Öğretmenlerin Erken Okuryazarlık Bilgi Düzeylerinin ve Sınıf İçi Okuryazarlık Uygulamalarının Çocuk Çıktıları Üzerinden Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 3, 1610 - 1641, 30.12.2022

Hilal Gengeç , Birkan Güldenoğlu , Tevhide Kargın

https://doi.org/10.14812/cufej.1072237

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bilgi düzeylerinin ve sınıf içi okuryazarlık uygulamalarının çocuk çıktıları üzerinden değerlendirilmesidir. Çalışmaya Gaziantep ilinde görev yapan 29 okul öncesi öğretmeni ve bu öğretmenlerin sınıflarında eğitim öğretimine devam eden 235 çocuk dahil edilmiştir. Çalışmada öğretmenlerin erken okuryazarlık bilgi düzeyleri ve sınıf içi okuryazarlık uygulamalarına yönelik bilgi ‘Öğretmen Görüşme Formu’ ile, çocukların erken okuryazarlık becerilerine yönelik performansları ise ‘Erken Okuryazarlık Testi (EROT)’ ile elde edilmiştir. Öğretmen görüşmeleri ve EROT uygulamalarının tamamı kendi okulları içerisinde belirlenmiş bir oda ya da sınıfta bireysel olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmadan elde edilen veriler Mann-Whitney U ve Kruskal Wallis H testi ile analiz edilmiştir. Bulgular, öğretmenlerin erken okuryazarlık bilgi düzeyleri ile çocukların erken okuryazarlık alt testlerinden elde ettikleri puanlar arasında anlamlı bir farklılık olmadığını, sınıf içi okuryazarlık uygulamaları ile çocukların alıcı dilde ve ifade edici dilde sözcük bilgisi alt testlerinden elde ettikleri puanlar arasında anlamlı farklılık olduğunu; sesbilgisel farkındalık ve dinlediğini anlama becerileri alt testlerinden elde ettikleri puanlar arasında ise anlamlı farklılık olmadığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Erken Okuryazarlık, Okul Öncesi Öğretmenleri, Erken Okuryazarlık Bilgi Düzeyi, Sınıf İçi Okuryazarlık Uygulamaları

Evaluation of Teachers' Early Literacy Proficiency and In-Class Literacy Practices Based on Child Outputs

Öz

This study primarily aims to evaluate preschool teachers' early literacy proficiency and in-class literacy practices based on child outputs. The study comprises 29 preschool teachers working in Gaziantep and 235 students continuing their education in these teachers' classes. The 'Teacher Interview Form' was used in the study to collect information regarding teachers' early literacy proficiency and in-class literacy practices, while the 'Early Literacy Test (EROT)' was used to assess children's early literacy skills. All of the teacher interviews and EROT applications were conducted individually in a designated room or classroom at their own school. The data obtained from the study were calculated and analyzed by the Mann-Whitney U test and Kruskal Wallis H test. The findings revealed that there was no significant difference between the teacher's early literacy proficiency and the children's early literacy subtest scores, that there was a significant difference between the in-class literacy practices and children's receptive and expressive language vocabulary subtest scores, and there was no significant difference between the children's phonological awareness subtest scores and listening comprehension skills.

Anahtar Kelimeler

Early Literacy, Preschool Teacher, Early Literacy Proficiency, In-Class Literacy Practices

