Mesleki Motivasyon Kaynakları Açısından Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Sayı: 21, 36 - 76, 30.06.2024

Muhammed Mustafa Genç , Macid Yılmaz

https://doi.org/10.59536/buiifd.1420885

Öz

Sihirli bir kavram olan motivasyon davranış bilimleri ve psikolojide olduğu kadar din eğitimi bilimi açısından da dikkat çekici bir kavramdır. Çünkü gelecek nesli yetiştiren bir meslek dalı olan öğretmenlerden beklenen davranışların ortaya çıkarabilmesi için onları motive etmek gerekebilir. Bu sebeple iş hayatında çalışanlardan üst düzey verimi alabilmek amacıyla motivasyon araştırmalarından sıklıkla faydalanılmıştır. Çünkü düşük motivasyona sahip çalışanlardan elde edilecek verim de düşük olacak ve bu durum firmalar için ekonomik problemler ortaya çıkaracaktır. Günümüze kadar yapılan araştırma ve uygulamalar motivasyon hakkında birçok farklı kuram ortaya çıkarmıştır. Çeşitli iş kollarında yöneticiler verimi arttırmak için araştırma sonuçlarını dikkate alarak çalışan motivasyonları üzerinde hassasiyet göstermektedir. Motivasyonu düşük öğretmenler ile eğitim politikalarının hedeflerine ulaşmak motivasyonu yüksek öğretmenlere kıyasla daha zor olacaktır. Bu sebeple öğretmenleri neyin motive ettiğini yöneticilerin bilmesi ve bu noktada tedbir alıp gerekli iyileştirmeleri yapmaları eğitimin kalitesini doğrudan etkileyecektir. Bu doğrultuda çalışmanın öncelikli amacı Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin mevcut motivasyon kaynaklarının neler olduğunu belirleyip ilgililerin bunları dikkate almasını sağlamaktır.
Bu araştırmada yapılan analizler neticesinde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin motivasyon kaynaklarının güç faktörü açısından görev yaptıkları okullara göre; inanç faktörü açısından medeni durumlarına göre, güç faktörü açısından okullarındaki eğitim şekline göre, teşvik faktörü açısından öğrenim durumlarına göre aralarında anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Korelasyon analizi neticesinde ise tüm değişkenler arasında pozitif yönde ilişki olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin motivasyon kaynağı olarak belirttikleri en yüksek puan ortalamasına sahip faktörün inanç faktörü en düşük ortalamaya sahip faktörün ise güç faktörü olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Mesleki Motivasyon, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenleri, Öğretmenlik

A Research on Religious Culture and Moral Knowledge Teachers in Terms of Professional Motivation Sources

Öz

Motivation, which is a magical concept, is a remarkable concept in behavioral sciences and psychology as well as in the science of religious education. Because it may be necessary to motivate teachers, a profession that raises the next generation, in order to reveal the expected behaviors. For this reason, motivation research has been frequently utilized in business life in order to get the highest level of efficiency from employees. Because the efficiency to be obtained from employees with low motivation will also be low and this situation will cause economic problems for companies. The research and practices carried out until today have revealed many different theories about motivation. Managers in various business lines are sensitive to employee motivation by taking into account the results of research in order to increase productivity. It will be more difficult to achieve the goals of educational policies with low motivated teachers than with highly motivated teachers. For this reason, it will directly affect the quality of education if administrators know what motivates teachers and take measures and make necessary improvements at this point. In this direction, the primary purpose of this study is to determine what the current motivation sources of Religious Culture and Ethics teachers are and to ensure that those concerned take them into consideration.
As a result of the analyses conducted in this study, it was determined that the motivation sources of Religious Culture and Moral Knowledge teachers showed significant differences according to the schools they work in terms of power factor, according to their marital status in terms of belief factor, according to the type of education in their schools in terms of power factor, and according to their education level in terms of incentive factor. As a result of the correlation analysis, it was seen that there was a positive relationship between all variables. In addition, it was understood that the factor with the highest mean score as a source of motivation was the belief factor and the factor with the lowest mean score was the power factor.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Professional Motivation, Religious Culture and Moral Knowledge Teachers., Teaching, Motivation

