PRUSIAS AD HYPIUM TİYATROSU KAZILARINDA BULUNMUŞ KIRMIZI ASTARLI (PONTİK) ROMA SERAMİKLERİ

Yıl 2021, Sayı: 20, 1 - 26, 23.12.2021

Safiye Aydın , Emre Okan

Öz

Günümüzde Batı Karadeniz Bölgesi’nde Düzce ili sınırları içinde bulunan Prusias ad Hypium kenti, antik dönemde Bithynia olarak adlandırılan bölgede yer almaktadır. Prusias ad Hypium, Hellenistik Dönem’de Bithynia Krallığının önemli yerleşimlerinden biri olup, Roma İmparatorluk Dönemi’nden itibaren de zenginleşmeye başlayarak önemli mimari yapıların inşa edildiği bir kent haline gelmektedir. Bu çalışmanın konusunu, kentin ön plana çıkan yapılarından biri olan tiyatroda 2020 yılında gerçekleştirilen kazılarda bulunan ve ağırlıklı olarak Pontik sigillatalarından oluşan seramik buluntuları oluşturmakta; çalışma kapsamına alınan seramikler, kazı verileri ve paralel örnekler ışığında tipolojik ve kronolojik açıdan değerlendirilmektedir. Batı Karadeniz Bölgesi’ndeki az sayıda kazıdan biri olan Prusias ad Hypium kentinden ele geçen söz konusu seramiklerin tanıtılması ve değerlendirilmesiyle; konuyla ilgili ilk bilimsel verilerin paylaşılması ve bölge arkeolojisine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Kentin, kaliteli ithal sofra kaplarına ve dolayısıyla seramik geleneğine ilişkin veriler sunan Pontik sigillatalarının MS 1.-3. yüzyıl arasına tarihlenen örnekleri, Karadeniz Havzasın’nın güneyindeki durumuna ve sözü geçen havzadaki ticari ilişkilerin varlığına kanıt oluşturması bakımından önem kazanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz Bölgesi, Bithynia, Prusias ad Hypium, Roma Dönemi, Pontik sigillata

