The Quest’s of Stability and the Experience of Democracy in Libya in Terms of International Law

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 21 - 43, 31.12.2022

Ömer Duman

https://doi.org/10.55024/buyasambid.1166806

Öz

Uluslararası Hukuk Açısından Libya'daki İstikrar Arayışları ve Demokrasi Deneyimi

Öz

Arap Baharı ile Libya’da hükümet karşıtı isyanlar başlamış ve isyanlar zamanla iç savaşa dönüşmüştür. Libya’daki gösteriler ilk aşamada hükümet karşıtı protestolar şeklinde cereyan etmiş, Kaddafi yönetimi bu protestolara karşı sert müdahalede bulunmuştur. İsyanlar ülkenin her yerine yayılmış ve Kaddafi isyancılar tarafından linç edilerek öldürülmüştür. Kaddafi’nin öldürülmesi ile sular durulmamış ve iç savaş daha da kalıcı hale gelmiştir. Libya İç Savaşı, günümüze (2022) kadar birden çok aktörün müdahil olduğu uluslararası bir soruna dönüşmüştür. Libya’daki iç savaşın sonlandırılması ve kalıcı barışın tesisi için uluslararası örgütler ve global güçler devreye girmiş fakat Libya’daki tarafların ve yabancı devletlerin çıkarları ve irrasyonel politikaları büyük bir sorun teşkil etmiştir. Bu çalışmada, uluslararası hukuk bağlamında, Libya’nın istikrar arayışları, Libya İç Savaşı, barış görüşmeleri ve 24 Aralık 2021 tarihli Libya seçimleri analiz edilmiş ve Libya’da barışın tesisinin kısa vadede mümkün gözükmediği sonucuna varılmıştır. Çalışmada ayrıca Libya iç savaşının bitmesi ve barışın tesis edilmesi için çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Libya İç Savaşı, Uluslararası Hukuk, Barışı İnşa Etmek, İstikrar ve Demokrasi Arayışı, Arap Baharı

