Etik İlkeler ve Yayın Politikası
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ YÖNERGESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak
Amaç
Madde 1 - Bu yönerge, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi bünyesinde yapılacak olan her türlü yayın, bilimsel araştırma, çalışma, ve diğer etkinliklerde uyulması gereken bilim etiği normlarını ve yayın sürecinde payları olan yazar, editör ve hakemlerin görev, yetki ve sorumluluklarını tanımlamak amacıyla hazırlanmıştır.
Kapsam
Madde 2 – Bu yönerge, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi bünyesinde yapılacak olan her türlü yayın, bilimsel araştırma ve çalışmalarla ilgili araştırma ve yayın etiği konularını kapsar.
Dayanak
Madde 3 – Bu yönerge; Yükseköğretim Kurulu Genel Kurulu’nun 10.11.2016 tarih ve 2016.23.497 sayılı kararı ile yürürlüğe giren “Yükseköğretim Kurulu Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” ve “Committee on Publication Ethics” (COPE) kapsamında açık erişim olarak yayınlanan politikalar dikkate alınarak hazırlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler
Madde 4- (1) Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler şunlardır:
a) İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek,
b) Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak,
c) Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
ç) Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
d) Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
e) Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı hâlde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek,
(2) Diğer etik ihlal türleri şunlardır:
a) Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,
b) Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,
c) Yayınlarında hasta haklarına riayet etmemek,
ç) İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak,
d) Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak,
e) Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak,
f) Araştırma ve deneylerde; hayvanlara ve ekolojik dengeye zarar vermek, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak, mevzuatın veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak,
g) Araştırmacılar veya yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlülüğüne uymamak,
ğ) Bilimsel çalışmalarda, diğer kişi ve kurumlardan temin edilen veri ve bilgileri, izin verildiği ölçüde ve şekilde kullanmamak, bu bilgilerin gizliliğine riayet etmemek ve korunmasını sağlamamak.
Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Olarak Değerlendirilemeyecek Haller
Madde 5 - Evrensel olarak tanınan bilim kuramları, bilim alanlarının temel bilgileri, matematik teoremleri ve ispatları gibi önermelerin çalışmalarda kullanılması etik ihlal olarak değerlendirilemez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yazar, Editör ve Hakemlerin Görevleri / Sorumlulukları
Madde 6 – (1) Yazarların Sorumlulukları:
a) Raporlaştırma standartları: Orijinal araştırmanın yazarları, yapılan çalışmanın ve sonuçların doğru bir şekilde sunulmasını ve ardından çalışmanın öneminin objektif bir şekilde tartışılmasını sağlamalıdır. Makale önerisi yeterli detay ve referans içermelidir.
b) Veri erişimi ve saklama: Yazarların, çalışmalarının ham verilerini saklamaları gerekmektedir. Gerektiğinde, dergi tarafından talep edilmesi durumunda ve editör incelemesi için sunmalıdırlar.
c) Özgünlük ve intihal: Yazarlar, sadece tamamen orijinal eserler göndermeliler ve başkalarının çalışmalarını ve / veya sözlerini kullandılarsa, bu uygun şekilde alıntılanmış olmalıdır. İntihal, tüm biçimlerinde etik olmayan yayıncılık davranışını oluşturur ve kabul edilemez. Bu nedenle dergiye makale gönderen tüm yazarlardan benzerlik oranı raporu istenmektedir.
ç) Birden çok, yinelenen, yedekli veya eşzamanlı gönderim / yayın: Yazarlar başka bir dergide daha önce yayınlanmış bir makaleyi değerlendirilmek için göndermemelidir. Bir makalenin birden fazla dergiye eşzamanlı olarak sunulması etik olmayan yayıncılık davranışıdır ve kabul edilemez.
d) Makalenin yazarlığı: Sadece yazarlık kriterlerini yerine getiren kişiler, yazının içeriğinde yazar olarak listelenmelidir. Bu yazarlık kriterleri şu şekildedir; (i) tasarım, uygulama, veri toplama veya analiz aşamalarına katkı sağlamıştır (ii) yazıyı hazırlamış veya önemli entelektüel katkı sağlamış veya eleştirel olarak yenilemiştir veya (iii) makalenin son halini görmüş, onaylamış ve yayınlanmak üzere teslim edilmesini kabul etmiştir. Sorumlu yazar, tüm yazarların (yukarıdaki tanıma göre) yazar listesine dahil edilmesini sağlamalı ve yazarların makalenin son halini gördüklerini ve yayınlanmak üzere sunulmasını kabul ettiklerini beyan etmelidir.
