Çocuk Edebiyatı Eserlerinde Yer Alan Arketiplerin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 22 - 39, 13.09.2023

Büşra Nur Musuloğlu , Esin Sezgin

Öz

Arketip sözcüğünü psikoloji literatürüne kazandıran isim Carl Gustav Jung olmuştur. Zaman içerisinde, Jung’un, evrendeki varlıkların miktarı kadar, söylemiyle ifade ettiği arketipler üzerine birçok farklı tanım ve kategori oluşturulmuştur. Çocuk edebiyatı, arketipler için geniş bir çalışma alanı sunmaktadır. Çocuk edebiyatında yer alan edebi eserlerde basit bir dil kullanılmasına karşın yorumlamayla açığa çıkarılacak derin anlamlar bulunmaktadır. Bu araştırmada birçok farklı disiplinin üzerinde çalışmalar yürüttüğü ve son derece önemli görülen arketip kavramına yönelik yayınlanmış olan çalışmalar aracılığıyla çocuk edebiyatında arketip kavramını incelemek amaçlanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden olan, doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama işlemi DergiPark veri tabanı üzerinden gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamına 17 makale dahil edilmiştir. Elde edilen veriler doküman analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Arketip kavramını temel alarak çocuk edebiyatı eserlerini inceleyen çalışmaların; edebi eser türlerine, yayın yıllarına, incelemiş oldukları arketiplere, kolektif bilinçdışı kavramına yer verme durumlarına bakılmıştır. Yayınlanan makalelerin edebi türlerinin yalnızca masal ve öykü olduğu görülmüştür. İncelenen 17 makalede yer alan eserlerin 9’unun masal, 8’inin ise öykü olduğu tespit edilmiştir. Konu hakkında en yakın tarihli makalelerin 2022 yılında yayınlandığı ve bunların sayısının 3 olduğu görülmüştür. Bu alanda en fazla makale ise 5 makaleyle, 2021 yılında yayınlanmıştır. 2017, 2016, 2015, 2012, 2011 ve 2010 yıllarında konu hakkında makale yayınlanmamıştır. İncelenen makalelerde toplam 12 farklı çeşit arketipe ulaşılmıştır ve en sık ele alınan arketipin gölge arketipi olduğu tespit edilmiştir. Gölge arketipini sırasıyla, anne, yaşlı bilge, animus, kahraman, anima, persona, yeniden doğuş, baba, self, hilebaz ve asi arketipi takip etmiştir. İncelenen 17 makaleden 15’inde arketiplerin incelenmesinde önemli bir kavram olarak görülen kolektif bilinçdışı kavramı incelenmiş, 2’sinde ise kolektif bilinçdışı kavramı incelenmemiştir. Gelecekte çocuk edebiyatı alanında yapılacak olan çalışmalarda arketip kavramının masal ve öykü türünden farklı edebi türlerde de ele alınarak incelenmesinin literatürde tespit edilen bir eksikliğin giderilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Gelecekte, çocuk edebiyatı alanında yerli ve yabancı daha fazla edebi eserin incelenmesiyle de literatürdeki çeşitliliğin artırılmasına katkı sunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Arketip, Carl Gustav Jung, Çocuk Edebiyatı, Masal, Öykü

Analysis of Archetypes in Children's Literature Works

Öz

It was Carl Gustav Jung who introduced the word archetype to the psychology literature. Over time, many different definitions and categories have been created on archetypes, which Jung expressed as the amount of beings in the universe. Children's literature offers a wide field of study for archetypes. Although simple language is used in literary works in children's literature, there are deep meanings to be revealed through interpretation. In this study, it is aimed to examine the concept of archetype in children's literature through the studies published on the concept of archetype, which is considered extremely important and on which many different disciplines carry out studies. Document analysis method, which is one of the qualitative research methods, was used in the study. Data collection was carried out through the DergiPark database. 