Bazı Geofitlerin Peyzaj Mimarlığı Tasarımlarında Kullanım Olanakları

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 2, 377 - 387, 01.12.2021

Füsun Erduran Nemutlu , Aysun Çelik

Öz

Türkiye konumu sayesinde üç iklim kuşağının bir arada bulunduğu nadir ülkelerdendir. Bu özelliği, doğal
bitki örtüsü açısından bitki çeşitliliğinin çok zengin olmasını sağlamaktadır. Peyzaj mimarlığı tasarımlarında çok önemli yer tutan, soğanlı yumrulu bitkiler olarak adlandırılan “Geofit” ler açısından da zengin bir bölgedir. Bu bağlamda bitkisel tasarımlarda soğanlı bitkiler bahçesi olarak veya ağaç ve çalılarla bir arada kullanımlarında başarılı tasarımlar yapılabilmesi için kullanım ilkelerine dikkat edilmesi ve bitkilerin niteliklerinin ayrıntılı olarak belirlenmesi gereklidir. Bu çalışmada peyzaj mimarlığı çalışmalarında en fazla kullanılan bazı Geofit türleri seçilerek bunların peyzaj özellikleri ve tasarım ilkeleri ortaya konulmuştur. Geofitler, çiçekleri ve yaprak özellikleri ile peyzaj mimarlığı çalışmalarında çok yıllık ve yer örtücü bitki olarak park, bahçe ve rekreasyon alanlarında, özel konut bahçeleri, balkon ve teraslarda, kamusal alanlarda, hatta iç mekanlarda geniş kullanım olanaklarına sahiplerdir.

Anahtar Kelimeler

Bitkisel tasarım, Geofitler, soğanlı yumrulu bitki, peyzaj mimarlığı tasarımı

Destekleyen Kurum

Yok

The Using Possibilities of Some Geophytes in Landscape Architecture Designs

Öz

Thanks to its location, Turkey is one of the rare countries where a combination of all three climate
zones. This feature makes it rich in plant diversity in terms of natural vegetation. It is also a rich region in terms of "Geophytes", which are called bulbous tuber plants and have a very important place in landscape architecture designs. In this context, it is necessary to pay attention to the usage principles and to determine the qualities of the plants in detail in order to make successful designs when they are used as a garden of bulbous plants or together with trees and shrubs. In this study, some Geophyte types that are mostly used in landscape architecture studies were selected and their landscape features and design principles were revealed. Geophytes, with their flowers and leaf features, have wide possibilities of use in parks, gardens and recreation areas, private residential gardens, balconies and terraces, public spaces and even indoors as a perennial and ground cover plant in landscape architecture works.

