Kamusal Alanların Sürdürülebilirliği: Cami Avlusunun Afet Sonrası Esnek Kullanımı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 11 - 30

Melih Ak , Ceyda Fesci , Ebru Melis Özdemir , Bedizhan Başkan , Hilal Aycı

https://doi.org/10.34248/bsengineering.1606002

Öz

Deprem, sel, yangın gibi doğal afetler ve salgınlar nüfusun yoğun olarak bulunduğu kentleri ve kentte yaşayan insanların hayatlarını önemli derecede etkilemektedir. Bu afetlere hazırlıklı olmak ve sonrasında ortaya çıkan ihtiyaçlara hızlıca cevap vermek, afet sonrası yönetim için son derece gereklidir. Afet sonrasında toplanma, geçici barınma gibi işlevlerde kullanılabilecek kentsel açık alanların kentleşmenin etkisiyle azalması, hatta yok olması başka potansiyel mekânlar bulma arayışını ortaya çıkarmaktadır. Bu bağlamda afet sonrası barınma ve benzeri ihtiyaçlar için kamusal yapıların ve açık alanlarının kullanılması; kısa süreliğine kullanılacak olan bu mekânların erişilebilir olması ve birçok konuda ihtiyaçları karşılama potansiyeli son derece önemlidir. Bu çalışma kapsamında kamusal bir yapı elemanı olan cami avlusunun deprem sonrasında kullanım potansiyelleri araştırılmıştır. Bu bağlamda olası bir deprem sonrası ortaya çıkabilecek fiziksel ve sosyal ihtiyaçlar belirlenerek; cami avlusunun elemanları bu ihtiyaçlar doğrultusunda esnek kullanım potansiyelleri bakımından değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda cami avlularının afet sonrası kullanımına yönelik potansiyeller barındırdığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Cami avlusu, Doğal afet, Esneklik, Deprem, Açık alan

Sustainability of Public Areas: A Study on the Post-Disaster Use of Mosque Courtyards

Öz

Natural disasters such as earthquakes, floods, fires, and epidemics significantly impact densely populated cities and people's lives. Preparing for these disasters and responding quickly to subsequent needs are extremely necessary for post-disaster management. The decrease or even disappearance of urban open spaces that can be used for functions such as gathering and temporary shelter after disasters due to urbanization leads to the search for other potential spaces. In this context, the use of public buildings and open spaces for post-disaster shelter and similar needs, the accessibility of these spaces that will be used for a short period, and their potential to meet the needs in many areas are critical. Within the scope of this study, the utilization potentials of the mosque courtyard, a public building element, were investigated after the earthquake. In this context, the physical and social needs that may arise after a possible earthquake were determined within the scope of the study, and the potential use of mosque courtyard elements for these needs was evaluated. As a result of the study, it was seen that mosque courtyards have the potential for post-disaster use.

Anahtar Kelimeler

Mosque courtyard, Natural disaster, Flexible, Earthquake, Open space

Kaynakça

• k M, Karamağaralı CN. 2023. Anadolu Türk Camilerinde avlunun gelişimi. Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılında Uluslararası Genç Araştırmacılar Sempozyumu: Dünden Bugüne Türk Mimarlığı Sempozyumu Bildirileri, 22-24 Mart, Ankara, Türkiye, ss: 299-317.
• Ak M. 2022. Anadolu Türk Camilerinde mimari öğe olarak su kullanımı (11-15. yüzyıl). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, ss: 182.