17 articles were included in the study. The data obtained were analyzed by document analysis method. The types of literary works, years of publication, the archetypes they examined, and the inclusion of the concept of collective unconscious in the studies examining children's literature works based on the concept of archetype were examined. It was seen that the literary genres of the published articles were only fairy tales and stories. It was determined that 9 of the works in the 17 articles analyzed were fairy tales and 8 were stories. It was observed that the most recent articles on the subject were published in 2022 and the number of these articles was 3. The most articles in this field were published in 2021 with 5 articles. No articles were published on the subject in 2017, 2016, 2015, 2012, 2011 and 2010. A total of 12 different types of archetypes were reached in the analyzed articles and it was determined that the most frequently discussed archetype was the shadow archetype. The shadow archetype was followed by the archetypes of mother, old sage, animus, hero, anima, persona, rebirth, father, self, trickster and rebel. In 15 of the 17 articles analyzed, the concept of the collective unconscious, which is seen as an important concept in the analysis of archetypes, was examined, while in 2 articles the concept of the collective unconscious was not examined. In future studies to be conducted in the field of children's literature, it is thought that examining the concept of archetype in literary genres other than fairy tales and stories will contribute to the elimination of a deficiency identified in the literature. In the future, more domestic and foreign literary works in the field of children's literature can contribute to increasing the diversity in the literature.

Anahtar Kelimeler

Archetype, Carl Gustav Jung, Children, Fairy Tale, Story

Kaynakça

• Akınoğlu, O. (2005). Türkiye’de uygulanan ve değişen eğitim programlarının psikolojik temelleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(22), 31-45. https://dergipark.org.tr/en/pub/maruaebd/issue/360/2005
• Akmeşe, E. (2021). Ateşle oyun filminde bireyin dönüşümü üzerine arketipsel bir analiz. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 6(2), 325-339. https://doi.org/10.47107/inifedergi.977454
• Alan, Y. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatına yönelik görüşleri. International Journal of Scholars in Education, 3(2), 135-147. https://dergipark.org.tr/en/pub/ueader/issue/59308/820511?publisher=http-egitim-kilis-edu-tr-cv-durmu-c5-9e-burak-pdf
• Alangu, Tahir (2010). Ömer Seyfettin- Ülkücü Bir Yazarın Romanı. Yapı Kredi Yayınları.
• Allan, J., & Levin, S. (1993). Born on my bum: Jungian play therapy. Play therapy in action: A casebook for practitioners, 209-244.
• Arıkan, S. (2022). Psikoloji öğrencilerinin kariyer uyum yetenekleri: demografik faktörler, kişilik ve pozitif psikolojik sermayenin rolü. Psikoloji Çalışmaları, 42(2), 427-471. https://doi.org/10.26650/SP2022-997542
• Aşkaroğlu, V. (2013). Dede Korkut Hikayelerinden Dirse Han oğlu Buğaç Han anlatısı üzerine simgesel/arketipsel bir çözümleme. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(17), 120-132. https://dergipark.org.tr/en/pub/kdeniz/issue/16858/175478
• Atasoy, A., & Temizkan, M. (2020). Ömer Seyfettin'in “Horoz” ve “Dünyanın Nizamı” hikâyelerini modernizm çerçevesinde okumak. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 0(43), 1-18. https://doi.org/10.21497/sefad.755468
• Bakırcı, N. “Hocanın Aklı” adlı masalın sembolik çözümlemesi. Türkav Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 37-59. https://dergipark.org.tr/en/pub/turkav/issue/73463/1207027
• Balcı, A. (2012). Türkiye'de çocuk edebiyatı üzerine hazırlanan lisansüstü tezler hakkında bir meta-analiz çalışması/A meta-analysis study on post-graduate theses written on children's literature ın Turkey. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (17), 195-206. https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/issue/19553/208286
• Bars, M. E. (2018). Deli Dumrul anlatısının arketipsel sembolizm bakımından çözümlenmesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (44), 57-75. https://doi.org/10.21563/sutad.511040
• Blomkvist, S. (2002). Persona–an overview. Retrieved November, 22, 2004.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Brodersen, E., & Glock, M. (Eds.). (2016). Jungian perspectives on rebirth and renewal: phoenix rising. Taylor & Francis.
