Gestalt İlkeleri Bağlamında Dört Bahçe Sistemi Yapılarının Analizi (Taç Mahal Örneği)

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 132 - 142, 01.04.2023

Ümit Akar , Parisa Doraj

https://doi.org/10.34248/bsengineering.1243058

Öz

Gestalt teorisi, önce bir konunun bütünlüğünün anlaşıldığını ve sonra bileşenlerinin tanındığını savunur. Buradan yola çıkarak böyle bir algının görsel ilkeleri ve kuralları tanımlanabilir. Bu kavramda, tarihi bahçeleri Gestalt teorisiyle analiz etmenin mümkün olup olmadığı sorusu ortaya çıkmaktadır. Gestalt teorisinin ortaya çıkışından itibaren ve yıllar geçmesine rağmen, bu teorinin her zaman kullanıldığı ve peyzaj mimarlığı alanında kullanılabileceğini göstermektedir. Bu mantığı kanıtlamak için önce Gestalt teorisi ile Taç Mahal örneği üzerinden İran geleneksel dört bahçe sistemi incelenmiştir. Bu doğrultuda Gestalt teorisinin kavramlarının yardımıyla, İran'ın dört bahçe peyzaj mimarlığında bazı yönleri yeniden değerlendirilmiştir. Yöntem olarak Gestalt ilkelerinden yakınlık, süreklilik, kapatma, benzerlik ve iyi form kavramları ele alınarak belirtilmiş Taç Mahal bahçesinde incelenmiştir. Ayrıca Gestalt teorisinin içerdiği özellikler, algısal bir etken olarak İran bahçe tasarımını nasıl etkilediği ortaya çıkarılmıştır.‎ Taç Mahal kompleksi bütünden parçaya doğru her tasarım aşamasında var olan çevresi ile bir bütünlük sağlamıştır. Bu bakımdan şekil ve zemin ilişkisi süslemelerden, yer döşemelerine kadar aynı kavramdan tasarlanıp yapılmıştır.‎ Sonuç olarak bu çalışmada Geştalt teorisiyle peyzaj mimari ilişkisi ele alınarak, Taç Mahal yapısı üzerine incelemeler yapılmış, Gestalt kurgusunun bu tarz alanların tasarımında etken bir kavram olduğu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Algı, Gestalt Teorisi, Peyzaj Mimarlığı, İran Bahçesi

Analysis of Four Garden System Structures in the Context of Gestalt Principles (The Case of Taj Mahal)

Öz

Gestalt theory argues that first the integrity of a subject is understood and then its components are recognized. From this point of view, the visual principles and rules of such a perception can be defined. In this concept, the question arises whether it is possible to analyze historical gardens with Gestalt theory. It shows that since the emergence of Gestalt theory and years have passed, this theory has always been used and can be used in the field of landscape architecture. In order to prove this logic, first of all, the Iranian traditional four garden systems were examined through the Gestalt theory and the Taj Mahal example. In this direction, with the help of the concepts of Gestalt theory, some aspects of Iran's four gardens landscape architecture were reevaluated. As a method, the concepts of proximity, continuity, closure, similarity and good form, which are among the Gestalt principles, were discussed and examined in the Taj Mahal garden. In addition, the features of the Gestalt theory and how it affects the Iranian garden design as a perceptual factor have been revealed. In this respect, the relationship between shape and ground is designed and made from the same concept, from decorations to floor coverings. In conclusion, in this study, the relationship between Gestalt theory and landscape architecture has been examined, the structure of the Taj Mahal has been examined, and it has been discussed that Gestalt fiction is an effective concept in the design of such areas.

