Türkiye İpekböcekçiliğinde Kadının Rolü ve Önemi

Yıl 2020, Cilt: 34 Sayı: 2, 325 - 335, 01.12.2020

Ümran Şahan , Şule Turhan

Öz

Türkiye, ipekböceği yetiştiriciliğinde 1500 yıllık tarihi bir geçmişe sahiptir. İpekböcekçiliği dünyada, emek yoğun üretim yapan tarımsal temelli kırsal sanayilerden biridir. Sektörde kadın işgücü önemli bir rol oynamaktadır. Bu araştırma, ipekböcekçiliğinde kadın işgücünün önemi ve rolünün belirlenmesi amacı ile yürütülmüştür. Bu amaçla, Bursa’nın Büyükorhan İlçesi ve Bolu’nun Göynük İlçesi’nde 8 damızlık koza üreticisi ile yüz yüze görüşülerek anket yapılmıştır. Ayrıca ipekböceği yumurta üretiminde çalışan genç kız-kadın çalışanların yaş ve eğitim düzeylerine ait bilgiler Kozabirlik’ten elde edilmiştir. Araştırma sonuçları; ipekböcekçiliği yetiştiriciliğinde kadın işgücünün oranının (%66,77) erkek işgücü oranından daha yüksek olduğunu göstermiştir. Yaprak kıyma, larva besleme, yatak temizliği, askıların hazırlanması, koza hasadı ve temizlik aşamaları kadınlar tarafından yapılmaktadır. Dut ağaçlarının bakımı, budaması ve dezenfeksiyon işlemi haricinde kadın işgücünün rolü ve önemi büyüktür. İpekböceği yumurta üretim aşamasında tamamen kadınlar çalışmakta olup bunların büyük bölümü Kozabirlik’in geçici kadrosunda yer alan mevsimlik işçilerdir. Bunların % 69.4’ü lise öğrenimine devam etmekte, % 10.9’u da önlisans-lisans eğitimi almaktadır. Ayrıca ‘Bursa İpeği Hayat Buluyor’ projesi kapsamında kozadan ipek çekimi aşamasında 35 kadın işçi çalışmaktadır. Elde edilen ipeklerden köylerde kadınlar tarafından ipek halı dokunarak yüzlerce kadına istihdam yaratılmaktadır. Kadın işgücü ipekböcekçiliğinin tüm üretim aşamalarında yaklaşık %90’lık bir oranla aktif rol almakta, hem ülke ekonomisine hem de kırsal kalkınmaya önemli katkılar sağlamaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

İpekböcekçiliği, Bursa, kadın işçi, işgücü

The Role and Importance of Woman in Sericulture in Turkey

Öz

Turkey has a historical background of 1500 years in sericulture industry with experience and traditional technologies. Sericulture is one of the important labour intensive agro-based rural industries in the world. Women play a very crucial role in the sericulture industry. The target of this research is to determine the importance and role of the female labor in sericulture. For this purpose, a face to face questionnaire was conducted with 8 breeding cocoon producers in Büyükorhan District in Bursa and Göynük District in Bolu. In addition, the data on the age and education level of female employees was obtained from Kozabirlik. The results show that the ratio of female labor in silkworm breeding is higher than male labor with 66.77%. In silkworm rearing, women perform leaf-cutting, larvae feeding, bed cleaning, prepare cocooning frames, cocoon harvesting and cleaning in silkworm rearing. Except for the maintenance, pruning and disinfection of mulberry trees, the role and importance of the female labor is high. In silkworm egg production stages, almost all the employees are women and they are employed as seasonal workers by Kozabirlik. 69.4% of them, continue their high school education and 10.9% of them are going through their associate-degree educations. In addition, within the scope of the 'Bursa Silk comes back to life' project, 35 women workers work at the silk drawing stage from the cocoon. Employment is being produced in villages for hundreds of women, by producing silk carpet by using self-produced silk. The female labor has an active role in all of the stages of silkworm production with a percentage of about %90, and they provide a big contribution to both rural development and country economy.