• Cantez, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki.
• Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 4(2), 61-76. https://dergipark.org.tr/en/pub/aitdergi/issue/43705/536156
• Çankırılı, A. (2011). Çocuk resimlerinin dili. Zafer Basın Yayın ve Turizm ve Bilg. Ürünleri San. Tic. Ltd. Şti.
• Çavuş, B. (2017). Latife Tekin’in Berci Kristin çöp masalları romanında yaşlı bilge arketipi. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(2), 87-94. https://dergipark.org.tr/en/pub/mikad/issue/33044/339256
• Çinko, K. Aylak Adam Romanına farklı bir yaklaşım: bir puer aeternus arketipi olarak Bay C. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 4(4), 950-962. https://doi.org/10.34083/akaded.807256
• Darıcı, S. (2013). Bilinçaltı Reklamcılık ve İletişim Teknikleri. İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları.
• Daşdemir, C. (2019). Erler karısına koca olmaya giden Keloğlan masalı üzerine arketipsel bir çözümleme. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 991-1000.
• Demir, R. (2022). Fantastik edebiyat ve masal-analitik psikoloji yaklaşımına göre–. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi, 5(1), 250-255.
• Ege, F. (2021). Campbell'ın monomit ve Jung'un arketip kavramları bağlamında" Trak-Trak Kabakcığım" masalının incelenmesi. Humanitas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), https://doi.org/10.20304/humanitas.809134
• Erdoğan, M. (2020). Dede Korkut Hikâyelerinden Kanlı Koca oğlu Kan Turalı hikâyesinin arketipsel sembolizm açısından çözümlenmesi. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 57-74. https://dergipark.org.tr/en/pub/buefd/issue/54891/752372
• Fakirullahoğlu, A. M. (2022). Jungian analitik oyun terapisi. Oyun terapisi (Teori Teknik ve Kültüre Has Vaka Örnekleri), 167.
• Fatih, E. G. E., & Toksöz, L. (2021). Momotaro masalı örnekleminde Japon kültüründe kolektif bilinçdışı unsurlar. HUMANITAS-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 53-73.
• Fırat, H. (2012). Çocuk edebiyatının Türkçe eğitimindeki yeri: biyografi örneği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (29), 44-56. https://dergipark.org.tr/en/pub/musbed/issue/23510/250488
• Fordham, M., Gordon, R., & Hubback, J. (Eds.). (2017). The Self and Autism: The Library of Analytical Psychology. Butterworth-Heinemann.
• Forster, N. S. (2006). The analysis of company documentation. In Documentary research (pp. 83-106). SAGE Publications Ltd.
• Geçtan, E. (1998). Psikanaliz ve sonrası. Remzi Kitabevi.
• Green, E. J. (2008). Reenvisioning Jungian analytical play therapy with child sexual assault survivors. International Journal of Play Therapy, 17(2), 102. https://doi.org/10.1037/a0012770
• Gubar, M. (2011). On not defining children's literature. pmla, 126(1), 209-216. https://doi.org/10.1632/pmla.2011.126.1.209
• Gürses, İ. (2007). Jung’cu Arketip Teorisi Bağlamında Tasavvufî Öykülerin Değerlendirilmesi: Sîmurg Örneği. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(1), 77-96.
• Güzel, C. (2014). Monomit teorisi bağlamında Bayan Toolay destanı. Türklük Bilimi Araştırmaları, (36), 191-206. https://doi.org/10.17133/tba.45710
• Hall, C. S., & Nordby, V. J. (2006). Jung psikolojisinin ana çizgileri. Cem Yayınevi.
• Hobson, R. F. (2018). The archetypes of the collective unconscious. In Analytical psychology: A modern science (pp. 66-75). Routledge.
