Yapı İnşa Oyun Performansının Dereceli Puanlama Anahtarıyla Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 12, 13 - 31, 25.12.2023

Sedef Dibekli , Fatma Betül Kurnaz

https://doi.org/10.36731/cg.1281108

Öz

Bu araştırmada, oyun becerilerini değerlendirmeye yönelik bir dereceli puanlama anahtarının geliştirilmesi ve hafif düzey zihinsel yetersizliği olan ve normal gelişim gösteren çocukların oyun becerilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Değerlendirmelerde tutarlılığı sağlamak ve yorum yapma gücünü arttırmak amacıyla oyun becerilerini değerlendirmede yapı inşa oyun türünde çocukların oyun süreci gözlenmiştir. Araştırmacılar tarafından yapı inşa oyununa yönelik ölçütler ve alt boyutlarının yer aldığı bir dereceli puanlama anahtarı geliştirilmiştir. Dereceli puanlama anahtarının güvenirliği ve geçerliliği uzman görüşüne dayalı olarak ve farklı değerlendiriciler arasındaki tutarlılığın araştırılması yoluyla incelenmiştir. Dereceli puanlama anahtarından elde edilen sonuçlar hem normal gelişim gösteren çocuklarda hem de hafif düzey zihinsel yetersizliği bulunan çocuklarda incelenmiştir. Normal gelişim gösteren çocukların yapı inşa oyununda gerçek yaşamla ilişki kurmada, karşılaştığı problemi çözmede, dikkatini odaklamada, kullandığı materyalde düzenlemeye gitmede, sembolik anlamlar yüklemede, materyalin özelliklerini dikkate almada, düzenli ve sıralı bir yapı kurmada, yapıları düzenlemede ve esnek düşünmede ortalama puanlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği bulunan özel gereksinimli çocuklar ise düzenli ve sıralı yapı kurmada, karşılaştığı problemleri çözmede, dikkatini odaklamada diğer alanlara göre daha yüksek ortalama puanlara sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Oyun, Oyun becerileri, Yapı inşa oyunu, Dereceli puanlama anahtarı

Assessing Construction Play Performance Using The Rubric

Öz

In this study, it was aimed to assess the play skills of children with mental retardation and typically developing children by using a rubric for assessing play skills. In order to ensure consistency in the assessment and to increase the power of interpretation, children's play process in the building construction play type was observed in the assessment of play skills. The researcher developed a rubric including the criteria and sub-dimensions for the construction play. The validity of the rubric was examined based on expert opinion and its reliability was examined by investigating the consistency between different assessors. The results obtained from the rubric were analysed both in children with normal development and in children with mild intellectual disability. It was determined that children with typical development had higher mean scores in establishing a relationship with real life, solving the problem encountered, focusing their attention, organizing the material used, attributing symbolic meanings, taking into account the properties of the material, establishing an orderly and sequential structure, organizing structures and flexible thinking in the construction play. Children with special needs with mental disabilities had higher mean scores in establishing an orderly and sequential structure, solving problems encountered, and focusing attention compared to other areas.