Kaynakça

• Akdal, D. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin ‘sesbilgisel farkındalık’ kavramına yönelik bilgi düzeyleri ve sınıf içi etkinlikler. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 496–515. https://doi.org/10.31592/aeusbed.653877
• Akdal, D., & Kargın, T. (2019). Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik SESFAR müdahale programının etkililiğinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2609–2620. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3459
• Akoğlu, G., Ergül, C. & Duman, Y. (2014). Etkileşimli kitap okuma: Korunmaya muhtaç çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerine etkileri, İlköğretim Online, 13(2), 622–639.
• Akbaba-Altun, S., Şimşek-Çetin, Ö., & Bay, D. N. (2014). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 244–263.
• Altun, D., & Tantekin-Erden, F. T. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının erken okuryazarlık ile ilgili görüşleri ve staj uygulamaları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 241–261.
• Badian, N. A. (2000). Prediction and prevention of reading failure. York Press.
• Baştuğ, Y. E. (2020). Okul öncesinde kaynaştırma/bütünleştirme uygulamaları yürütülen sınıfların erken okuryazarlıktan zenginleştirilmiş çevre açısından değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2022). Bilimsel araştırma yöntemleri (32. bs.). Pegem A Yayıncılık.
• Cabell, S. Q., Justice, L. M., Konold, T. R., & McGinty, A. S. (2011). Profiles of emergent literacy skills among preschool children who are at risk for academic difficulties. Early Childhood Research Quarterly, 26(1), 1–14. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2010.05.003
• Casby, M. W. (2003). Developmental assessment of play: A model for early intervention. Communication Disorders Quarterly, 24(4), 175–183.
• Casey, A., & Howe, K. (2002). Best practices in early literacy skills. In A. Thomas, & J. Grimes (Eds.), Best practices in school psychology IV (pp. 721–735). National Association of School Psychologists.
• Christie, J. F., & Roskos, K. A. (2006). Standards, Science, and the Role of Play in Early Literacy Education. In D. G. Singer, R. M. Golinkoff, & K. Hirsh-Pasek (Eds.), Play = learning: How play motivates and enhances children's cognitive and social-emotional growth (pp. 57–73). Oxford University Press.
• DeBaryshe, B. D., & Gorecki, D. M. (2007). An experimental validation of a preschool emergent literacy curriculum. Early Education and Development, 18(1), 93–110. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/10409280701274741
• Deretarla Gül, E., & Bal, S. (2006). Anasınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin bakış açıları, sınıf içi kullanılan materyal ve etkinliklerle çocukların okuma yazmaya ilgilerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(2), 33–51.
• Dickinson, D. K. (2002). Shifting images of developmentally appropriate practice as seen through different lenses. Educational Researcher, 31, 26–32. https://doi.org/10.3102/0013189X031001026
• Dickinson, D. K., & Caswell, L. (2007). Building support for language and early literacy in preschool classroomsthrough in-service professional development: Effects of the literacy environment enrichment program (LEEP). Early Childhood Research Quarterly, 22, 243–260. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2007.03.001
• Dickinson, D. K., & McCabe, A. (2001). Bringing it all together: The multiple origins, skills, and environmental supports of early literacy. Learning Disabilities Research & Practice, 16(4), 186–202.
• Duff, D., Tomblin, J. B., & Catts, H. (2015). The influence of reading on vocabulary growth: A case for a matthew effect. Journal of Speech Language and Hearing Research, 58(3), 853–864. https://doi.org/10.1044%2F2015_JSLHR-L-13-0310
• Ekici, K., İmir, H., & Temel, F. (2020). İlkokul algısı yazı farkındalığı becerilerine göre değişmekte midir? Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 753–776. https://doi.org/10.16916/aded.705103
• Erdoğan, T., Özen Altınkaynak, Ş., & Erdoğan, Ö. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazmaya hazırlığa yönelik yaptıkları çalışmaların incelenmesi. İlköğretim Online, 12(4), 1188–1199.
• Ergül, C., Akoğlu, G., Sarıca, A., Tufan, M., & Karaman, G. (2015). Ana sınıflarında gerçekleştirilen birlikte kitap okuma etkinliklerinin ‘etkileşimli kitap okuma’ bağlamında incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 603–619. https://doi.org/10.17860/efd.88429
• Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Kesiktaş, D., & Bahap-Kudret, Z. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “erken okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4), 1449–1472.
• Ezell, H. K., & Justice, L. M. (2000). Increasing the print focus of adult-child shared book reading through observational learning. American Journal of Speech Language Pathology, 9(1), 36–47. https://doi.org/10.1044/1058-0360.0901.36
• Farver, J. M., Nakamoto J., & Lonigan C. J. (2007). Assessing preschoolers' emergent literacy skills in English and Spanish with the get ready to read! screening tool. Annals of Dyslexia, 57(2), 161–178. http://dx.doi.org/10.1007/s11881-007-0007-9
