KÖY OKULLARINDA ÖĞRENİM GÖREN ÇOCUKLARIN GÖRSEL OKUMA BİÇİMLERİ

Yıl 2023, , 37 - 54, 23.06.2023

Şule Tuğçe Çimen

https://doi.org/10.47935/ceded.1277137

Öz

Çalışma köy okulunda öğrenim gören 8. sınıf öğrencilerinin görsel okuma biçimlerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmanın yapılma sebebi, literatürde 8. sınıf köy okullarında öğrenim gören öğrencilere yönelik görsel okuma özelinde yapılmış bir çalışmaya rastlanılmaması ve merkezi yerleştirme sınavlarında görsel okumaya yönelik soruların artış göstermesidir. Çalışma durum çalışma modeli ile kurgulanmış, nitel bir araştırmadır. Çalışma grubunu kolay ulaşılabilirlik ve ölçüt örneklem yoluyla seçilen 8. sınıfta öğrenim gören 56 köy okulu öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak, görsellere ait yorumların istendiği açık uçlu çalışma kâğıtları kullanılmıştır. Cevaplar betimsel analize tabi tutularak Hasan Efe’nin “Karikatürü Düşündüren İnsan” kitabında belirttiği görsel metin olarak karikatürün anlam yapısı konusunda derin yapı ve yüzey yapı başlıklarına göre kategorize edilerek incelenmiştir. Cevaplarda öğrencilerin çoğunluğunun yüzeysel yapıyı tasvir ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu kategorideki 12 öğrencinin cevabında düz okumada öne çıkan sembollerin yüzeysel yapıdan uzaklaşarak simgelere başka anlamlar yüklediği göze çarpmıştır. Sonuç olarak köy okullarında öğrenim gören çocukların çoğunun görsel okuma açısından yeterince gelişemediği görülmüştür. Öğretmen görüşlerine göre öğrenci velilerinin eğitime ilgisizliği, bu öğrencilerin öğrenim hayatları boyunca farklı uyarıcılarla karşılaşmaması ve teknolojik araçlara rahat erişimlerinin mümkün olmaması ile okuma alışkanlıklarının edinmiş olmamaları, bu duruma sebep teşkil eden durumlardır.

Anahtar Kelimeler

Görsel okuma, köy okullarında eğitim, derin ve yüzey yapı.

VISUAL READING STYLES OF CHILDREN STUDYING AT RURAL SCHOOLS

Öz

The study aims to determine the visual reading styles of 8th-grade students studying in rural schools. The reason for this study is that there is no study in the literature on visual reading for students studying in 8th-grade rural schools and the increase in questions about visual reading in central placement exams. The study is qualitative research designed with a case study model. The study group consists of 56 rural school students studying in the 8th grade, selected through easy accessibility and criterion sampling. As a data collection tool in the study, open-ended worksheets, in which comments on the images were requested, were used. The answers were subjected to descriptive analysis and reviewed by categorizing them according to the titles of deep structure and surface structure on the semantic structure of cartoon as a visual text in Hasan Efe's book "Karikatürü Düşündüren İnsan". In the answers, it was concluded that the majority of the students described the surface structure. In the answers of 12 students in this category, it was noticed that the symbols that stand out in plain reading wandered away from the surface structure and gave different meanings to the symbols. As a result, it was seen that most of the children studying in rural schools are in embryo in terms of visual reading. According to the teachers' opinions, the indifference of the students' parents to education, the fact that these students do not encounter different stimuli throughout their education life, they do not have easy access to technological tools, and they do not have reading habits are the reasons for this situation.

