Adana İlindeki Mısır Üretim Alanlarında Zararlı Mısır Kurtlarının (Lepidoptera: Crambidae, Noctuidae) Yaygınlık Durumunun Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 36 Sayı: 1, 71 - 80, 30.06.2021

Serkan Pehlivan , Ekrem Atakan

Öz

Mısır üretiminde Benekli mısır sapkurdu, Chilo partellus Swinhoe (Lepidoptera: Crambidae) , Mısırkurdu, Ostrinia nubilalis Hübner (Lepidoptera: Crambidae) ve Mısır koçankurdu Sesamia nonagrioides Lefebvre (Lepidopeta: Noctuidae) ekonomik anlamda kayıplara sebep olan en önemli Lepidoptera türleridir. Bu zararlılardan C. partellus, 2014 yılında Türkiye’de ilk kaydından sonra, Çukurova Bölgesi’nde mısır üretim alanlarında hızla yayılmaya başlamıştır. Bu amaçla, 2020 yılında Adana İlinde mısır üretiminin yoğun bir şekilde yapıldığı Balcalı, Ceyhan, Kozan, Karataş, Sarıçam ve Yüreğir ilçelerinde birinci ve ikinci ürün mısırlarda sörvey çalışmaları yapılmıştır. Her mısır tarlasında araziyi temsil edecek şekilde 5 farklı noktada 10 bitkinin tüm kısımları (kök hariç) kontrol edilerek tarlanın mısır kurtları yönünden bulaşıklık oranları saptanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda, birinci ürün mısırlarda bulaşık bitki oranının %17.83-51.94 arasında olduğu, ikinci ürün mısırlarda ise bulaşık bitki oranının %5.18-32.36 arasında değiştiği saptanmıştır. Hem birinci hem de ikinci ürün mısırlarda bitkilerin vejetatif döneminde en yaygın türün C. partellus olduğu ve bulunma oranlarının sırasıyla %93.27-100 ve %89.09-100 arasında değiştiği belirlenmiştir. Püskül+koçan döneminde ise birinci ürün mısırlarda C. partellus %65.22-100 oranlarıyla en yaygın tür olurken, ikinci ürün mısırlarda, Balcalı yöresi hariç, O. nubilalis %50.00-89.29’luk bulunma oranlarıyla yaygın tür olmuştur. Balcalı yöresinde ise ikinci ürün mısırlarda erken dönemden başlayarak tüm sezon boyunca C. partellus yoğun bir şekilde görülmüş olup, mevsimsel bulaşma oranı %94.77 olarak belirlenmiştir. Sesamia nonagrioides ise tüm örnekleme yörelerinde çok düşük oranlarda kaydedilmiştir. Adana İlinde yapılan bu çalışma ile C. partellus’un birinci ürün mısırlarda ana zararlı tür olduğu, ikinci ürün mısırlarda da erken dönemde zararlı olduğu ve erken dönemde zararı nedeniyle diğer mısır kurtlarının gelişmesine fırsat vermediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mısır, Chilo partellus, Ostrinia nubilalis, Sesamia nonagrioides, yaygınlık, Adana