• Hoepfl, M. C. (1997). Choosing qualitative research: A primer for technology education researchers. 9(1).
• Hubback, J. (1996). The archetypal senex: An exploration of old age. Journal of Analytical Psychology, 41(1), 3-18. https://doi.org/10.1111/j.1465-5922.1996.00003.x
• Jacobi, J., & Erap, M. (2002). CG Jung psikolojisi. İlhan Yayınevi.
• Jung, C. G. (1991). The Collective Unconscious. Collected Works.
• Jung, C. G. (2003). Dört Arketip, (Çev., M. Bilgin Saydam). Metis Yayınları.
• Jung, C. G. (2006). Analitik Psikoloji, (Çev., Ender Gürol). Payel.
• Jung, C. G. (2010). Psikoloji ve Din (2. Baskı). (Çev., Raziye Karabey). Okyanus Kitabevi.
• Jung, C. G. (2015). Maskülen, Erilliğin Farklı Yüzleri. (Çev., Didem Gamze Erdinç). Pinhan Yayıncılık.
• Kabalcı, E. S. (2019). Anne Arketipinin Didem Madak’ın Şiirlerindeki İzleri. Folklor/Edebiyat, 25(97), 167-182. http://hdl.handle.net/20.500.11787/3998
• Kanter, B. (2014). Etik ve estetik bağlamında çocuk edebiyatının sosyolojik boyutu. Türk Dili Dergisi, 756.
• Kaptan, N. (2018). Benlik kurguları açısından ilişki tarzlarının incelenmesi (Master's thesis). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Konya.
• Karagözlü, V. (2012). Arketipsel sembolizm bağlamında Mihr ü Vefâ mesnevisinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 7(1). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3027
• Karaırmak, Ö., & Siviş, R. (2008). Modernizmden postmodernizme geçiş ve pozitif psikoloji. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 102-115.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Nobel yayın dağıtım, 81, 83.
• Kasımoğlu, S. (2022). Yaşlı bilge adam arketipinin bir örneği olarak Tûtî. Gazi Türkiyat, (31), 53-61. https://dergipark.org.tr/en/pub/gaziturkiyat/issue/74543/1149184
• Kavut, S. (2020). Carl Gustav Jung: Kavramları, Kuramları ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme Carl Gustav Jung: A Study on His Concepts, Theories and Philosophy. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6(2), 681-695. https://doi.org/10.46442/intjcss.620975
• Kipmen, S. (2020). “Vasalisa” masalında arketipler ve semboller. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (64), 21-31. https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniefd/issue/55274/623091
• Kiral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189. https://dergipark.org.tr/en/pub/susbid/issue/54983/727462
• Koçak, A., & Tekgül, I. K. (2020). Bilgeliğin tacını takan Alp Salur Kazan. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(31), 960-976. https://doi.org/10.12981/mahder.731525
• Korucu, A. (2019). Ruh Adam’da animayla aydınlanan yeniden doğuş arketipi: Selim Pusat’ın sonsuz ıstırabı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 710-724. https://doi.org/10.33206/mjss.499181
• Korucu, A. A. (2019). Freudyen ve Jungiyen yaklaşımlarla anne olgusu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 133-143. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/43928/538468
• Kozanoğlu Akin, A. G. (2019). Ahmet Hamdi Tanpınar’da mesuliyet fikri (Master's thesis). Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/135872
• Küçükhemek, M., & Serarslan, M. (2020). Arketipsel eleştiri bağlamında Tender Mercies filminde bireyleşme. SineFilozofi, özel sayı(2), 550-569. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.682594
• Mark, M., & Pearson, C. S. (2001). The hero and the outlaw: Building extraordinary brands through the power of archetypes. McGraw Hill Professional.
• Meyer, M. D. (2003). Utilizing mythic criticism in contemporary narrative culture: Examining the “present‐absence” of shadow archetypes in spider‐man. Communication Quarterly, 51(4), 518-529. https://doi.org/10.1080/01463370309370171
• Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramı ve Eleştiri. Cem Yayınevi.