Anahtar Kelimeler

Visual reading, education in rural schools, deep and surface structure

Kaynakça

• Akçam, H. K. (2006). Görsel okumanın ilköğretim beşinci sınıf bilgi verici metinlerde anlam kurmaya etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Akkaya, A. (2011). Karikatürlerle dil bilgisi öğretimi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Akpınar, B. (2010). İlköğretim 1–5. sınıflar Türkçe öğretim programları görsel okuma ve sunu öğrenme alanının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(154), 37-49. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/547/35
• Ateş, M. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(12), 306-317. https://doi.org/10.16991/inesjournal.1477
• Ateş, M., Sur, E., ve Çelik, H. (2020). Türkçe öğretmenlerinin görsel okumayla ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-15.
• Aydın, N. (2020). Türkçe dersinde kısa film destekli etkinliklerin görsel okuma becerilerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Balım, A. G., İnel, D., ve Evrekli, E. (2008). Fen öğretiminde kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. İlköğretim Online Dergisi, 7(1), 188-202.
• Çam, B. (2006). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma düzeyleri ile okuduğunu anlama, eleştirel okuma ve Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Çer, E. (2017). Karikatürlerle Türkçe öğretimi. Eğiten Kitap Yayınları.
• Demirci, G. (2013). Eğitimde mizah ve karikatür kullanımın öğrenci başarısı ve motivasyonuna etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Demirel, G., ve Yağmur, K. (2017). Uluslararası PIRLS uygulamaları ölçütlerine göre Türk öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerinin değerlendirilmesi. Journal of Language Education and Research, 3(2), 95-106. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jlere/issue/30938/332468
• Dereli, M. (2008). Tam sayılar konusunun karikatürle öğretiminin öğrencilerin matematik başarılarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Doğan, B. (2015). Okuma ve görsel okumanın bir metnin ana düşüncesini bulma ile metni analiz etme üzerine etkilerinin belirlenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ÖS-II:67-84.
• Duran, C. (2020). Birleştirilmiş sınıflı ilkokul 3. ve 4. Sınıf öğrencilerinin Türkçe dersinde konuşma becerilerinin karikatürler yoluyla geliştirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Durualp, E. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde karikatür kullanımı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Düzgün, E. (2013). Görsel okuma yaklaşımının üniversite öğrencilerinin fizik dersindeki akademik başarılarına etkisinin araştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Efe, H. (2013). Karikatürü düşündüren insan. Neziher Yayıncılık.
• Göçer, A., ve Akgül, O. (2018). Türkçe eğitiminde karikatür kullanımı ve eğitsel değeri. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(2), 86-100. https://doi.org/10.31464/jlere.389852
• Güldaş, G. (2012). İlköğretim birinci sınıf Türkçe kitaplarındaki görsel okuma etkinlikleri ile ilgili öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Güneş, F. (2016). Kâğıttan ekrana okuma alanındaki gelişmeler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-18. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i1.5000155474
• Güney Mürsel, C. (2009). Deyim ve atasözlerin öğretiminde karikatürlerin etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Kaplan, K. (2020). Ortaokul Türkçe derslerinde karikatür okuryazarlığı becerisinin geliştirilmesi: bir eylem araştırması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Karapınar, Y. ve Sağlamgöncü, A. (2018). Sosyal bilgiler derslerinde değişim ve sürekliliğin algılanmasında görsel okumanın etkililiği: bir eylem araştırması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(9), 48-73.
• Kardaş, D. (2014). Dezavantajlı olarak kabul edilen öğrencilerin okuma anlama gelişimlerini etkileyen unsurlar ve çözüm önerileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kędra, J. ve Žakevičiūtė, R. (2019). Visual literacy practices in higher education: what, why and how? Journal of Visual Literacy, 38(1-2), 1-7, https://doi.org/10.1080/1051144x.2019.1580438