Anahtar Kelimeler

Sericulture, Bursa, women worker, labour

Kaynakça

• Anonim. 2008. The Pearl of The Bursa Bazaar- Kozahan. İstanbul.
• Anonim 2019, Dış Ticaret Müsteşarlığı, 2019. Kuru Koza, İpek Halı, İpek ve İpek Ürünleri İthalat – İhracat Değeri Bhatta, R. ve Rao, K.A. 2003. Women’s Livelihood in Fisheries in Coastal Karnataka, India. Indian Journal of Gender Studies, 10: 261-278
• Best, M.L. ve Maier, S.G. 2007. Gender, Culture and ICT use in Rural South India. Gender Technology and Development, 11: 137-155.
• Bharathi, 2016. Sericulture Industry in India - A Source of Employment Generation. International Journal of Advanced Engineering Research and Science (IJAERS), 3(10): 144-147.
• Dayıoğlu, M. ve Kırdar, M.G. 2010. Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımında Belirleyici Etkenler ve Eğilimler, T.C. DPT ve Dünya Bankası Refah ve Sosyal Politika Analitik Çalışma Programı Çalışma Raporu 5: 34.
• Geetha, G.S. ve Indira, R. 2011. Silkworm Rearing by Rural Women in Karnataka: A Path to Empowerment. Indian Journal of Gender Studies, 18: 89-102.
• Günay, N.A. 2013. Yavuz Sultan Selim'in Ipek Ambargosu. Bursa'da Yaşam Dergisi, 12: 166-173.
• Gürbüz, B. ve Bayar F. 2019, Knowledge Management System for Agriculture; A Case Study from Bursa Province, Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1): 1-13.
• Gürbüz, I.B. ve Ozkan. G. 2020. Integrated Environmental Impact and Risk Assessment In Rural Women Entrepreneurs Environmental Science and Pollution Research. DOI: 10.1007/s11356-020-08753-w
• İnalcık, H. 2013. Osmanlı ve Modern Türkiye, -Araştırmalar-. Timaş Yayınları. İstanbul. s.328.
• Karabıyık, İ. 2012. Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi Yıl 2012, XXXII, (I): 231-260.
• Kasi E., 2013. Role of Women in Sericulture and Community Development: A Study from a South Indian Village, SAGE Open July-September 2013 pp.1–11.
• Krishnaswami S., Narasimhanna MN. Suryanarayan SK. Kumararaj S.,1973. Manuel of Sericulture Silkworm Rearing FAO Rome pp.68-71
• Lakshmi, H. and Chandrashekharaiah. 2007. Identification of breeding resource material for the development of thermo-tolerant breeds of silkworm, Bombyx mori L. Journal of Experimental Zoology, India, 10: 55-63.
• Mammen, K., and Paxson, C. 2000. Women’s Work and Economic Development, The Journal of Economic Perspectives, 14(4): 141-164.
• Metha S. Sethi N., 1997. Targetting Women for Developing, Social Welfare, 43(10): 14-16.
• Nisar, G., Kamili, A., Baqual, A.S., Sharma, M.F., Dar, R.K. and Khan, I. L. 2012. Indian Sericulture Industry with particular reference to Jammu and Kashmir. International Journal of Advanced Biological Research, 2(2): 194-202.
• Peker, E. H. 2013. Bursa İpekçiliginden Bir Kesit. Bursa'da Yaşam Dergisi, s.266-273.
• Pillai M. And Shanta, N. 2011 ICT and Employment Promotion Among Poor Women How Can We Make It Happen? Some Reflections on Kerala’s Experience. Indian Journal fo Gender Studies 18(1446).
• Psacharopoulos, G.,Tzannatos Z. 1989. Female Labor Force Participation: An International Perspective, World Bank Research Observer, World Bank Group, 4(2): 187-201.
• Rani U. 2007. Employment Generation to Women in Drought Prone Areas: A Study With Reference to the Development of Sericulture in Anantapur District of Andhra Pradesh. Journal of Social Science 14(3): 249-255 Ray, G.L. and Mondal, S. 1997. Research Method in Social Science and Extension Education, Naya Prakash, Calcutta.
• Roy, P. and Sarkar, R. 2015. Work Participation and Income Generation from Sericulture: A Case Study of Alomtola Village of Kaliachak-II Block in Malda District, West Bengal.
• Rukhari R. KourHimpreet K. Aziz A. 2019. Women and the Indian Sericulture Industry, International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences. 8(5): 857-871.
• Sarkar K., M. Mahasankar, A. Ghosh, 2017, Critical Analysis on Role of Women in Sericulture Industry, International Journal of Social Science Citation IJSS: 6(3): 211-222.
• Savithri, G., Sujathamma, P., and Asha, K. V. 2013. Silkworm Bombyx Mori an Economic Insect. International Journal of Science and Research, 2: 535–537.
• Şahan, Ü. ve Kara, M. 1996. Türkiye İpekböcekciliğinin Dünü, Bugünü ve Geleceği. Hayvancılık 96 Ulusal Kongresi. s.556-563.
• Şahan, Ü. 2011. İpekböcekçiliği, İpekböceği Yetiştirme ve Islahı, Koza Üretimi, Ham İpek, Yumurta Üretimi, Hastalıklar ve Dut Yetiştirme, Dora Yayınları, 69(1) Bursa.
• Şahan, Ü. and Karagözlüoğlu, A. 2009. Türkiye İpekböcekçiliği ve İpekçilik Milli Komitesi 2009 Yılı 2. Yürütme Kurulu Toplantı Raporu. pp 1-6.
• Şahan, Ü. 2013. Geçmisten Günümüze İpekböceği Yetiştiriciliği ve İpekçilik. Bursa'da Yaşam Dergisi, Aralık: s.40-46.
• Şahan Ü. Akbaba, A. 2020. İpekböceği Yetiştiriciliği, Mevcut Durum, Karşılaşılan Sorunlar ve Gelecek. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX. Teknik Kongresi. Ankara.
• Vijayanthi, K. N. 2002. Women’s Empowerment Through Selfhelp Groups: A Participatory Approach. Indian Journal of Gender Studies, 9: 263-274.
• Vlasblom, J.D., Schippers, J.J. 2004. “Increases in Female Labour Force Participation in Europe: Similarities and Differences”, Tjalling C. Koopmans Research Institute, Discussion Paper Series 04-12: 1-30.
• Yurtoğlu N., 2017, Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de İpekböcekçiliği (1923-1950), Journal of Modern Turkish History Studies XVII/34 (2017-Bahar/Spring), s. 159-189.