Anahtar Kelimeler

Bulbous tuber plants, Geofits, landscape architecture design, planting design

Kaynakça

• Anonim 2012. http://en.wikipedia.org/wiki 8.02.2012
• Anonim 2018. http://www.amaryllis.com (Erişim: 8.02.2018)
• Anonim 2021a. https://tr.wikipedia.org/wiki (Erişim: 23.02.2021)
• Anonim 2021b. http://www.tarimziraat.com/peyzaj_bitkileri/klivya_clivia_miniata/klivya/(8.02.2021)
• Anonim 2021c. https://www.botanikmarket.org/kategori/soganli-ve-rizomlu-bitkiler ( Erişim: 12.01.2021).
• Akan, H., Eker, İ. ve Balos M.M. 2005. Şanlıurfa’nın nadide çiçekleri (Geofitler). Şanlıurfa Belediyesi Kültür Yayınları, ISBN: 9752706096, Türkiye, 95 s.
• Arslan, N., Ekim, T. ve Koyuncu, M. 1996. Development on conservation and propagation of natural howerbulbs in Turkey. 7 th International Symposium on Flowerbulbs, 10 March 1996, Herzliya, Israil.
• Avcı, M. 2005. Çeşitlilik ve endemizm açısından Türkiye’nin bitki örtüsü. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafta Bölümü Coğrafya Dergisi, 13: 43-44. Baytop, T. 1998. İstanbul lalesi. T.C. Kültür Bakanlığı, ISBN: 9751710200, Ankara, Türkiye, 66 s.
• Brickell, C. 2003. A-Z Encyclopedia of garden plants. The Royal Horticultural Society, Dorling Kindersley Limited, ISBN 0-7513-0303-8, London, UK, 1080 p. Cornwell, R. 2012. Using bulbs in the landscape. University of Illinois, Extension Educator, USA, http://urbanext.illinois.edu/bulbs/landscaping.cfm. (Acsess: 27.05.2017).
• Ebcioğlu, N. 2004. Bir yıllık ve çok yıllık bahçe çiçekleri. Remzi Kitabevi A.Ş., ISBN 975-14-0955-1, İstanbul, Türkiye, 176 s.
• Ekim, T., Koyuncu M., Güner A., Erik S., Yıldız B. ve Vural M. 1991. Türkiye’nin ekonomik değer taşıyan geofitleri üzerinde taksonomik ve ekolojik araştırmalar. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, İşletme ve Pazarlama Dairesi Başkanlığı, O.G.M. Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayın ve Tanıtma Şube Müdürlüğü Matbaası, Ankara, Türkiye. ISBN 975-407-007-5: 11-13.
• Ekim, T. ve Koyuncu, E. 1992. Türkiye'den ihraç edilen çiçek soğanları ve koruma önlemleri. II. Uluslararası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu, Bildiri Kitabı, 5-7 Kasım 1992, Ankara, s.42-47.
• Feran, A. 2006. Van ve Yakın Çevresindeki Rizomlu İrislerin (Iris Spp.) Peyzaj Mimarlığı Bitkilendirme Çalışmalarında Kullanım Olanaklarının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı.
• Ferguson, N. 1984. Right Plant Right Place. (Ed: Fred Wc Gourty). Brooklyn Botanic Gardens, New York. ISBN: 0-671-52396-1, 292p.
• Grimshaw, J. 2002. The Gardener’s atlas. ISBN: 1-55297-673-4, USA. 224p.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. and Baser, K. 2002. Flora of Turkey and east aegean islands. XI volumes, ISBN: 0 7486 1409 5, Edinburgh Un. Press, Edinburgh. 656p.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. 2012. Türkiye bitkileri listesi damarlı bitkiler. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmalı Derneği Yayını, Flora Dizisi 1, İstanbul, Türkiye.
• Güner, H. B., 2006. İstanbuldaki Botanik Bahçelerinde Yetişen Türkiye Geofitlerinin Envanteri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı.
• Kılıçaslan, N. ve Dönmez, Ş. 2016. Göller bölgesinde doğal olarak yetişen soğanlı bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Turkish Journal of Forestry ( Türkiye Ormancılık Dergisi), 17(1): 73-82.
• Koyuncu, M., Demirkus, N., Kaya, A. ve Aziret, A. 1999. Van çevresi Geofitleri üzerine floristik bir arastırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Araştırma Fonu (EF 97030 Nolu Proje, basılmamış): 111-126.
• Koyuncu, M. ve Yılmaz, O. 2000. Peyzaj mimarlığında doğal Geofitlerden yararlanma. 2000’li Yıllarda Yaşadığımız Çevre ve Peyzaj Mimarlığı Sempozyumu Bildiriler Kitabı: 145.
• Mathew, B. ve Özhatay, N. 2001. Türkiye’nin sıklamenleri. The Cyclamen Society Yayını. Londra.
• Özgün, G. 2002. Doğal Tek Yıllık Otsu Türlerin Kentsel Yeşil Alanlarda Kullanım İlke ve Seçenekleri. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Öztan, Y. 1996. Geofit nedir? Maison Française Dergisi, İstanbul: 150-155.
• Pavord, A. 1999. The tulip. Bloomsbury Publishing, London, UK, ISBN: 0747542961. 439p.
• Perry, F. 1974. Complete guide to plants and flowers. Simon and Schuster. (Edit. Arnoldo Mondadori), Milamo, İtaly, ISBN 0-671-22247-3 Pbk, 522p.
• Salman, A. and Wallace, M.Y. 2020. Floristic properties of different commercial Tulip varieties under the ecological conditions of Bayındır. Bursa Uludag Üniversitesi Ziraat Fakültesi Derg., 34 (ÖzelSayı): 319- 326.
• Schuler, S. 1983. Garden flowers. Simon and Schuster, Milamo, İtaly, ISBN: 0-671-46674-7, 511p.
• Steinegger, D., Streich, A. and Janssen, D. 1999. Spring flowering bulbs. Nebraska Cooperative Extension, G79‐ 428‐A.
• Tekin E. 2007. Türkiyenin en güzel yabani çiçekleri. 1.Cilt, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, ISBN: 9789754586282. 664 s.
• Tuzlacı, E. 2006. Türkiye bitkileri sözlüğü. Alfa Yayınları, 9786051063614. 1294 s.
• Yücesoy, N. ve Çelik Çanga, A. 2019. Tema Parkları ve Bursa Odaklı Park Temalarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (2): 249-263.