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

FBA-2020-12624

Teşekkür

FBA-2020-12624 proje numaralı çalışmayı destekleyen Çukurova Üniversitesi Araştırma Projeleri Birimi’ne teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Achiri, T. D., Atakan, E., Pehlivan, S. (2020). Seasonal fluctuations and development of degree-day models for Chilo partellus (Lepidoptera: Crambidae) in maize fields in the Mediterranean region. Eur J Entomol 117:68-75.
• Bayram, A., Tonğa, A. (2015). First report of Chilo partellus in Turkey, a new invasive maize pest for Europe. J Appl Entomol 140: 236-240.
• Bayram, A., Kornoşor, S. (1999). Biological parameters of Trichogramma evanescens Westwood (Hymenoptera, Trichogrammatidae) on the eggs of Sesamia nonagrioides Lefebvre (Lepidoptera, Noctuidae). Procedings of the XX. Conference of the International Working Group on Ostrinia and Other Maize Pests, 165-170, 4-10 September, Adana.
• Ben-Yakir, D., Chen, M., Sinev, S., Seplyarsky, V. (2013). Chilo partellus (Swinhoe) (Lepidoptera; Pyralidae), a new species in Israel. J Appl Entomol 137: 398-400.
• Dejen, A., Getu, E., Azerefegne, F., Ayelew, A. (2014). Distribution and impact of Busseola fusca (Fuller) (Lepidoptera: Noctuidae) and Chilo partellus (Swinhoe) (Lepidoptera: Crambidae) in Northeastern Ethiopia. J Entomol Nematol 6(1): 1-13.
• FAO, 2019. Food and Agriculture Organization of the United Nations Statistics. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.
• Güllü, D. M., Göven, D. M. A., Fidan, U. H., Aksoy, D. E., Arslan, D. Z. F. (2017). Mısır Entegre Mücadele Teknik Talimatları. GTHB Matbaası, Ankara.
• Guofo, Z., Overholt, W. A., Machiah, M. B. (2001). Changes in the distribution of Lepidoptera maize stem borers in Kenya from the 1950s to 1990s. Int J Trop Insect Sci 21: 395-402.
• Kayapınar, A., Kornoşor, S. (1992). Çukurova’da Ostrinia nubilalis Hübner (Lep.: Pyralidae)’in doğal düşmanlarının saptanması ve en etkilisi olan yumurta parazitoidi Trichogramma evanescens Westwood (Hym. Trichogrammatidae)’in yayılış alanının belirlenmesi. Türkiye II. Entomoloji Kongresi, 28-32 Ocak, ADANA.
• Kayapınar, A. (1988). Çukurova Bölgesinde Mısırlarda Zararlı Olan Mısır Kurdu (Ostrinia nubilalis Hbn., Lep.;Pyralidae)’nun Biyolojisi ve Popülasyon Gelişmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi.
• Kfir, R. (1993). Diapause termination in the spotted stem borer Chilo partellus (Lepidoptera: Pyralidae) in the laboratory. Ann Appl Biol 123: 1-7.
• Kfir, R. 1997. Natural control of the cereal stemborers Busseola fusca and Chilo partellus in South Africa. Insect Sci Appl 17:61-68.
• Kornoşor, S., Coşkuntuncel, S., Sertkaya, E. (1995). Population development of egg parasitoids, Trichogramma evanescens Westwood and Platytelenomus busseolae (Gahan) on the eggs of Ostrinia nubilalis Hübner and Sesamia nonagrioides Lef. in the Southeast Mediterranean Region of Turkey. Procedings of the XVIII Conference of the International Working Group on Ostrinia nubilalis, 11-16 September, 91-96.
• Kurtuluş, A. (2016). Çukurova’da mısır sap kurtları [Ostrinia nubilalis Hübner (Lep: Crambidae), Sesamia nonagrioides Lefebvre (Lep: Noctuidea)]’na karşı farklı mücadele yöntemlerinin etkinlikleri ve entegrasyonu. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi.
• Malvar, R. A., Revilla, P., Valesco, P., Cartea, M., Ordas, A. (2002). Insects damage to sweet corn hybrids in the South Atlantic European Coast. J Am Soc Hortic Sci 127: 693-696.
• Ofomata V. C. (1997). Ecological interactions between Chilo orichalcociliellus strand and Chilo partellus (Swinhoe) (Lepidoptera: Pyralidae) on Kenya Coast. PhD Thesis. Nnamdi Azikiwe University. Anambra State, Nigeria. 206 pg. Ofomata, V. C., Overholt, W. A., Egwuatu, R. I. (1999). Diapause termination of Chilo partellus (Swinhoe) and Chilo orichalcociliellus strand (Lepidoptera: Pyralidae). Insect Sci Appl 19: 187-191.
• Özpınar, A., Kornoşor, S. (1997). The Studies Ostrinia nubilalis Hübner (Lepidoptera, Pyralidae) and Sesamia nonagrioides Lef. (Lep., Noctuidae) in Turkey . XIX. IWGO Conference, Portugal, 103-112.
• Öztemiz, S., Akmeşe, V. (2018). Mersin İli Mısır Üretim Alanlarında İstilacı Bir Zararlı: Chilo partellus (Swinhoe, 1885)(Lepidoptera: Crambidae). KSÜ Tar Doğa Derg 21(4): 489-491.
• Polaszek, A. (1998). African Cereal Stem Borers: Economic Importance, Taxonomy, Natural Enemies and Control. Wallingford, UK. CABI. 530pp.
• Purseglove, J. W. (1992). Tropical Crops: Moncotyledons. Longman Scientific and Technical, New York. 300-305.
• Sandhu, K. S., Singh, N., Malhin, N. S. (2007). Some properties of corn grains and their flours I: Physicochemical, functional and chapatti-making properties of flours. Food Chem 101: 938-946.
• Sertkaya, E., Bayram, A. (2005). Parasitoid community of the loreyi leaf worm Mythimna (Acatholeucania) loreyi: Novel host-parasitoid associations and their efficiency in the eastern Mediterranean region of Turkey. Phytoparasitica 33: 441-449.
• Sertkaya, E., Kornoşor, S. (2000). Çukurova’da Mısır koçankurdu, Sesamia nonagrioides Lef. (Lepidoptera: Noctuidae)’in Doğal Düşmanları. Türkiye 4. Entomoloji Kongresi, 12-15 Eylül, Aydın, 339-348.
• Sertkaya, E. (1993). Çukurova’da Mısır Bitkisinde Zararlı Mısır Koçan Kurdu, Sesamia nonagrioides Lefebvre (Lep.:Noctuidae)’in Biyolojisi Popülasyon Gelişmesi ve Doğal Düşmanları. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi.
• Sertkaya, E., Akmeşe, V., Atay, E. (2014). Türkiye’de mısırda yeni bir zararlı, Chilo partellus (Swinhoe) (Lepidoptera: Crambidae). Türk Entomol Bült 4(3): 197-200.
• Sertkaya, E., Bayram, A., Kornosor, S. (2004). Egg and larval parasitoids of the beet armyworm Spodoptera exigua on maize in Turkey. Phytoparasitica 32: 305-312.
• Tsitsipis, J. A. (1988). The Corn Stalk Borer, Sesamia nonagriodes: Forecasting, crop-loss assessment and pest management. Integrated Crop Protection in Cereals. Balkema, Rotterdam, Brookfield, 171-177.
• TUİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu, Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alan ve üretim miktarları. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.
• Yonow, T., Kriticos, D. J., Ota, N., Van den Berg, J., William, D. H. (2017). The potential global distribution of Chilo partellus, including consideration of irrigation and cropping patterns. J Pest Sci 90(2): 459-477.