HAYAT BİLGİSİ DERSLERİNDE KULLANILAN YÖNTEM VE ETKİNLİKLERİN TESPİTİ: LİSANSÜSTÜ TEZLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 1, 101 - 122, 31.03.2018

Nur Ütkür

Öz

                Bu çalışmada Türkiye’de farklı üniversitelerde 1999-2015
yılları arasında yazılan lisansüstü tezlerdeki Hayat Bilgisi derslerinde
öğretim yöntem ve etkinlikleri kullanılanların incelenmesi amaçlanmıştır. Bu
amaçla Yüksek Öğretim Kurulu’nun tez veri tabanında 154 adet Hayat Bilgisi
dersiyle ilgili olan tez içinden farklı öğretim yöntemlerinin ve etkinliklerin
kullanıldığı, erişime açık olan 32 adet tez belirlenmiştir. Bu tezlerde yer
alan öğretim yöntemlerinin ve etkinliklerin, araştırma türü, veri toplama
araçları, çalışmadan elde edilen sonuçların olumlu veya olumsuz nelere etki
ettiğinin analizinde veri toplama aracı olarak doküman incelemesi
kullanılmıştır. Elde edilen verilere bakıldığında, Hayat Bilgisi derslerinde
öğretim yöntemi kullanılmasına yönelik 26 yüksek lisans ve 6 doktora tezi
olduğu tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalarda en çok deneysel çalışmaların yer
aldığı, bunu karma çalışmalar ve eylem araştırmalarının takip ettiği
belirlenmiştir. Tezlerde birbirinden farklı olarak 19 yöntem/etkinlik kullanıldığı
tespit edilmiştir. Bu yöntem/etkinliklerden en çok kullanılanın drama olduğu ve
bunu çoklu zeka etkinliklerinin takip ettiği görülmüştür. Ayrıca tezlerde genelde
olumlu sonuçlara ulaşıldığı tespit edilmiştir. Ancak nicel çalışmaların 7’sinde
verilen eğitimlerin akademik başarıya olumlu etkisinin olmasının yanı sıra
diğer değişkenlere olan etkisine bakıldığında olumsuz sonuçlarla karşılaşıldığı
belirlenmiştir. Nitel çalışmalardaysa verilen eğitimlerin öğrenciler üzerinde
olan etkilerinin incelenen değişkenler doğrultusunda olumlu olduğu sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hayat bilgisi dersi, lisansüstü tezler, yöntemler, etkinlikler

Kaynakça

• AKAYDIN, B. B. ve KAYA, S. (2015). Türkiye’de ilkokul hayat bilgisi ve sosyal bilgiler alanında yapılan ve ulusal indeksli dergilerde yayınlanan araştırmalara yönelik bir inceleme, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 251-264. AKTAŞ, M. (2013). Yeni matematik öğretim programları ile ilgili araştırmalar için 5n-1k: Lisansüstü tezler, Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 42(197), 209-227. AL MAGHRABY, M. A. & ALSHAMI, A. M. (2013). Learning style and teaching method preferences of Saudi students of physical therapy, Journal of Family and Community Medicine, 20(3), 192-197. AYDIN, M. Z. ve GÜRLER, Ş. A. (2012). Okulda Değerler Eğitimi: Yöntemler, Etkinlikler, Kaynaklar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. BEKTAŞ, M. ve KARADAĞ, B. (2013). Hayat bilgisi öğretimi alanında lisansüstü tezlerinin eğilimleri ve değerlendirilmesi, International Journal of Human Sciences, 10(2), 113-129. CAN-YAŞAR, M. ve ARAL, N. (2011). Türkiye’de okul öncesinde drama alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Dergisi, 11(22), 70-90. COŞKUN, İ., DÜNDAR, Ş. ve PARLAK, C. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından ı̇ncelenmesi (2008-2013), Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 375-396. DOĞRU, M., GENÇOSMAN, T., ATAALKIN, A. N. ve ŞEKER, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-64. EVREKLİ, E., İNEL, D., DENİŞ, H. ve BALIM, A. G. (2011). Fen eğitimi alanındaki lisansüstü tezlerdeki yöntemsel ve istatistiksel sorunlar, İlköğretim Online, 10(1), 206-218. GÜL, S. O. ve DİKEN, İ. H. (2009). Erken çocuklukta özel eğitime ilişkin Türkiye’de gerçekleştirilmiş lisansüstü tez çalışmalarının gözden geçirilmesi, Uluslararası Erken Çocuklukta Özel Eğitim Dergisi, 1(1), 46-78. GÜRDAL, A., BAKİOĞLU, A. ve ÖZTUNA, A. (2005). Fen bilgisi eğitimi lisansüstü tezlerinin incelenmesi, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 53-58. KABACA, T. ve ERDOĞAN, Y. (2007). Fen bilimleri, bilgisayar ve matematik eğitimi alanlarındaki tez çalışmalarının istatistiksel açıdan incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 54-63. KARKIN, A. (2011). Müzik bilimleri alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(2), 143-149. KAYA, M. (2013). Coğrafya eğitiminde yönelimler: 2012 yılına kadar yapılan lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması, Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 282-313. KOÇ, E. S. (2016). Türkiye’de ilköğretim programlarının değerlendirilmesine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 198-216. KÜÇÜKOĞLU, A., ve OZAN, C. (2013). Sınıf öğretmenliği alanındaki lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(12), 27-47. MILES, M. B. & HUBERMAN, A. M. (1994). An Expanded Sourcebook Qualitative Data Analysis. London: Sage Publications. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI (2009). İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi 1-3. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi. ORUÇ, S. ve ULUSOY, K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi alanında Yapılan tez çalışmaları, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 121-132. ÖZENÇ, M. ve ÖZENÇ, E. G. (2013). Sınıf öğretmenleri ile yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin yöntem bölümü açısından incelenmesi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 133-142. POLAT, M. (2013). Fen bilimleri eğitimi alanında tamamlanmış yüksek lisans tezleri üzerine bir araştırma: Celal Bayar Üniversitesi örneği, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 46-58. SCHROEDER, C., SCOTT, T. P., TOLSON, H., HUANG, T. & LEE, V. (2007). A meta-analysis of national research: effects of teaching strategies on student achievement in science in United States, Journal of Research in Science Teaching, 44(10), 1436-1460. ŞAHİN, M., GÖĞEBAKAN-YILDIZ, D. D. ve DUMAN, R. (2011). Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme, Journal of Social Studies Education, 2(2), 96-121. ŞAHİN, D., CALP, Ş., BULUT, P. ve KUŞDEMİR, Y. (2013). Sınıf öğretmenliği eğitimi bilim dalında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli kriterlere göre incelenmesi, Journal of World of Turks, 5(3), 187-205. TARMAN, B., ACUN, İ. ve YÜKSEL, Z. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 725-746.
 TARMAN, B., GÜVEN, C. ve AKTAŞLI, İ. (2011). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 391-410. ÜTKÜR, N. (2016). Öğretmenlerin kullandığı yöntem ve teknik farklılıkları: Hayat bilgisi dersi örneği, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 16 (USBES Özel Sayı II), 1631-1651. VURAN, S. ve SÖNMEZ, M. (2008). Sosyal geçerlik kavramı ve Türkiye’de özel eğitim alanında yürütülen lisansüstü tezlerde sosyal geçerliğin değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(1), 55-65. YAŞAR, Ş. ve PAPATĞA, E. (2015). İlkokul matematik derslerine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 113-124. YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.