Kaynakça

• Abanoz, Süleyman. “Din Eğitimci ve Öğreticilerinin Mesleki Tutum ve Tükenmişlik Düzeyleri”. Eskiyeni 45 (2021), 719-751.
• Ada, Şükrü vd. “Öğretmenlerin Motivasyon Etkenleri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17/3 (2013), 151-166.
• Aksel, Nurullah - Elma, Cevat. “Okul Müdürlerinin Dönüşümcü Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Motivasyonu Arasındaki İlişki”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18/3 (2018), 1252-1268.
• Aktekin, Semih - Kuzucu, Taner. “Öğretmenlerin Motivasyonlarını Etkileyen Okul İçi ve Okul Dışı Faktörlerin Analizi”. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi 21 (2019), 35-66.
• Alam, Muhammed Tayyab - Farid, Sabeen. “Factors Affecting Teachers Motivation”. Internatıonal Journal of Business and Social Science 2/1 (2011), 298-304.
• Aydın, Elif. “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Bireysel Değerleri ile Mesleki Motivasyon ve Mesleki Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 14/1 (2020), 13-24.
• Baltacı, Ali. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Mesleğe Yönelik Tutumları ile Eğitime Olan İnançları Arasındaki İlişki”. AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/14 (2019), 469-487.
• Barlı, Önder vd. “İlköğretim Okul Öğretmenlerinin Motivasyonları: Farklılıkların ve Sorunların Araştırılması”. Samih 5/1 (2005), 391-417.
• Can, Süleyman. “Factors Motivating Teachers Working at Elemantary and Secondary Schools”. Procedia-Social and Behavioral Science 174 (2015), 3087-3093.
• Cinel, Mehmet Ozan vd. “Örgüt Kültüründe İş Güvenliğinin Çalışanların Motivasyonu Üzerinde Etkisi: Mobilya İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma”. Eurasian Journal of Forest Science 9/1 (2021), 1-19.
• Coşkun, Mehmet Kamil. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/41 (2012), 64-77.
• Çelebi, Nurhayat vd. “İlk ve Ortaokullarda Öğretmenlerin Ödül Sistemine İlişkin Görüşleri”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 34 (2015), 75-104.
• Çınar, Fatih. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2/22 (2015), 235-282.
• Çüm, Sait - Doğan, Nuri. “Öğretmenlerin Çalışma Yaşamında Güdülenme Düzeylerini Artıran Faktörlerin Önem Sırasının Belirlenmesi”. Kastamonu Eğitim Dergisi 24/1 (2016), 119-132.
• Demirkaya, Hilmi - Ünal, Orhan. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sözleşmeli Öğretmenlik Uygulamasına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi”. International Journal of Social Science Research 6/1 (2017), 24-37.
• Deniz, Ünal - Erdener, Mehmet Akif. “Öğretmenlerin İş Motivasyonunu Etkileyen Etmenler”. 29-41. Saarbucken: Lambert Academic Publishing, 2016.
• Doğan, Mehmet. “Ortaokullarda Görev Yapan Branş Öğretmenlerinin Motivasyon Etkenleri”. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4/5 (2020), 27-37.
• Doğan, Soner - Koçak, Osman. “Okul Yöneticilerinin Sosyal İletişim Becerileri ile Öğretmenlerin Motivasyon Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 20/2 (2014), 191-216.
• Erge, Yusuf. İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretim Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Motivasyonu Üzerindeki Etkisi (Manisa İli Örneği). Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Ertürk, Ramazan. “Öğretmenlerin İş Motivasyonları”. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi 2/3 (2016), 1-15.
• Ertürk, Ramazan. “Öğretmenlerin İş Motivasyonunu Artıran ve Olumsuz Etkileyen Durumların İncelenmesi”. the Journal of Academic Social Sciences 5/58 (2017), 582-603.
• Gündüz, H.Basri. “Öğretmenlerin Sözleşmeli İstihdamı ve Durumlarına İlişkin Sözleşmeli Öğretmenlerin Görüşleri”. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16 (2008), 40-60.
• Gürbüz, Sait - Şahin, Faruk. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin, 5. Basım, 2018.
• Kadı, Ayşegül - Selçuk, Gülenaz. “İlköğretim Okul Yöneticilerinin Öğretmenleri Güdüleme Davranışları İle Öğretmenlerin Mesleki İlgi Düzeylerinin İncelenmesi”. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi 10/2 (2012), 23-38.
• Karacelil, Süleyman. “Din Eğitiminde Motivasyonun Önemi”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/4 (2013), 182-207.
• Karadeniz, Yılmaz - Demir, Selçuk Beşir. “Sözleşmeli Öğretmenlik Uygulamasının Değerlendirilmesi”. Ondokuz Mayıs University Journal of Education 29/2 (2010).
• Karakaş Özgür, Nazan - Şahin, Salih. “Sosyal Bilgiler Dersinde Sınıf Dışı Etkinliklerin Öğrenci Başarısına Etkisi”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 18/3 (2017), 324-347.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel, 35. Basım, 2020.
• Kayadibi, Fahri. “Eğitim Kalitesine Etki Eden Faktörler ve Kaliteli Eğitimin Üretime Katkısı”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0/3 (2001).