e) Beyan ve çıkar çatışmaları: Yazarlar, mümkün olan en erken aşamada (genellikle makale gönderimi sırasında bir bildirme formu sunarak ve makalede bir beyanı dahil ederek) çıkar çatışmaları açığa çıkarmalıdır. Çalışma için tüm mali destek kaynakları beyan edilmelidir (varsa hibe numarası veya diğer referans numarası dahil).
f) Hakem değerlendirmesi: Yazarlar hakem değerlendirme sürecine katılmakla yükümlüdürler ve editörlerin ham veri taleplerine, açıklamalara ve etik onayının kanıtlarına ve telif hakkı izinlerine derhal yanıt vererek tam olarak işbirliği yapmakla yükümlüdürler. İlk olarak "gerekli revizyon" kararı verilmesi durumunda, yazarlar hakemlerin yorumlarına sistematik bir şekilde verilen son tarihe kadar yazılarını gözden geçirip yeniden ibraz etmelidir.
g) Yayınlanan eserlerde temel hatalar: Yazarlar kendi yayınladıkları çalışmalarında önemli hatalar veya yanlışlıklar bulduklarında, dergi editörlerini veya yayıncılarını derhal bilgilendirmek ve kâğıt üzerinde bir dizgi hatası biçiminde düzeltmek veya kâğıdı çıkarmak için onlarla iş birliği yapmakla yükümlüdür. Editörler veya yayıncı, yayınlanan bir çalışmanın önemli bir hata veya yanlışlık içerdiğini üçüncü bir şahıstan öğrenirse, yazarın makaleyi derhal düzeltmesi veya geri çekmesi veya gazetenin editörlerine kâğıdın doğruluğuna dair kanıt sunması yükümlülüğüdür.
(2) Editörlerin Sorumlulukları:
a) Yayın kararı: Editörler, yayınlanmak üzere kabul edilen tüm makalelerin, alanında uzman olan en az iki hakem tarafından hakem değerlendirmesine tabi tutulmasını sağlar. Editörler, dergiye gönderilen makalelerden hangi eserin yayınlanacağına, söz konusu çalışmanın geçerliliğine, araştırmacılara ve okurlara olan önemine, hakemlerin yorumlarına ve bu gibi yasal şartlara göre karar vermekten sorumludur.
b) Tarafsızlık ve yayıncıya ait özgürlük: Editörler gönderilen makale önerilerini derginin kapsamına uygun olması ve çalışmalarının önemi ve orijinalliğini dikkate alarak değerlendirirler. Editörler, makale önerisini sunan yazar/ların ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, etnik köken, uyruk veya politik görüşlerini dikkate almazlar. Düzeltme ya da yayınlama kararına dergi editör kurulu dışında diğer kurumlar etki edemez.
c) Gizlilik: Editörler gönderilen bir yazıyla ilgili bilgileri, sorumlu yazar, hakemler ve yayın kurulu dışında başka herhangi biriyle paylaşmazlar.
ç) Bilgilendirme ve görüş ayrılıkları: Editörler ve yayın kurulu üyeleri, yazarların açık yazılı izni olmaksızın kendi araştırma amaçları için sunulan bir makalede sunulan yayınlanmamış bilgileri kullanmazlar.
d) Etik kaygılar: Editörler sunulan bir yazıya veya yayınlanmış makaleye ilişkin etik kaygılar ortaya çıktığında tedbirler alacaktır. Yayımlandıktan yıllar sonra ortaya çıksa bile, bildirilen her etik olmayan yayınlama davranışı incelenecektir.
(3) Hakemlerin Sorumlulukları:
a) Editöryal kararlara katkı: Editör kararlarında editörlere yardımcı olur ve editöryal iletişim yoluyla yazarlara makalelerini iyileştirmede yardımcı olur.
b) Sürat: Makale önerisini incelemek için yeterli nitelikte hissetmeyen veya makale incelemesinin zamanında gerçekleşemeyeceğini bilen herhangi bir hakem, derhal editörleri haberdar etmeli ve gözden geçirme davetini reddetmeli, böylece yeni hakem atamasının yapılması sağlanmalıdır.
c) Gizlilik: Gözden geçirilmek üzere gönderilen tüm makale önerileri gizli belgelerdir ve bu şekilde ele alınmalıdır. Editör tarafından yetkilendirilmedikçe başkalarına gösterilmemeli veya tartışılmamalıdır. Bu durum inceleme davetini reddeden hakemler için de geçerlidir.