• Oğuzkan, F. (2000). İyi bir çocuk kitabın, çocuğun ruhsal ve düşünsel gelişimine katkısı var mıdır? MR Şirin (Ed.), 99, 210-212.
• Önder, Ç. D. (2019). Pınar Kür ve roman kişilerinin erginlenme sürecinde Paris: Jung’un ‘yeniden doğuş’ arketipine göre bir analiz. Folklor/Edebiyat, 25(97), 153-166.
• Özcan, Z. (2021). İlişki yönetimi perspektifinde yeni nesil öykü anlatıcıları olarak sosyal medya fenomenlerinin arketipsel incelemesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 285-312.
• Özdemir, M. (2018). Aşk ve kahramanlık konulu Türk halk hikâyelerinde düşman tipi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 239-266. https://dergipark.org.tr/en/pub/ksbd/issue/38325/443957
• Özen, Ö. & Gülsever, D. (2021). Peter Pan ve Çocuk Hırsızı eserlerinde anne kompleksi. Kültür Araştırmaları Dergisi, (11), 70-86. DOI: 10.46250/kulturder.991783. https://doi.org/10.46250/kulturder.991783
• Özünel, E. Ö. (2011). Yazının izinde masal haritalarını okuma denemesi: masal tarihine yeniden bakmak. Millî Folklor, 23(91).
• Pancsofar, N., Vernon-Feagans, L., & Family Life Project Investigators. (2010). Fathers’ early contributions to children's language development in families from low-income rural communities. Early childhood research quarterly, 25(4), 450-463. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2010.02.001
• Peery, J. C. (2002). Archetype and object: Primary deintegration and primary love in analytical play therapy with young children. Journal of Analytical Psychology, 47(3), 407-420. https://doi.org/10.1111/1465-5922.00328
• Phillips, J. G., Phillipson, S., & Tyler-Merrick, G. (2021). Growing children’s social and emotional skills: Using the TOGETHER Programme. Routledge.
• Pietikainen, P. (1998). Archetypes as symbolic forms. Journal of Analytical Psychology, 43(3), 325-343. https://doi.org/10.1111/1465-5922.00032
• Rizakiah, S., Sili, S., & Kuncara, S. D. (2018). An analysis of main characters in Warm Bodies film using Jung theory of archetypes. Samarinda, Mulawarman University.
• Rosen, D. H., Smith, S. M., Huston, H. L., & Gonzalez, G. (1991). Empirical study of associations between symbols and their meanings: Evidence of collective unconscious (archetypal) memory. The Journal of Analytical Psychology, 36(2), 211–228. https://doi.org/10.1111/j.1465-5922.1991.00211.x
• Sarıçiçek, M. (2014). Gölgeler’de “gölge” arketipi. Mehmet Âkif ve Gölgeler, 66.
• Savaş, S., & Doruk, S. K. (2018). Arketipsel imgelerin ikna boyutu ve Türk reklamlarında görülme sıklığı üzerine bir araştırma. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (28), 205-237. https://doi.org/10.16878/gsuilet.436045
• Seligman, M. E., Steen, T. A., Park, N., & Peterson, C. (2005). Positive psychology progress: empirical validation of interventions. American psychologist, 60(5), 410. https://doi.org/10.1037/0003-066X.60.5.410
• Serrican, E. (2015). Carl Gustav Jung’un analitik psikoloji kuramındaki arketip kavramının edebiyata yansıması. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(4), 1460-1472. http://hdl.handle.net/20.500.11787/4363
• Sevim, O. (2020). Çocuk edebiyatıyla ilgili lisansüstü çalışmalardaki eğilimler: Bir içerik analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 124-144. https://dergipark.org.tr/en/pub/turkegitimdergisi/issue/54397/726291
• Sheldrake, R. (1987). Part I: Mind, memory, and archetype morphic resonance and the collective unconscious. Psychological Perspectives, 18(1), 9-25. https://doi.org/10.1080/00332928708408747
• Snowden, R. (2013). Jung: kilit fikirler. Optimist.