Kaynakça

• Abdessadok, Z., (2017), “Libya Today: From Arab Spring to Failed State”, https://www.aljazeera.com/features/2017/5/30/libya-today-from-arab-spring-to-failed-state, Aljazeera, (10.11.2021).
• Aghayev, E., (2013), “Analysis and background of the “Arab Spring” in Libya”, European Researcher, Vol: 39, No: 1-2, (193-198).
• Aljazeera Turk, (2014), “Portre: Muammer Kaddafi”, http://www.aljazeera.com.tr/portre/portre-muammer-kaddafi, (12.11.2021).
• Aljazeera, (2017), “Libya’s New Action Plan: A Recipe for Success?”, https://studies.aljazeera.net/en/reports/2017/10/libyas-action-plan-recipe-success-171017085801315.html, (29.11.2021).
• Allahoum, R., (2020), “Libya’s War: Who is Supporting Whom”, https://www.aljazeera.com/news/2020/1/9/libyas-war-who-is-supporting-whom, Al Jazeera, (27.11.2021).
• Anadolu Ajansı, (2020), “Libya’nın Karanlık Yüzü: Halife Hafter”, https://www.aa.com.tr/tr/arastirma/libya-nin-karanlik-yuzu-halife-hafter/1692354, (26.11.2021).
• Ardıç, N., (2012), “Understanding the ‘Arab Spring’: Justice, Dignity, Religion and International Politics”, Afro Eurasian Studies, Vol: 1, Issue: 1, (8-52).
• Arı, T., (2014), Geçmişten Günümüze ORTA DOĞU Siyaset, Savaş ve Diplomasi Cilt 1, Dora, 6. Baskı, Bursa.
• Arı, T., (2017), Geçmişten Günümüze ORTA DOĞU Irak, İran, ABD, Petrol, Filistin Sorunu ve Arap Baharı Cilt 2, Dora, Bursa.
• Aytoğu, Ç., O., (2016), “Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararları Doğrultusunda İnsani Müdahale”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• BBC News Türkçe, (2020), “Berlin Konferansı - 55 Maddelik Libya Barış Planında Neler Var?”, https://www.bbc.com/turkce/51171224, (30.11.2021).
• BBC News Türkçe, (2021), “Libya'da Planlanan Seçimler Ertelendi”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-5975500 (26.12.2021).
• BBC News, (2011), “Libya: UN backs action against Colonel Gaddafi”, https://www.bbc.com/news/world-africa-12781009, (26.11.2021).
• BBC News, (2019), “Khalifa Haftar: The Libyan General With Big Ambitions”, https://www.bbc.com/news/world-africa-27492354, (27.11.2021).
• BBC News, (2021), “Libya Country Profile” https://www.bbc.com/news/world-africa-13754897, (12.11.2021).
• BBC News, (5 Jan 2021), “Tunisia Pushes for UN Monitors for Libya’s Ceasefire”, https://www.bbc.com/news/topics/c5rrmjz44gpt/libya-crisis, (12.11.2021).
• BBC Türkçe, (2020), “Libya'da taraflar yeni seçim tarihinde uzlaştı: 24 Aralık 2021”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54935752, (30.11.2021).
• Buzan, B., (2008), Globalization and Environmental Challenges Reconceptualizing Security in the 21st Century, “The Changing Agenda of Military Security”, (553-560).
• De Maio, (2018), “The Palermo Conference On Libya: A Diplomatic Test For Italy’s New Government”, https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2018/11/19/the-palermo-conference-on-libya-a-diplomatic-test-for-italys-new-government/, (29.11.2021).
• Demir, M., (2020), “Libya’da 2011 Sonrası Siyasal Süreçlerde Dış Aktörlerin Rolü”, Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Ankara.
• Deutsche Welle Türkçe, (2020), “BM Libya Özel Temsilcisi Salame İstifa Etti”, https://www.dw.com/tr/bm-libya-özel-temsilcisi-salame-istifa-etti/a-52616264, (29.11.2021).
• Deutsche Welle Türkçe, (2021), “İkinci Libya Konferansı 23 Haziran'da Berlin'de”, https://www.dw.com/tr/ikinci-libya-konferansı-23-haziranda-berlinde/a-57748312, (30.11.2021).
• Duman, Ö., (2021), “Uluslararası Hukuk Açısından Camp David Anlaşması’nın Güvenlik Boyutu”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Batman.
• Duman, Ö., (2020), “Arap Dünyası’nda Mısır Lideri Cemal Abdülnasır Rüzgârı Ve Nasır Sonrası 1970-1981 Yılları Arasında Mısır’ın Durumu”, Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, (27-40).
• Duran, B. ve Kekilli, E., (2020), LİBYA KRİZİ: Bölgesel ve Küresel Aktörlerin Politikaları, ‘‘Türkiye’nin Libya’daki İnisiyatifi ve Değişen Dengeler’’, SETA, 2.Baskı, Aralık 2020, (15-32).
• Düzsöz, E., (2021), “Kaos İçerisinde Düzen Arayışı: Kaddafi Dönemi ve Sonrası Libya”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, Cilt 9. No 2, (295-330).
• Elrensiti, M.,(2019),“Türkiye’nin Dış Politikasında Libya, Kara ve Deniz Denklemlerinde Yeni Gerçekler, ليبيا في سياسة تركيا الخارجية حقائق جديدة في معادلات البر والبحر.”, https://studies.aljazeera.net/ar/reports/2019/12/191212101941157.html, (16.04.2022 ).