Anahtar Kelimeler

Play, Play skills, Construction play, Rubric

Kaynakça

• Aksoy, B.A. & Aksoy, M. (2018). Blok oyunlarına ilişkin okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 397-414.
• Anderson, L.W. (2003). Classroom assessment: Enhancing the quality of teacher decision making. Lawrence Erlbaum.
• Arslan, Ü. (2012). Okul öncesi eğitimde temel becerilerin ve sosyal davranışların kazandırılması. G. Haktanır (Ed.) Okul Öncesi Eğitime Giriş içinde ss. 201-226, Anı Yayıncılık.
• Aslan, Ö. M. (2017). 36-71 Aylık çocuklar için oyun davranış ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 897-910.
• Ayan, S. & Memiş, U. A. (2012). Erken çocukluk döneminde oyun. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14(2), 143-149.
• Ayan, S., Memiş, U. A., Eynur, B. R. & Kabakçı A. (2012). Özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklarda oyuncak ve oyunun önemi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 2(4), 80-88.
• Baykoç Dönmez, N. (1992). Oyun kitabı. Esin Yayınevi.
• Bekmezci, H. & Özkan, H. (2015). Oyun ve oyuncağın çocuk sağlığına etkisi. Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi, 5(2), 81-87.
• Boyraz, E. (2017). Zihinsel engelli çocuklara kurallı oyun öğretiminde aşamalı yardımla öğretim yönteminin etkililiğinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. PegemA Yayıncılık.
• Caldera, Y. M., Culp, A. M., O’Brien, M., Truglio, R. T., Alvarez, M., & Huston, A. C. (1999). Children’s play preferences, construction play with blocks, and visual-spatial skills: Are they related?. International Journal of Behavioral Development, 23(4), 855-872. DOI: 10.1080/01650259938357.
• Case-Smith, J. & Kuhaneck, H. M. (2008). Play preferences of typically developing children and children with developmental delays between ages 3 and 7 years. OTJR Occupation, Participation and Health, 28(1), 19-29. DOI: 10.3928/15394492-20080101-01.
• Çelik, B., & Bencik Kangal, S. (2022). Kovid-19 pandemi döneminde çok satan çocuk kitaplarında yer alan oyunların incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 46(2), 205-217.
• Çoban, B. & Nacar, E. (2006). Okul öncesi eğitimde eğitsel oyunlar. Nobel Yayınevi.
• Eripek, S. (2003). Zekâ geriliği olan çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş içinde, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Goodrich, H. (1997). Understanding rubrics. Educational Leadership, 54(4), 14–17.
• Gowen, J. W., Johnson-Martin, N., Goldman, B. D. & Hussey, B. (1992). Object play and exploration in children with and without disabilities: A longitional study. American Journal on Mental Retardation, 97(1), 21-38.
• Güneş, H. (2011). Şimdi oyun zamanı (3. baskı). Kök Yayıncılık.
• Hamm, E. M., Mistrett, S. G. & Ruffino, A. G. (2016). Play outcomes and satisfaction with toys and technology of young children with special needs. Journal of Special Education Technology, 21(1), 29-35. DOI: 10.1177/016264340602100103.
• Hürtürk, Ç. (2017). Okul öncesi dönemdeki çocukların oyunlarının içeriği ve oyun davranışlarının incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, Doğu Akdeniz Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kadim, M. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin oyun etkinliklerine ilişkin öz yeterliklerinin görev yapılan okul türüne göre incelenmesi. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1), 1-21.
• Koçyiğit, S. & Başara Baydilek, N. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarının oyun algılarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 1-28.
• Koçyiğit, S., Tuğluk, M. N. & Kök, M. (2007). Çocuğun gelişim sürecinde eğitsel bir etkinlik olarak oyun. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(16), 324-342.
• Kodsi, S. H. (2022). Constructive play in Waldorf and Normative preschools in Israel: Technological thinking and design process during free play. International Journal of Technology and Design Education, 32(2), 735-748. DOI: 10.1007/s10798-020-09623-9.
• Korkusuz, S. (2019). Fiziksel etkinlik ve dikkat eğitimi uygulamalarının zihinsel engelli öğrencilerin motor beceri, görsel bellek, algı ve dikkat düzeylerine etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Uşak Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kutlu, Ö., Doğan, C. D. & Karakaya, İ. (2009). Öğrenci başarısının belirlenmesi performansa ve portfolyoya dayalı durum belirleme. (2. baskı), PegemA Yayıncılık.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2015). Çocuk gelişimi, zihinsel engelliler. MEB Milli Eğitim Modülü.
• Nath, S., & Szücs, D. (2014). Construction play and cognitive skills associated with the development of mathematical abilities in 7-year-old children. Learning and instruction, 32, 73-80. DOI: 10.1016/j.learninstruc.2014.01.006.
• Ness, D., & Farenga, S. J. (2016). Blocks, Bricks, and Planks: Relationships between Affordance and Visuo-Spatial Constructive Play Objects. American Journal of Play, 8(2), 201-227.
• Öncü, E. Ç. ve Özbay, E. (2010). Erken dönemindeki çocuklar için oyun. Kök Yayıncılık.
• Özenmiş Ünsal, P. (2003). Zihinsel engelli olan ve olmayan çocukların nesne ile oyun davranışlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(1), 46-55. DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000072.
• Park, J. (2019a). A Comparison of the pretending elements between constructive play and pretend play. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 18(4), 1-6.
• Park, J. (2019b). The qualities criteria of constructive play and the teacher's role. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 18(1), 126-132.
• Pellegrini A. D. (2001). Practitioner rewiev: The role of direct observation in the assesment of young children. Journal Of Child Psychology And Psychiatry And Allied Disciplines, 42(7), 861-869. DOI: 10.1017/S002196300100765X.
• Poyraz, H. (1999). Okul öncesinde oyun ve oyuncak. Anı Yayıncılık.
• Ramani, G. B. & Brownell C. A. (2013). Preschoolers cooperative problem solving: Integrating play and problem solving. Journal of Early Childhood Research, 12(1), 92-108. https://doi.org/10.1177/1476718X13498337.
• Sevinç, M. (2004). Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. Morpa Kültür Yayınları.
• Smith, P. K., Takhvar, M. E. H. R. I., Gore, N. E. I. L., & Vollstedt, R. A. L. P. H. (2017). Play in young children: Problems of definition, categorisation and measurement. Children's play içinde ss. 39-56, Routledge.
• Stannard, L., Wolfgang, C. H., Jones, I., & Phelps, P. (2001). A longitudinal study of the predictive relations among construction play and mathematical achievement. Early Child Development and Care, 167(1), 115-125. DOI: 10.1080/0300443011670110.
• Stagnitti, K. (2004). Understanding play: The implications for play assessment. Australian Occupational Therapy Journal, 51(1), 3-12. DOI: 10.1046/j.1440-1630.2003.00387.x.
• Şener, T. (1996). 4-5 Yaş anaokulu çocuklarında dramatik oyunun ve inşa oyununun bakış açısı alma becerisine etkisine etkisi. [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Taşkın Gökçe, T., & Kandır, A. (2022). Erken Çocuklukta Yapı İnşa Oyunlarına İlişkin Yurt Dışında Yapılan Araştırmaların İncelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(1), 174-187. DOI: 10.51725/etad.1054245.
• Türkoğlu, B. & Uslu, M. (2016). Oyun temelli bilişsel gelişim programın 60-72 aylık çocukların bilişsel gelişimine etkisi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(6), 50-68.
• Truelove, S., Vanderloo, L. M., & Tucker, P. (2017). Defining and measuring active play among young children: a systematic review. Journal of Physical Activity and Health, 14(2), 155-166. DOI: 10.1123/jpah.2016-0195.
• Ulutaşdemir, N. (2007). Engelli çocuklarda iletişim ve oyunun önemi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 1-16.
• Yaman, T. (2015). Beden eğitimi ve oyunun hafif düzey zihinsel engelli bireylerin sosyal beceri kazanımları üzerine etkisinin araştırılması. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Westwood, P. (2020). Commonsense methods for children with special educational needs. Routledge.