MERKEZ BANKASI DİJİTAL PARA SİSTEMİNİN BANKACILIK SEKTÖRÜNE ETKİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 144 - 173, 31.10.2024

Osman Demir

Öz

Merkez bankası dijital para (CBDC) sistemi, paranın merkez bankası tarafından dijital ortamda üretildiği, stoklandığı, dağıtıldığı ve yönetildiği para sistemidir. Bu sistemde mevduat sahipleri dijital cüzdanlarını, istedikleri parasal işlemi yapacak şekilde, her zaman ve her yerde yanlarında hazır bulurlar. Çalışmanın amacı CBDC sisteminin bankacılık sektöründe ne tür değişime yol açabileceğini ortaya koymaktır. CBDC sisteminde senyoraj kazancının ve işlem hızının artacak ve parasal sistemi işletim maliyetinin azalacak olması gibi avantajlar ülkeleri bu sisteme geçişe zorlamaktadır. Halen piyasada işlem gören kurumsal güvenceden yoksun ve spekülatif ataklara açık koinlerden kaynaklanan sorunlar CBDC sistemine geçiş sürecini hızlandırmaktadır. CBDC sisteminde bankaların şube sayılarının ve istihdam imkânlarının azalması, fiziki mekânlarının küçülmesi, yer seçimi tercihlerinin ve çalışanların niteliklerinin radikal değişime uğraması beklenmektedir. Çalışma kapsamında Türkiye Bankalar Birliğine ve Türkiye Katılım Bankaları Birliğine üye bankaların genel müdürlüklerine yönelik anket çalışması yapılmış, anketin bulguları ile çalışmada ileri sürülen görüşler büyük ölçüde örtüşmüştür. Kendileri ile anket yapılan banka yöneticileri ülkelerin CBDC sistemine geçecekleri yönünde görüş belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Parasal sistem, dijital para, bankacılık sektörü

Etik Beyan

Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Etik Kurul Onayı Alınmıştır

Kaynakça

• Adrian, T. & Mancini-Griffoli, T. (2021). A New Era of Digital Money. Erişim tarihi: 12.01.2022 https://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2021/06/online/digital-money-new-era-adrian-mancini-griffoli.htm.
• Akın, F. (2020). Dijital dönüşümün bankacılık sektörü üzerindeki etkileri. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2); 15-27.
• Al, İ., & Akyazı, H. (2019). Merkez Bankası Dijital Parası ve Para Politikasına Yansımaları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 573-593.
• Allen, S., Capkun, S., Eyal, I., Fanti, G., Ford, B. A., Grimmelmann, J. & Zhang, F. (2020). Design choices for central bank digital currency: Policy and technical considerations (No. w27634). National Bureau of Economic Research.
• Aslay, F. (2017). Siber saldırı yöntemleri ve Türkiye’nin siber güvenlik mevcut durum analizi. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, 1(1), 24-28.
• Auer, R., Frost, J., Gambacorta, L., Monnet, C., Rice, T., & Shin, H. S. (2022). Central bank digital currencies: motives, economic implications, and the research frontier. Annual Review of Economics, 14, 697-721.
• Bank of Russia (2021). Bank of Russia presents digital ruble concept. Erişim tarihi: 15.03.2022 http://www.cbr.ru/eng/press/event/?id=9739#highlight=bank%7Cdigital%7Ccentral%7Ccurrencies.
• Bank of Thailand (2021). Retail CBDC: Implications on the Thai Financial Sector and Survey Results. Erişim tarihi: 22.03.2022 www.bot.or.th/English/PressandSpeeches/Press/2021/Pages/n6064.aspx.