• Feyman-Gök, N. (2013). Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi
• Gough, P. B., & Tunmer, W. E. (1986). Decoding, reading and reading disability. Remedial and Special Education, 7, 6–10.
• Gough, P. B., Hoover, W. A., & Peterson, C. L. (2013). Some observations on a simple view of reading. In C. Cornoldi, & J. Oakhill (Eds.), Reading comprehension difficulties: Processes and intervention (pp. 1– 13). Erlbaum.
• Guo, Y., Piasta, S. B., Justice, L. M., & Kaderavek, J. N. (2010). Relations among preschool teachers' self-efficacy, classroom quality, and children's language and literacy gains. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1094-1103. https://doi.org/10.1016/j.tate.2009.11.005
• Güldenoğlu, B., Kargın, T., & Ergül, C. (2016). Sesbilgisel farkındalık becerilerinin okuma ve okuduğunu anlama üzerindeki etkisi: Boylamsal bir çalışma. İlköğretim Online, 15(1), 251-272.
• Güldenoğlu, B., Kargın, T., Gengeç, H., & Doğan-Güldenoğlu, B. N. (2022). Özel eğitim öğretmenlerine çevrimiçi sunulan erken okuryazarlık eğitiminin öğretmen ve öğrenci çıktıları üzerinden değerlendirilmesi (Proje No. 220K191). Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
• Güldenoğlu, B., Kargın, T., & Miller, P. (2015). Okuma güçlüğü olan ve olmayan öğrencilerin cümle anlama becerilerinin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(76), 82–96.
• Hindman, A. H., & Wasik, B. A. (2008). Head start teachers' beliefs about language and literacy instruction. Early Childhood Research Quarterly, 23(4), 479–492. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2008.06.002
• Hsieh, W., Hemmeter, M. L., McCollum, J. A., & Ostrosky, M. M. (2009). Using coaching to increase preschool teachers’ use of emergent literacy teaching strategies. Early Childhood Research Quarterly, 24(3), 229–247. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2009.03.007
• Justice, L. M., Kaderavek, J., Bowles, R. P., & Grimm, K. J. (2005). Language impairment, parent-child shared reading, and phonological awareness: A feasibility study. Topics in Early Childhood Special Education, 25, 143–156. http://dx.doi.org/10.1177/02711214050250030201
• Kargın, T., Ergül, C, Büyüköztürk, Ş., & Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik erken okuryazarlık testi (EROT) geliştirme çalışması, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(3), 237–-68. http://dx.doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000231
• Kargın, T, Güldenoğlu, B., & Ergül, C. (2017a). Dinlediğini anlama becerisinin okuduğunu anlama üzerindeki yordayıcılığının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2369–2384.
• Kargın, T., Güldenoğlu, B., & Ergül, C. (2017b). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(01), 61–87. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.299868
• Kartal, H., & Güner, F. (2016). Okul öncesi eğitim programı etkinlik kitabındaki etkinliklerin ses bilgisi farkındalığı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 14–30. http://dx.doi.org/10.16916/aded.269445
• Laçin, E. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bilgi düzeyini ölçmeye yönelik bilgi testi geliştirme çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 53, 150–172. https://doi.org/10.53444/deubefd.981337
• Laçin, E., & Güldenoğlu, B. (2022). Sınıflarında özel gereksinimli çocuk olan okulöncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bilgi düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 100–128. https://doi.org/10.9779/pauefd.975676
• Lever, R., & Senechal, M. (2011). Discussing stories: On how a dialogic reading intervention improves kindergartners' oral narrative construction. Journal of Experimental Child Psychology, 108(1), 1–24. http://dx.doi.org/10.1016/j.jecp.2010.07.002
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• McCutchen, D., Abbott, R. D., Green, L. B., Beretvas, S. N., Cox, S., Potter, N. S., Quiroga, T., & Gray, A. L. (2002). Beginning literacy: Links among teacher knowledge, teacher practice, and student learning. Journal of Learning Disabilities, 35(1), 69–86. http://dx.doi.org/10.1177/002221940203500106
• McLachlan, C., & Arrow, A. (2014). Promoting alphabet knowledge and phonological awareness in low socioeconomic child care settings: A quasi-experimental study of five New Zealand centres. Reading and Writing, 27(5), 819–839. http://dx.doi.org/10.1007/s11145-013-9467-y
• Mol, S. E., Bus, A. G., & de Jong, M. T. (2009). Interactive book reading in early education: A tool to stimulate print knowledge as well as oral language. Review of Educational Research, 79(2), 979–1007. https://doi.org/10.3102/0034654309332561
• National Assessment of Educational Progress (2013). A First Look:2013 Mathematics and Reading. (NAEP, 2013). National Assessment of Educational Progress at Grades 4 and 8 (2013).
• Neuman, S. B., & Dickinson, D. K. (2018). Erken okuryazarlık araştırmaları el kitabı ( G. Akoğlu & C. Ergül, Çev.; 1. Bs.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• NICHD Early Child Care Research Network. (2005). Pathways to reading: The role of oral language in the transition to reading. Developmental Psychology, 41(2), 428–442. https://doi.org/10.1037/0012-1649.41.2.428