Anahtar Kelimeler

Perception, The Gestalt Theory, Landscape Architecture, Iranian Gardens

Kaynakça

• Akkurt E. 2019. Kullanıcının yapı cephelerindeki görsel algısında Gestalt Kuramı’nın etkileri: Diyarbakır’da 3 farklı bulvar değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Bölümü, Diyarbakır, Türkiye, pp: 252.
• Begley W. 1979. The myth of the Taj Mahal and a new theory of its symbolic meaning. Art Bul J, 61(9): 7-37.
• Beksaç E. 2010. Taç Mahal. Türkiye Diyanet Vakfı Islam Ansiklop Derg, 39(16): 336-401.
• Bradley S. 2021. Design principles: Visual perception and the principles of geştalt. Smashing J, 9(12): 48-56.
• Bregman A. 1994. Auditory scene analysis: The perceptual organization of sound. MIT Press, Cambridge, UK, pp: 34-531.
• Çınar H, Atakan B. 2007. Minyatür bir Dünya-Zen bahçeleri, Ryoan-ji örneği. J Fac Forest Istanbul Univ, 58(2): 41-51.
• Dondero MG. 2020. The language of ımages: The forms and the forces. Springer, New York, US, pp: 268.
• Doraj P, Baran M, Hossein Eskandani O. 2022. Using thermal potential of the earth to optimize energy consumption ın architectural structures. Natural Volatil Essentl Oils J, 9(1): 7-20.
• Doraj P, Özyılmaz H, Hossein Eskandani O, Haghjou A, 2022. İran᾿Nın soğuk ve sıcak iklim bölgelerinde geleneksel evlerin tipoloji değerlendirmesi (Tebriz ve Yezd Örneği). Turkish Online J Design Art Commun, 12(2): 401-419.
• Grütter JK. 1987. Asthetik der Architektur, Çev. Cahanşah Pakzad, Şehit Beheşti Yayını, Tahran, İran, pp: 52-143.
• Günay B. 2007. Gestalt theory and city planning education. METU JFA, 24(4): 93-113.
• Henle M. 1978. Gestalt psychology and Gestalt therapy. History Behavioral Sci J, 14(7): 23-32.
• Hossein Eskandani O, Aluclu I, Doraj P. 2022. A research on the reading of architectural buildings with semiotic design setup (Jewish museum example by Daniel Libeskind). J Positive School Psychol, 6(9): 2513-2525.
• Hossein Eskandani O. 2020. Peyzaj mimarlığı ile ilişkili göstergelerin doğu ve batı kültüründe peyzaj tasarımı üzerine etkisi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Erzurum, Türkiye, pp: 131.
• İsmailoğlu S, Kulak Torun F. 2022. Normalleşme sürecinde iç mimari tasarım stüdyolarının mekânsal organizasyonu. Turkish Online J Design Art Commun, 12(2): 497-514.
• Jackson P, Lockhart L. 2006. The Cambridge History of Iran. Cambridge University Press, Cambridge, UK, pp: 122.
• Koç H, Bulut İ. 2014. Gestalt kuramının öğrencilerin harita okuma ve yorumlama beceri düzeyleri üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir inceleme. Marmara Coğrafya Derg, 30(2): 1-19.
• Koffka K. 1999. Perception: An Introduction to the Gestalt theorie. Routledge Press, Abington, US, pp: 183.
• Kulak Torun F, İsmailoğlu S. 2022. İnanç turizmi kapsamında Erzurum’da yer alan dini yapılar. J Acad Tourism Stud, 3(2): 1-15.
• Lang J. 1998. Öğrenciler için mimarlığa giriş: Temel tasarım dersini yeniden düşünmek. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara, Türkiye, pp: 80-101.
• Mungan E. 2020. Gestalt kuramı: Bir nazariyenin mazisi, akameti ve akıbeti. Nesne Derg, 8(18): 585-603.
• Özler F. 2021. Tac Mahal’de ağlayan gelin (Ters lale motifi), Sanat Tarihi Derg, 30(14): 145-168.
• Pirnia MK. 2013. Persian architecture styles. Sorushe Danesh Press, Tahran, İran, pp: 198-199.
• Pouya S, Demırel Ö. 2016. İran bahçe sanatının ve tasarım özelliklerinin araştırılması. Artvin Çoruh Üniv Orman Fak Derg, 17(1): 96-105.
• Schulz CN. 1980. Intentions in architecture. MIT Press, Cambridge, Cambridge, UK, pp: 54-152.
• Sultanzade H. 2011. Symbolism in the Taç Mahal. Kent Kimliği Derg, 9(8): 37-48.
• Turgut H. 2012. Evaluating a landscaping project based on the design principles: A case study for the front yard of the Erzurum Metropolitan Municipality Building. Artvin Çoruh Üniv Orman Fak Derg, 12(2): 185-198.
• Volwahsen A. 1994. Islamic India. Benedikt Taschen Verlag Press, Florida, US, pp: 84-85.
• Yılmaz S, Tarakçı E, Elif Merve A. 2019. Peyzaj Tasarımında Estetik. 4th International Symposium on Innovative Approaches in Architecture, Planning and Design, November 22-24, 2019, Samsun, Türkiye, pp: 61-65.