• Stevens, A. (1999). Jung (Çev., Ayda Çayır). Kaknüs Yayınları.
• Şahin Yavuzer, M. (2018). Cemal Süreya’nın şiirlerinde kadın arketipi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41), 133-150. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyusbed/issue/43563/533042
• Şenocak, E., & Doğan, O. (2020). Bitlis efsanelerinin “self (ben/kendilik)” ve “gölge” arketipi açısından tahlili. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 6(4), 715-730. https://doi.org/10.20322/littera.798896
• Tecimer, Ö. (2005). Sinema modern mitoloji. Plan B Yayıncılık.
• Todres, J., & Higinbotham, S. (2015). Human rights in children's literature: Imagination and the narrative of law. Oxford University Press.
• Tunç, A. (2021). Çocuk edebiyatı eserlerine psikanalitik bir yaklaşım (Roald Dahlın çocuk kitapları örneği) (Master's thesis). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/518714
• Turut, A. (2016). Yusuf Atılgan'ın "Çıkılmayan" adlı öyküsünde gölge arketipi ve kitle psikolojisi. Söylem Filoloji Dergisi, 1(2), 221-227. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.267193
• Türkan, H. K. (2022) “Altın Bülbül” masalının Jung’un arketipsel sembolizm kuramı bağlamında incelenmesi. Asya Studies, 6(22), 117-124. https://doi.org/10.31455/asya.1128641
• Türkan, K. (2018). Tahir ile Zühre hikâyesinin çeşitli varyantlarında gölge arketipi. Türkbilig, (36), 137-146. https://dergipark.org.tr/en/pub/turkbilig/issue/52841/698029
• Uğurlu, Y. S. (2022). Persona (maske) arketipi açısından Orhan Kemal’in Murtaza romanı. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 1313-1319. https://doi.org/10.11616/asbi.1159993
• Uygur, H. K., & Mungan, H. S. (2021). Mardin'den derlenen Keloğlan masalına arketipsel bir yaklaşım. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 9(26), 34-51. https://doi.org/10.33692/avrasyad.895887
• Wach, E., & Ward, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/handle/20.500.12413/2989
• Walters, S. (1994). Algorithms and archetypes: evolutionary psychology and Carl Jung's theory of the collective unconscious. Journal of social and evolutionary systems, 17(3), 287-306. https://doi.org/10.1016/1061-7361(94)90013-2
• Weigel, D. J., Martin, S. S., & Bennett, K. K. (2006). Contributions of the home literacy environment to preschool‐aged children’s emerging literacy and language skills. Early Child Development and Care, 176(3-4), 357-378. https://doi.org/10.1080/03004430500063747
• Woodside, A. G., & Megehee, C. M. (2010). Advancing consumer behaviour theory in tourism via visual narrative art. International journal of tourism research, 12(5), 418-431. https://doi.org/10.1002/jtr.762
• Yılmaz, M. (2012). Anima-animus kavramları çerçevesinde Ömer Seyfettin'in Yalnız Efe hikâyesinin değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 7(1). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2714
• Yılmaz, N. Ömer Seyfettin’in “Yalnız Efe” adlı öyküsündeki arketip (sel imge)ler. Edebi Eleştiri Dergisi, 3(3), 234-244. https://doi.org/10.31465/eeder.621295
• Yürek, H. (2005). Cumhuriyet dönemi Türk romanında modernizmin yeri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Mersin.
• Yılmaz, B., & Bektaş, S. (2019). Marka kişiliği oluşumunda ve yansıtılmasında reklamlarda arketip kullanımı: Türkiye’nin en değerli ilk 10 markasının reklamlarına yönelik bir analiz. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (32), 90-116. https://doi.org/10.31123/akil.620396