• Parpucu, N. (2020). Sesbı̇lgı̇sel farkındalık meslekı̇ gelı̇şı̇m programı’nın okul öncesı̇ öğretmenlerı̇ ve çocukları üzerı̇ndekı̇ etkı̇sı̇ [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi
• Parpucu, N., & Dinç, B. (2017). Seslerin renkli dünyası programının okul öncesi çocukların fonolojik farkındalık becerileri üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 42(192), 233–261. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6864
• Pellegrini, A. D., & Galda, L. (1990). Children's play, language, and early literacy. Topics in Language Disorders, 10(3), 76–88. http://dx.doi/10.1097/00011363-199006000-00008
• Piasta, S. B., Park, S., Farley, K. S., Justice, L. M., & O'Connell, A. A. (2020). Early childhood educators' knowledge about language and literacy: Associations with practice and children's learning. Dyslexia, 26(2), 137–152. http://dx.doi.org/10.1002/dys.1612
• Pinto, G., Bigozzi, L., Accorti Gamannossi, B., & Vezzani, C. (2009). Emergent literacy and learning to write: A predictive model for Italian language. European Journal of Psychology of Education, 24, 61–78. http://dx.doi.org/10.1007/BF03173475
• Powell, D. R., Diamond, K. E., Burchinal, M. R., & Koehler, M. J. (2010). Effects of an early literacy professional development intervention on head start teachers and children. Journal of Educational Psychology, 102(2), 299–312. https://dx.doi.org/10.1037/a0017763
• Ricketts, J., Nation, K., & Bishop, D. V. M. (2007). Vocabulary is important for some, but not all reading skills. Scientific Studies of Reading, 11(3), 235–257. http://dx.doi.org/10.1080/10888430701344306
• Roskos, K. A., & Christie, J. F. (Eds.). (2000). Play and literacy in early childhood: Research from multiple perspectives. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Saracho, O. N., & Spodek, B. (2006). Young children's literacy‐related play. Early Child Development and Care, 50, 707–721. http://dx.doi.org/10.1080/03004430500207021
• Scarborough, H. S. (2001). Connecting early language and literacy to later reading (dis)abilities: Evidence, theory, and practice. In S. Neuman, & D. Dickinson (Eds.), Handbook for research in early literacy (pp. 97–110). The Guilford Press.
• Schiff, R., Schwartz-Nahshon, S., & Nagar, R. (2011). Effect of phonological and morphological awareness on reading comprehension in Hebrew-speaking adolescents with reading disabilities. Annals of Dyslexia, 61, 44–63. http://dx.doi.org/10.1007/s11881-010-0046-5
• Sigmundsson, H., Haga, M., & Hermundsdottir, F. (2020). Passion, grit and mindset in young adults: Exploring the relationship and gender differences. New Ideas in Psychology, 59, 1–7. http://dx.doi.org/10.1016/j.newideapsych.2020.100795
• Snow, C. E., Burns, M. S., & Griffin, P. (1998). Preventing reading difficulties in young children. National Academy Press.
• Spira, E. G., Bracken, S. S., & Fischel, J. E. (2005). Predicting ımprovement after first-grade reading difficulties: The effects of oral language, emergent literacy, and behavior skills. Developmental Psychology, 41(1), 225–234. http://dx.doi.org/10.1037/0012-1649.41.1.225
• Suggate, S., Schaughency, E., McAnally, H., & Reese, E. (2018). From infancy to adolescence: The longitudinal links between vocabulary, early literacy skills, oral narrative, and reading comprehension. Cognitive Development, 47, 82–95. http://dx.doi.org/10.1016/j.cogdev.2018.04.005
• Tsao, Y. L. (2008). Using guided play to enhance children’s conversation, creativity and competence in literacy. Education, 128(3), 515–520.
• Turan, F., & Akoğlu, G. (2011). Okul öncesi dönemde sesbilgisel farkındalık eğitimi. Eğitim ve Bilim, 36(161), 64–75.
• Verhoeven, L., & Van Leeuwe, J. (2008). Prediction of the development of reading comprehension: A longitudinal study. Applied Cognitive Psychology, 22(3), 407–423. https://doi.org/10.1002/acp.1414
• Vukelich, C., Christie, J., & Enz, B. (2012). Helping young children learn language and literacy (3th ed.). Pearson Education Inc.
• Wasik, B. A., & Hindman, A. H. (2011). Improving vocabulary and pre-literacy skills of at-risk preschoolers through teacher professional development. Journal of Educational Psychology, 103(2), 455–469. https://doi.org/10.1037/a0023067
• Whitehurst, G. J., Arnold, D. S., Epstein, J. N., Angell, A. L., Smith, M., & Fischel, J. E. (1994). A picture book reading intervention in day care and home for children from low-income families. Developmental Psychology, 30(5), 679–689. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0012-1649.30.5.679
• Whitehurst, G. J., & Lonigan, C. (2001). Emergent literacy: Development from prereaders to readers. In S. Neuman, & D. Dickinson (Eds.), Handbook of early literacy research (pp. 11–30). The Guilford Press.
• Zevenbergen, A. A., & Whitehurst, G. J. (2003). Dialogic reading: A shared picture book reading intervention for preschoolers. In A. van Kleeck, S. A. Stahl, & E. B. Bauer (Eds.), On reading books to children: Parents and teachers (pp. 177–200). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.