• Kılıç, Serpil vd. “Job Satisfaction and Social Comparison Levels of Teachers Working for State Schools Devlet Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin İş Doyumu ve Sosyal Karşılaştırma Düzeylerinin İncelenmesi”. International Journal of Human Sciences 10/1 (2013), 760-779.
• Kılıç, Yılmaz - Yılmaz, Ercan. “İçsel, Dışsal ve Yönetsel Faktörler Bağlamında Öğretmen Motivasyon Ölçeği’nin Geliştirilmesi”. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi 5/1 (2019), 77-91.
• Kıral, Bilgen. “Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15 (2020), 170-189.
• Kızılabdullah, Şahin. “Dün, Bugün ve Gelecek Üçgeninde İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Eğitim Programları”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırma Dergisi 5/13 (2016), 31-43.
• Koçyiğit, Derya. “Motivasyon ve Verimlilik Arasındaki İlişki: Bir Vakıf Üniversitesi Örneği”. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi 35 (2016), 15-25.
• Kuyumcu, Erdi - Kaya, Halil İbrahim. “Öğretmenlerin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ve Görüşlerinin İncelenmesi”. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi 7/3 (2020), 333-366.
• Özdemir, Tuncay Yavuz vd. “Okul Müdürlerinin Öğretmenleri Motive Etme Yaklaşımları”. Turkish Journal of Educational Studies 1/2 (2014), 190-215.
• Özkan, Zeynep - Samur, Yavuz. “Oyunlaştırma Yönteminin Öğrencilerin Motivasyonları Üzerine Etkisi”. Ege Eğitim Dergisi 18/2 (2017), 857-886.
• Ramachandran, Vimala vd. “Teacher Motivation in India”. Discussion Paper, 1-38.
• Recepoğlu, Ergün. “Analiyzing Job Motivation Level of High School Teachers in Turkey”. Procedia-Social and Behavioral Science 116 (2014), 2220-2225.
• Sabancı, Ali. “Ödül Sisteminin İlköğretim Okullarındaki Öğretmenler ve Müdür Yardımcıları İçin Önem Derecesi, Gereksinimleri Karşılama ve İş Doyumu Sağlama Düzeyi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 19/19 (1999), 363-391.
• Sevinç, İrfan. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenleri ve İmam Hatip Lisesi Meslek Dersi Öğretmenlerinin İş Tatmini Düzeyleri”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 8/1 (2022), 87-108.
• Sezer, Fahri vd. “Öğretmenlerin Yaşam Stilleri ve Sınıf Yönetim Profillerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Turkish Studies 12/33 (2017), 167-184.
• Sürücü, Abdullah - Ünal, Ali. “Öğrenci Motivasyonunu Artıran ve Azaltan Öğretmen Davranışlarının İncelenmesi”. OPUS International Journal of Society Researches 8/14 (2018), 253-295.
• Şahin, Hülya - Dursun, Aylin. “Okul Öncesi Öğretmenlerinin İş Doyumları: Burdur Örneği”. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty 0/18 (2009), 160-179.
• Şahin, İdris. “Öğretmenlerin İş Doyumu Düzeyleri”. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 10/1 (2013), 142-167.
• Tetik, Hayati. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Ağrı Örneği)”. Universal Journal Of Theology 1/1 (2016), 82-94.
• Tokur, Behlül - Karadedeli, Mustafa. “Bilimsel Yöntem Okulları ve Temel Yaklaşımlar”. Bilimsel Araştırma Süreçleri Yöntem, Teknik ve Etiğe Giriş El Kitabı. ed. Özcan Güngör. Ankara: Grafiker Yayınları, 1. Basım, 2018.
• Topçuoğlu Ünal, Fulya. “Türkçe Öğretmenlerinin Motivasyon Faktörlerine İlişkin Görüşleri”. Middle Eastern & African Journal of Educational Research 5 (2013), 7-22.
• Türkçapar, Ünal. “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Farklı Değişkenler Açısından İş Doyumu Düzeylerinin İncelenmesi”. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32/2 (2012), 331-346.
• Türkoğlu, Çisem - Balkan, Bilal. “Öğretmenlerin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Bilgi Düzeylerinin İncelenmesine Yönelik Bir Alan Araştırması”. Kırklareli Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi 6/2 (2020), 216-237.
• Ugar, Yüksel. Okul Müdürlerinin Liderlik Uygulamaları ile Öğretmenlerin Motivasyonu Arasındaki İlişki. İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Urhan, Feyza. Öğretmenlerin Motivasyon Düzeylerine Etki Eden Değişkenlerin Analizi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Vatansever Bayraktar, Hatice. “Sınıf Yönetiminde Öğrenci Motivasyonu ve Motivasyonu Etkileyen Etmenler”. Journal of Turkish Studies 10/3 (2015), 1079-1100.
• Yavuz Tabak, Burcu vd. “Teachers’ Job Motivation Resources: Scale Development Study”. Sakarya University Journal of Education 9/3 (2019), 408-433.
• Yazıcı, Hikmet. “Öğretmenlik Mesleği, Motivasyon Kaynakları ve Temel Tutumlar: Kuramsal Bir Bakış”. Kastamonu Eğitim Dergisi 17/1 (2009), 33-46.
• Yıldırım, M.Cevat. “İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticilerinin Öğretmenlerin Ödüllendirilmesine İlişkin Görüşleri” 56/56 (2008), 663-690.