• Euronews, (2020), ‘‘Libya hükümet kuvvetleri Terhune kentini ele geçirmek için 7 cephede ilerliyor’’, https://tr.euronews.com/2020/04/19/libya-hukumet-kuvvetleri-terhune-kentini-ele-gecirmek-icin-7-cephede-ilerliyor, (22.05.2022).
• France 24, (2018), “Libyan Factions Commit To Dec. 10 Elections At Paris Talks”, https://www.france24.com/en/20180529-libya-factions-commit-december-10-elections-paris-talks-seraj-haftar, (29.11.2021).
• France 24, (2019), “Libya Nations Divided Over Support For Rebel Commander Haftar”, https://graphics.france24.com/haftar-libya-international-support/, (27.11.2021).
• France 24, (2021), “The Reasons Behind The Delays in Libya's 'Impossible' Presidential Vote”, https://www.france24.com/en/africa/20211223-the-reasons-behind-the-delays-in-libya-s-impossible-presidential-vote, (30.12.2021).
• Gersovitz, M. ve Kriger, N., (2013), “What Is a Civil War? A Critical Review of Its Definition and (Econometric) Consequences”, The World Bank Research Observer, vol: 28, no: 2, (159-190).
• Kanat, K., B., ve Chreky, A., (2020), LİBYA KRİZİ: Bölgesel ve Küresel Aktörlerin Politikaları, ‘‘Libya’da Amerikan Varlığı’’, Edit: Burhanettin Duran, Mühittin Ataman, SETA, 2.Baskı, İstanbul, (135-160).
• Karabulut, B., (2014), Uluslararası Örgütlerin Güvenlik Boyutu, Barış Kitap, Ankara.
• Keenan, T., (2011), “The Libyan Uprising And The Right Of Revolution In International Law”, International and Comparative Law Review (ICLR),, Vol: 11., No: 1, USA, (7–32).
• Kızılkan, Z., B., (2019), Avrupa Birliği, Aktörler ve Suriye Krizi, “Suriye Krizi Bağlamında Avrupa Birliği ve Bölgesel Aktörler: Farklılaşan Dış Politika Tercihleri, Kesişen Hedefler”, Edit: Zelal Başak Kızılkan, Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, Birinci Baskı, Mardin, (1-21).
• Koş, Ö., (2020), “Geçmişten Günümüze Türkiye Libya İlişkilerinde Çıkarlar ve Stratejiler العلاقات الليبية التركية بين الماضي و الحاضرالمصالح و الاستراتيجيات’’, https://www.alaraby.co.uk, Alarabi Alcedid العربي الجديد, (16.04.2022).
• Liveuamap, (Aralık 2021), “Libya Civil War Live Map”, https://libya.liveuamap.com/, (01.12.2021).
• Maghur, A., K., (2017 ), “Stage One of the UN Libya Action Plan: The Likelihood of Failure and the Need for Review”, Arab Reform Initiative, https://www.arab-reform.net/publication/stage-one-of-the-un-libya-action-plan-the-likelihood-of-failure-and-the-need-for-review/, (29.11.2021).
• Özel, S., (2020), Doğu Akdeniz Jeopolitik ve Ekonomi-Politik Dinamikler, “Uluslararası Hukuk Bağlamında Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması ve Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Kaynakları”, Edit: Sadullah Özel, Halil İbrahim Aydın, Murat Cihangir, Paradigma Akademi, İstanbul, (107-134).
• Rençber, K., (2018), Uluslararası Hukuk, Dora, 3.Basım, Bursa.
• Rençber, K., (2020), Uluslararası Hukuk, Dora, 4.Basım, Bursa.
• Roth, R., (2011), “U.N. Security Council Approves No-fly Zone in Libya”, CNN, http://edition.cnn.com/2011/WORLD/africa/03/17/libya.civil.war/index.html?hpt=T2, (26.11.2021).
• Salam, E., A., A., (2015), “The Arab Spring: Its Origins, Evolution and Consequences… Four Years On”, Intellectual Discourse, 23:1, (119-139).
• Sheehan, M., (2017), Çağdaş Güvenlik Çalışmaları, “Askeri Güvenlik”, Edit: Alan Collins, Çev: Nasuh Uslu, Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi, 3. Basımdan Çeviri, İstanbul.
• Şelevi, H., (2013), “Libya'da Darbeye Giden Yol”, http://www.aljazeera.com.tr/gorus/libyada-darbeye-giden-yol, Aljazeera Turk, (12.11.2021).
• Şimdi, M. ve Duman Ö., (2020), Doğu Akdeniz Jeopolitik ve Ekonomi-Politik Dinamikler, “Arap Baharı Sonrası Akdeniz’de Güvenlik ve İnsan Hakları Etkileşimi”, Edit: Sadullah Özel, Halil İbrahim Aydın, Murat Cihangir, Paradigma Akademi, İstanbul, (241-252).
• Teschke, B., (2017), 1648 Söylencesi: Sınıf, Jeopolitik ve Modern Uluslararası İlişkilerin Kuruluşu, Can Yayınları, 2.Baskı, İstanbul.
• United Nations Security Council, (March 2011), “Resolution 1973 (2011)”, https://www.undocs.org/en/S/RES/1973%20(2011), (26.11.2021).
• United Nations, (2022), ‘‘Responsibility to Protect’’, https://www.un.org/en/genocideprevention/about-responsibility-to-protect.shtml, (28.04.2022).
• Yılmaz, M., E., (2015), Toplumlar Arası Çatışmalarda Barışı İnşa Etmek Birleşmiş Milletler Barış Güçleri ve Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Dora, Bursa.
• Yılmaz, M., E., (2020), Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Etnik Çatışmalar Etnik Çatışmaların Nedenleri ve Etnik Barışın Tesisi, Dora, Bursa.