ç) Tarafsızlık standartları: Makale önerisi ile ilgili yorumlar tarafsız olarak yapılmalı ve yazarların makaleyi geliştirmek için kullanabileceği şekilde öneriler yapılmalıdır. Yazarlara yönelik kişisel eleştiriler uygun değildir.
d) Kaynakların kabulü: Hakemler, yazarlar tarafından alıntılanmayan ilgili yayınlanmış çalışmaları tanımlamalıdır. Hakem ayrıca, incelenen yazı ile başka herhangi bir makalenin (yayınlanmış veya yayınlanmamış) herhangi bir önemli benzerliğini editörüne bildirmelidir.
e) Çıkar çatışmaları: Çıkar çatışmaları editöre bildirilmelidir.
YAYIN İLKELERİ
1. Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) yılda iki defa (Haziran-Aralık) Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi tarafından yayımlanan ulusal hakemli bir dergidir.
2. Dergide Türkçe, İngilizce ve Arapça dillerinde yazılar yayımlanır. Diğer dillerde gönderilen yazılar ise editör kurulu değerlendirmesi neticesinde yayımlanabilir.
3. Dergide telif ve çeviri makale, tenkitli neşir ve kitap tanıtımı gibi akademik çalışmalar yayımlanır. Çeviriler orijinal metinleri ile birlikte gönderilmelidir.
4. Yazılar daha önce herhangi bir dergide yayımlanmamış, yayımlanmak üzere başka bir dergiye gönderilmemiş veya herhangi bir dergide yayım için kabul edilmemiş olmalıdır.
5. Yazar(lar)dan makale değerlendirme ve yayın süreci için herhangi bir ücret talep edilmemektedir.
6. Gönderilen yazılar Ön Kontrol, İntihal Taraması, Hakem Değerlendirmesi ile Türkçe-İngilizce Dil Kontrolü aşamalarından geçirilmektedir. Şekil açısından uygun görülen makaleler ise içerik incelemesi için hakemlere gönderilir. Ön Kontrol aşamasında üç defa incelendiği halde bu süreçten geçemeyen çalışmalar yazara iade edilmekte ve aynı yayın döneminde tekrar işleme alınmamaktadır.
7. Makaleler, Çift Taraflı Kör Hakemlik İlkesi çerçevesinde en az iki hakemin görev aldığı değerlendirme sürecine alınmaktadır. Farklı üniversitelerden birer hakeme gönderilen makaleler en az iki hakem oluru ile yayımlanır. İki hakemden birinin ret vermesi halinde makale reddedilir.
8. Yayımlanan yazılara telif ücreti ödenmez. Yazısı yayımlanan yazar(lar), telif hakkının Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisine ait olduğunu kabul etmiş sayılır.
9. Gönderilen yazılarda yazar(lar)ın: ad-soyad, akademik unvan, kurum, ORCID ve e-posta bilgileri bulunmalıdır.
10. Yayımlanması istenen yazılar; bilimsel, özgün ve alana katkı yapar nitelikte olmalıdır. Ancak herhangi bir bilimsel toplantıda sunulmuş ve yayımlanmamış olan yazılar da toplantının adı, yeri ve tarihi dipnot olarak belirtilmek şartıyla yayımlanabilir.
11. Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi Haziran sayısı için makale son gönderim tarihi 15 Mayıs, Aralık sayısı için ise 15 Kasım'dır. Bu tarihlerden sonra gönderilen yazılar bir sonraki sayı için değerlendirilir.
12. Yazıların değerlendirilmesinde Çift Taraflı Kör Hakemlik İlkesi uygulandığından dipnotlarda yazar(lar)ın kendi kimliğini açık edecek şekilde kendine atıf yapmaması gerekir.
13. Gönderilen yazıların benzerlik oranları Turnitin programı ile belirlenmekte olup benzerlik oranının % 20’nin altında olması gerekmektedir. Bu oranının üzerindeki yazılar, yazar(lar)a iade edilir. Bu sebeple yazı gönderilmeden önce ilgili programla benzerlik oranının kontrol edilmesi tavsiye olunur.
14. Dergiye gönderilen yazıya ilişkin editöryal inceleme ardından başlayan hakem süreci devam ederken süreci aksatmaya sebep olacak her türlü keyfi tutumla yazıyı geri çekme talebi Editör Kurulu'nca reddedilecektir.
15. Dergimizde aynı yazarın bir senede en fazla iki, iki senede ise en fazla üç makalesi yayımlabilir. Yazılar Dergipark üzerinden gönderilmelidir.
16. Yayımlanan yazıların, her türlü fikrî, ilmî, hukukî vb. sorumluluğu yazar(lar)a aittir.
Correspondence Address
Cukurova University, Faculty of Theology, Balcali Campus, 01330, Saricam/Adana.