Alt Paleozoyik yaşlı metasedimanter kayaçlar (Sultandede Formasyonu) Türkiye’nin güneyinde bulunan Orta Toroslar’daki Sultandağ Bloğu’nun (Isparta) Dinek (Şarkikaraağaç-Isparta) güneydoğusunda yüzlek vermektedir. Bu çalışmanın amacı, Geyikdağı Birliği içerisindeki düşük dereceli metamorfizma geçiren Alt Paleozoyik yaşlı Sultandede metasedimanter kayaçlarının kökenini, kaynak kayacını ve tektonik ortamlarını petrografik ve jeokimyasal analizler ile ortaya koymaktır. Sultandede Formasyonu sleyt, fillit, metakumtaşı, metakarbonatlar, yumrulu metakireçtaşı, kalkşist, muskovit-serizit-kuvars şist, metakuvarsit ve mermer türü litolojilerden meydana gelmektedir. Petrografik analiz temelinde şist numuneleri muskovit, serizit, kuvars, barit, opak mineral ve demiroksit ayrışma mineralleri, kalkşist numuneleri de kalsit, kuvars, barit, serizit, muskovit ve limonit içermektedir. Kondrite göre normalize edilmiş nadir toprak elementlerinin (NTE) dağılım desenlerinde Sultandede metamorfik kayaçlarında hafif nadir toprak elementlerinden (HNTE) ağır nadir toprak elementlerine (ANTE) doğru bir azalmanın olduğu, HNTE'lerin ANTE'lere göre göreceli olarak zenginleştiği gözlenmektedir. Eu anomalisi (Eu/Eu*= 0,55-0,98) ve Ce anomalisinde belirgin negatif anomali ve pozitif Gd anomalisi gözlenmiştir. Metasedimanter kayaçların felsik, tortullaşma sonrası oluştuğu ve kıta kenar rejimini karakterize ettiği tespit edilmiştir. Ana element jeokimyası ve iz-nadir toprak element oranları ile yapılan sınıflama ve kaynak kayaç diyagramlarından (La/Th ve Hf) elde edilen veriler, bu kayaçların mağmatik (felsik ve ortaç) ve geri dönüştürülmüş önceden var olan sedimanter kaynaktan türediğini ve üst kıtasal kabuk eğilimi gösterdiğini belirtmektedir. Şist ve kalkşist numunelerinin ortalama Th/U değeri (6,87) üst kıta kabuk değerinden (3,82) daha yüksektir. Bu sonuç, önceki aşınma eğilimini takip ettiğini ve metasedimanter kayaçların yoğun aşınmaya maruz kaldığının işaretidir. Ni/Co ve V/(V + Ni) jeokimyasal parametreleri, metasedimanter kayaçların oksik ortamı ve disoksik, anoksik ve öksinik koşulları altında biriktiğini göstermektedir.
Jeokimya Sultandede formasyonu Köken ve Tektonik Ortam Şarkikaraağaç-Isparta
Bu araştırmada hayvanlar ve insanlar üzerinde herhangi bir çalışma yapılmadığı için etik kurul onayı alınmamıştır.
Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi Başkanlığı
4495-YL2-15
Bu çalışma, ikinci yazarın yüksek lisans tezinin bir kısmına ait verilerden yararlanılarak üretilmiştir. Yazarlar bu çalışmayı 4495-YL2-15 No’lu proje ile maddi olarak destekleyen Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi Başkanlığı’na teşekkürlerini sunarlar. Ayrıca, saha çalışmaları sırasında maddi ve manevi desteklerinden dolayı ADO Madencilik A.Ş. personellerine teşekkür ederler.
Lower Paleozoic metasedimentary rocks (Sultandede Formation) crop out in the Sultan Mountains in the Central Taurus Belt in the south of Türkiye, southeast of Dinek (Şarkikaraağaç-Isparta). The aim of this study is to reveal the origin, provenance rock and tectonic environments of the Lower Paleozoic Sultandede metasedimentary rocks undergoing low-grade metamorphism within the Geyikdağı Unit by petrographic and geochemical analyses. Sultandede Formation consists of slate, phyllite, metasandstone, metacarbonates, nodular metalimestone, calcschist, muscovite-sericite-quartz schist, metaquartzite and marble type lithologies. Based on petrographic analysis, schist samples contain muscovite, sericite, quartz, barite, opaque minerals and iron oxide weathering minerals, while calc-schist samples contain calcite, quartz, barite, sericite, muscovite and limonite. In the rare earth element (REE) distribution patterns normalised to chondrite, it is observed that there is a decrease from light rare earth elements (LREEs) to heavy rare earth elements (HREEs) in the Sultandede metamorphic rocks, and that HREEs are relatively enriched compared to HREEs. Eu anomaly (Eu/Eu*= 0.55-0.98) and significant negative anomaly and positive Gd anomaly were observed in Ce anomaly. It was determined that metasedimentary rocks were felsic, formed after sedimentation and characterized the continental margin regime. Classification and source rock diagrams (La/Th and Hf) derived from major element geochemistry and trace earth element ratios indicate that these rocks are derived from magmatic (felsic and intermediate) and recycled pre-existing sedimentary sources and have an upper continental crustal trend. The average Th/U value (6.87) of the schist and calcareous schist samples is higher than that of the upper continental crust (3.82). This result indicates that it follows the previous erosion trend and that the metasedimentary rocks are subject to intense erosion. The Ni/Co and V/(V + Ni) geochemical parameters indicate that the metasedimentary rocks were deposited under oxic, dysoxic, anoxic and euxinic conditions.
Geochemistry Sultandede formation Origin and tectonic setting Şarkikaraağaç-Isparta
Bu araştırmada hayvanlar ve insanlar üzerinde herhangi bir çalışma yapılmadığı için etik kurul onayı alınmamıştır.
Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi Başkanlığı
4495-YL2-15
Bu çalışma, ikinci yazarın yüksek lisans tezinin bir kısmına ait verilerden yararlanılarak üretilmiştir. Yazarlar bu çalışmayı 4495-YL2-15 No’lu proje ile maddi olarak destekleyen Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi Başkanlığı’na teşekkürlerini sunarlar. Ayrıca, saha çalışmaları sırasında maddi ve manevi desteklerinden dolayı ADO Madencilik A.Ş. personellerine teşekkür ederler.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Jeokimya (Diğer) |
Bölüm | Research Articles |
Yazarlar | |
Proje Numarası | 4495-YL2-15 |
Yayımlanma Tarihi | 15 Ocak 2025 |
Gönderilme Tarihi | 14 Ekim 2024 |
Kabul Tarihi | 17 Kasım 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1 |