digital leadership for a successful digital transformation. GPH-International Journal of Business Management, 2(08), 01-08.
• Schmidt, J. T., &Tang, M. (2020). Digitalization in education: Challenges, trends and transformative potential. M. Harwardt, P.F.J. Niermann, A.M. Schmutte, A. Steuernagel, (Eds.), Führen und managen in der digitalen transformation: Trends, best practices und herausforderungen (ss. 287–312). Springer.
• Schreiber, J. B, Nora, A., Stage, F. K., Barlow, E. A., & King, J. (2006) Reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: A review, The Journal of Educational Research, 99(6), 323-338. https://doi.org/10.3200/JOER.99.6.323-338
• Sheninger, E. (2019). Digital leadership: Changing paradigms for changing times. Corwin Press Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Sürücü, L., Yıkılmaz, İ., & Maşlakçı, A. (2022). Dijital liderlik: Bir ölçek uyarlama çalışması. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 1038-1050. https://doi.org/10.11616/asbi.1099012
• Şahin, Ç. Ç., Avcı, Y. E., &Anık, S. (2020). Dijital liderlik algısının metaforlar yoluyla incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 271-286. https://doi.org/10.17755/esosder.535159
• Şahin, M. G., & Boztunç Öztürk, N. (2018). Scale development process in educational field: A content analysis research. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 191-199. https://doi.org/10.24106/kefdergi.375863
• Şimşek, Ö., F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ekinoks Yayıncılık.
• Teichmann, S., & Hüning, C. (2018). Digital Leadership–Führung neu gedacht: Was bleibt, was geht?. Disruption und transformation management: Digital leadership–Digitales Mindset–Digitale Strategie, 23-42. 10.1007/978-3-658-19131-3_2
• Trifan, B. I., Olaru, M., & Fogoroş T. (2020, November 4-5). Study on essential digital leader’s skills in the process of digital transformation [Conference presentation]. The 36th IBIMA Conference, Granada, Spain
• Tutar, H., & Güler, S. (2022). Digital leadership as a requirement for the new business ecosystem: A conceptual review. Cankırı Karatekin University Journal of the Faculty of Economics and Administrative Sciences, 12(3), 323-349. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1162792
• Van Niekerk, E. J., & Van Wyk, M. M. (2014). Staff’s perceptions of vision and long term principal leadership in South African schools: An exploratory study. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(4), 406–414. https://doi.org/10.5901/mjss.2014.v5n4p406.
• Viaene, S. (2017). What digital leadership does. European Business Review 8(3), 24-28.
• Wilson III, E. , Goethals, G.R.,Sorenson, G.J. & Burns, J. M. (2004). Leadership in the digital age. G.R. Goethels, G. J. Sorenson, J.M. Burns (Eds.), Encyclopedia of leadership, 4, (s.858-861). SAGE Publications
• Worthington, R.L., & Whittaker, T.A. (2006). Scale development research a content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6), 806–838. https://doi.org/10.1177/001100000628812
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yıkılmaz, İ., & Sürücü, L. (2021) Dijital çağda liderliğin yeni yüzü: Dijital liderlik. İ. Tarakçı, B. Göktaş (Ed.), Dijital gelecek dijital dönüşüm-2 (ss. 301-317). Efe Akademi
• Yusof, M. R., Yaakob, M. F. M., & Ibrahim, M. Y. (2019). Digital leadership among school leaders in Malaysia. Int. J. Innov. Technol. Explor. Eng, 8(9), 1481-1485. 10.35940/ijitee.I8221.078919
• Zeike, S., Bradbury, K., Lindert, L., & Pfaff, H. (2019). Digital leadership skills and associations with psychological well-being. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(14), s.2628-2641. 10.3390/ijerph16142628
• Zhong, L. (2017). Indicators of digital leadership in the context of K-12 education. Journal of Educational Technology Development and Exchange, 10(1), 27-40.