• Kılıç, Y. ve Haşıloğlu, M. A. (2017). Sosyoekonomik durumun öğrenci başarısına etkisi (7. Sınıf Türkçe ve Fen Bilimleri Dersleri Örneklemi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1025-1049. https://doi.org/10.23891/efdyyu.2017.38
• Kırbaş, A., ve Orhan, S. (2011). Görsel materyallerle desteklenmiş yazma çalışmalarının öğrencilerin yazma becerilerini geliştirmeye etkisi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(4), 705-714.
• Koç, K., Yıldız, S. ve Coşkun, R. (2015). Çocuklar resimli çocuk kitaplarındaki resimleri nasıl yorumluyor? Behiç Ak’ın “Uyurgezer Fil” kitabı ile yapılan görsel okuma üzerine bir araştırma. Journal of Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(4), 687-706, https://doi.org/10.7827/turkishstudies.7747
• Kuru, A. (2008). İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersi öğretim programında yer alan görsel okuma ve görsel sunu becerilerinin öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• MEB. (2020). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1- 8. sınıflar). Milli Eğitim Yayınevi. Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage. Milli Eğitim Bakanlığı. (2007). ÖBBS 2005-İlköğretim öğrencilerinin başarılarının belirlenmesi: Türkçe raporu. MEB Basımevi.
• OECD. (2019). PISA 2018 assessment and analytical framework. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/b25efab8-en
• Oral, I., ve McGivney, E. J. (2014). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı. Eğitim Reformu Girişimi Raporu. Eğitim Reformu Girişimi https://www.egitimreformugirisimi.org/turkiye-egitim-sisteminde-esitlik-ve akademik-basari/
• Ören, Z., Konuk, S., Sefer, A., ve Sarıtaş, H. (2017). Ortaokul Türkçe öğretim programlarındaki metin türleri ile PISA’daki metin türlerinin karşılaştırılması. Uluslararası Ejer Kongresi Bildiri Kitabı (s. 275-280). Anı Yayıncılık. Özdemir Erem, N. H. (2015). Yaratıcı düşünme tekniklerinin 5. sınıf öğrencilerinin görsel okuma ve görsel sunu becerilerine etkileri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Özsarı, İ. (2015). İlkokul birinci sınıf öğrencilerine yönelik ‘görsel okuma eğitim programı’ geliştirilmesi ve etkililiğinin sınanması [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Özşahin, E. (2009). Karikatürlerle coğrafya öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 20, 101-122.
• Özyurt Aydemir, E. (2016). Dördüncü sınıf Türkçe dersi öğretim programının görsel okuma ve sunu becerilerini geliştirme açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Sarıkaya, B. (2017). Türkçe öğretiminde görsel okuma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 779-796. https://doi.org/10.18506/anemon.298912
• Şeref, İ. ve Yılmaz, İ. (2015). Yemenli öğrencilerin Türkçe yazma ve konuşma becerilerinin geliştirilmesinde karikatür kullanımına yönelik bir uygulama. Journal of Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 835-860. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.8037
• Suna, H. E., Tanberkan, H., Gür, B., Perc, M. ve Özer, M. (2020). Socioeconomic status and school type as predictors of academic achievement. Journal of Economy Culture and Society, 61(1), 41-64. https://doi.org/10.26650/JECS2020-0034
• Varışoğlu, B., Şeref, İ., Gedik, M. ve Yılmaz, I. (2014). Deyim ve atasözlerinin öğretilmesinde görsel bir araç olarak karikatürlerin başarıya etkisi. Karadeniz Araştırmaları, 41, 226-242.
• Yaşar, M. R. ve Amaç, Z. (2018). Öğretmen adaylarının dezavantajlı öğrencilere eğitim verme deneyimleri: zorluklar ve fırsatlar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 611-634.
• Yelgün, A. ve Karaman, İ. (2015). What are the factors reducing the academic achievement in a primary school located in a neighborhood with a low socioeconomic status? Ted Eğitim ve Bilim, 40(179), 251-268. https://doi.org/10.15390/eb.2015.2331
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Şeçkin Yayıncılık.
• Yüksel, İ., ve Adıgüzel, A. (2012). Değer eğitiminde karikatür kullanımı: ilköğretim öğrencilerinin şefkat ve merhamet değer algılarının belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(3), 315-325.