Kaynakça

• Adak, M. 2021 Das Bühnengebäude Von Prusias Ad Hypıum Und Seine Bauinschrift, Asia Minor 1, 89-102.
• Ameling, W. 1985 Die Inschriften von Prusias ad Hypium, IK (Inschriften Griechischer Städte aus Kleinasien), Band 27, Bonn.
• Arslan, M. 2007 Memnon Herakleia Pontike Tarihi (Peri Herkleias), İstanbul.
• Asheri, D. 1972 Über die frühgeschichte von Herakleia Pontike, Forschungen an der Nordküste Kleinasiens 1, Wien.
• De Bernardi Ferrero, D. 1990 Batı Anadolu’nun Eski Çağ Tiyatroları, (Çev. Erendiz Özbayoğlu), Ankara.
• Doğancı, K. 2013 “Antik Kaynaklara Göre Bithynia’daki Civitaslar”, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14/24, 167-186.
• Fontana Yılmaz, S. 2015a “Tios Kırmızı Astarlı İnce Roma Seramiği”, S. Atasoy – Ş. Yıldırım (edt.), Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios 2006-2012 Arkeolojik Çalışmaları ve Genel Değerlendirme, Ankara: 306-351.
• Fontana Yılmaz, S. 2015b “Gökçebey-Üçburgu Kırmızı Astarlı İnce Roma Seramiği”, S. Atasoy – Ş. Yıldırım (edt.), Bir Antik Kent: Tios 2006-2012 Arkeolojik Çalışmaları ve Genel Değerlendirme, Ankara: 426-463.
• Hayes, J. W. 1985 “Sigillate Orientali”, EAA. Atlante delle forme ceramiche II. Ceramice Fine Romana nel Bacino Mediterraneo, Roma.
• Hayes, J. W. 2008 Roman Pottery. Fine Ware Imports, The Athenian Agora XXXII, Princeton.
• Isler, H. P. 2017 Antike Theaterbauten aın Handbuch. Katalogband. Archaeologische Forschungen, Band 27, Wien.
• Küncü, C. 2015 Ankara Sütunlu Cadde Alanı Kazısı Roma Dönemi Kaliteli Seramikleri Üzerine Bir Değerlendirme, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Lund, J. 2007 “The Circulation of Ceramic Fine Wares and Transport Amphorae from the Black Sea Region in the Mediterranean, c. 400 BC – AD 200”, V. Gabri¬elsen V – J. Lund (eds.), The Black Sea in Antiqui¬ty. Regional and Interregional Economic Exchanges, Black Sea Studies 6, Aarhus: 183–194.
• Michels, C. 2017 “The Persian Impact on Bithyhnia, Commagene, Pontos and Cappadocia”, S. Muller - T. Howe - H. Bowden (eds.), The History of Argeads, New Perspectives, Classica et Orientalia, 19, Wiesbaden: 41-56.
• Okan, E. – Kartal Önemli, Z. 2017 “Akçakoca’da Bir Roma Dönemi Yapısı”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 40, 89-113.
• Okan, E. - Bulut, H. 2019 “Prusias ad Hypium Antik Tiyatrosunda Bir Geç Antik Çağ Kemik Atölyesi”, P. Çaylı – I. Demirtaş – B. Eser (edt.), Arkeolojiyle Geçen Yarım Asır: Sevil Gülçür Armağanı, Ankara: 165-188.
• Perrot, G. - Guillaume, E. 1872 Exploration Archéologique de La Galatie et de Bithynie, d’une partie de la Mysie, de la Phrygie, de la Cappadoice et du Pont, Paris.
• Sayar, M. H. 2020 “Bithynia Krallarının Adlarını Taşıyan Şehirlerin Kurulmasının Eskiçağda Bithynia Bölgesinin Bağımsız Kalma Çabalarıyla İlişkisi”, A. Ertuğrul – F. Yaşa (edt.), Konuralp Gazi ve Düzce Tarihi Sempozyumu, Ankara: 3-14.
• Sear, F. 2006 Roman Theatres. An Architectural Study, Oxford.
• Tolstikov, V. – Zhuravlev, D. 2004 “Hellenistic Pottery from Two Cisterns on the Acropolis of Panticapaeum”, ΣT’ EIIIΣTHMONIK ΣYNANTHΣH, Athens: 269-276.
• Treister, M. 2010 “Achaemenid and Achaemenid-Inspired Goldware and Silwerware, Jewellery and Arms and their imitations to the North of the Achaemenid Empire”, J. Nieling – E. Rehm (eds.), Achemenid Impact in the Black Sea Communication of Powers, Black Sea Studies 11, Aarhus: 223-280.
• Tülek, F. 2021 “Pontic sigillata pottery from a villa rustica in Paphlagonia”, G. R. Tsetskhladze - A. Avram – J. Hargrave (eds.), The Greeks and Romans in the Black Sea and the Importance of the Pontic Region for the Graeco-Roman World (7th century BC-5th century AD): 20 Years On (1997-2017), Oxford: 628-632.
• URL 1 https://rpc.ashmus.ox.ac.uk/coins/2/623 URL 2 http://kenchreai.org/kaa/ke/ke1268 URL 3 http://kenchreai.org/kaa/ke/ke2259 URL 4 http://kenchreai.org/kaa/ke/ke2261
• Von Bothmer, D. 1984 Greek and Roman Treasury, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, 41, No.1.
• Zhuravlev, D. 2002 “Terra sigillata and red slip pottery in the Northern Pontic Region (A short bibliographical survey)”, Ancient Civilizations from Scythia to Siberia, 8.3‑4, 237‑309.
• Zhuravlev, D. 2009 “Pontic Sigillata Plates with a Vertical Rim from the Belbek IV Necropolis in the South-Western Crimea”, Ancient Civilizations from Scythia to Siberia, 15.1–2, 25–94.
• Zhuravlev, D. 2010 Terra sigillata from the necropoleis of Belbek valley in the South-Western Crimea, Simferopol.
• Zhuravlev, D. 2011 “Early Roman Fine Ware from Pompeiopolis”, L. Summerer (Hrs.), Pompeiopolis I, Eine Zwischenbilanz aus der Metropole Paphlagoniens Nach Fünf Kampagnen (2006-2010), Beier&Beran: 149-245.
• Zhuravlev, D. – Zhuravleva, N. 2014 “Late Hellenistic Pottery and Lamps from Pantikapaion: Recent Finds”, P. G. Bilde – M. L. Lawall (eds.), Pottery, Peoples and Places: Study and Interpretation of Late Hellenistic Pottery, Black Sea Studies 16, Aarhus: 255-286.