Özel Öğrenme Güçlüğü Tanılı Çocuğu Olan Anne-Babaların Algılanan Sosyal Destek ve Depresyon Düzeyleri

Yıl 2020, Sayı: 50, 228 - 242, 30.12.2020

Zeynep Kurtbeyoğlu , Vesile Yıldız Demirtaş

Öz

Bu araştırmanın amacı; özel öğrenme güçlüğü tanılı çocuğu olan anne-babaların algılanan sosyal destek ve depresyon düzeylerini bazı demografik değişkenler açısından incelemek ve sosyal destek algısının depresyon düzeyini yordayıp yordamadığını tespit etmektir. Araştırmada yöntem olarak İlişkisel Tarama Modeli, veri toplama araçları olarak da Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği ve uygulayıcı tarafından oluşturulan Tanıtıcı Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini İzmir Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yaşayan özel öğrenme güçlüğü tanısı alan 6-18 yaş arasındaki çocukların anne-babaları, araştırmanın grubunu özel öğrenme güçlüğü tanısı olan çocuğa sahip 175 gönüllü anne-babalar oluşturmuştur. Çalışma bulgularına göre; anne-babaların cinsiyet, eğitim durumu, gelir düzeyi ve sahip oldukları çocuk sayısına göre algılanan sosyal destek düzeyleri arasında; gelir düzeyi ve eğitim durumuna göre depresyon düzeyleri arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Anne-babaların algılanan sosyal destek ve depresyon düzeyleri arasında negatif ve anlamlı bir ilişki olduğu, sosyal destek düzeylerinin depresyon düzeylerini %11 oranında yordadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

özel öğrenme güçlüğü,, algılanan sosyal destek, depresyon

Kaynakça

• Abidinoğlu, Ü., Gümüşçü, Ş., Darıca, N. (2005). Otizm ve Otistik Çocuklar, 4. Baskı, Özgür Yayınları, İstanbul, Sayfa150-162.
• Akmaniş, B. (2010). Otistik Çocuğu Olan Annelerin Algıladıkları Sosyal Desteğe Göre Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Arıcıoğlu, A., Gültekin, F. (2017). Zihinsel Engelli Çocuk Annelerinin Sosyal Destek ve Gelecek Algıları: Psikolojik Danışmanların Rolleri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 42: 1-26.
• Aydemir, Ö., Köroğlu. E. (2006). Psikiyatride Kullanılan Klinik Ölçekler. Hekimler Yayın Birliği, Ankara.
• Aydemir, S. E. (2015). Otizmli Çocukların Ebeveynlerinin Evlilik Uyumlarının, Başa Çıkma Stratejilerinin Ve Sosyal Destek Algılarının İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Eğitimi Ve Danışmanlığı Anabilim Dalı, Aile Eğitimi ve Danışmanlığı Yüksek Lisans Tezi.
• Azeem, M. W., Dogar, I. A., Shah, S., Cheema, M. A., Asmat, A., Akbar, M., Kousar, S., Haider, I. I. (2013). Anxiety and Depression among Parents of Children With Intellectual Disability İn Pakistan. J Can Acad Child AdolescPsychiatry, 22:4.
• Bilgin, Ş. (2012). Ağır ve Orta Düzeyde Zihinsel Yetersizliği Olan Çocukların Anne -Babalarının Algıladıkları Sosyal Destek Kaygı Ve Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tıp-Psikiyatri (Klinik Psikoloji-Erişkin) Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Bromley, J., Hare, D. J., Davison, K., Emerson, E. (2004). Mothers Supporting Children With Autistic Spectrum Disorders.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegema Yayınları.
• Cairney, J., Boyle, M., Offord, D. R., Racine, Y. (2003). Stress, Social Support And Depression İn Single And Married Mothers. SocPsychiatryPsychiatrEpidemiol (2003) 38:442–449.
• Coşkun, Y., Akkaş, G. (2009). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 213-227.
• Çakır, Y., Palabıyıkoğlu, R. (1997). Gençlerde Sosyal Destek-Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Güvenirlik Ve Geçerlik Çalışması. Ankara Üniversitesi Kriz Dergisi, 5(1), 15-24.
• Çürük, N. (2008). Ankara İl Merkezindeki İş Okullarında 1. Ve 4. Sınıfa Devam Eden Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Kaygı Ve Sosyal Destek Düzeylerinin Karşılaştıkları Problemlere Göre İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksel Lisans Tezi.
• Dereli, F., Okur, S. (2008). Engelli Çocuğa Sahip Olan Ailelerin Depresyon Durumunun Belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 25: 164-168.
• Eker, D., Arkar, H., Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik Ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1),17-25.
• Fırat, S. (2000). Otistik Ve Zihinsel Özürlü Çocukların Annelerinde Kaygı, Depresyon, Aleksitimi Ve Genel Psikolojik Değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Flanagan, D. P., Ortiz, S. O., Alfonso, V. C. (2013).Essentials Of Cross-Battery Assessment (Vol. 84). John Wiley&Sons.
• Gönen, A. (2014). Otizm Spektrum Bozukluğu İle Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Olan Bireylerin Ebeveynlerinin Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Görgü, E. (2005). 3-7 Yaş Arası Otistik Çocuğa Sahip Olan Annelerin Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri İle Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişki. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Havens, C. A. (2005). Becoming A Resilient Family: Child Disability And The Family System. National Center On Accessibility. Access Today, Spring.
• Hisli, N. (1989). Beck Depresyon Envanteri’nin Üniversite Öğrencileri İçin Geçerliliği, Güvenirliği. Psikoloji Dergisi,7(23): 3-13.
• Horowitz, A., Reinhardt, J. P., Boerner, K., Travis, L. A. (2003). Theİnfluence Of Health, Social Support Quality And Rehabilitation On Depression Among Disabled Elders. Mental Health, 7:5, 342-350.
• Kaner, S. (2004). Engelli Çocukları Olan Ana Babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek Ve Yaşam Doyumları‟, Yayınlanmamış Araştırma Raporu, Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri, Ankara.
• Kavak, S. (2007). Algılanan Aile Yakınları Destek Ölçeğinin Geliştirilmesi Ve 0–8 Yaş Arası Engelli Çocuğu Olan Annelerin Yakınlarından Aldığı Desteği Algılamaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kavale, K. A., Forness, S. R. (2000). What Definitions Of Learning Disability Say And Don’t Say A Critical Analysis. Journal Of Learning Disabilities, 33(3), 239-256.
• Köksal, G., Kabasakal, Z. (2012). Zihinsel Engelli Çocukları Olan Ebeveynlerin Yaşamlarında Algıladıkları Stresi Yordayan Faktörlerin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32: 71-91.
• Kumbasar, A. (2016). İşitme Engelli Ve Engelli Olmayan Çocuklara Sahip Ailelerde Sosyal Destek Algısı, Yılmazlık Ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Özel Eğitim Programı Yüksek Lisans Tezi.
• Mbugua, M. N., Kuria, M. W., Ndetei, D. M. (2011). The Prevalence Of Depression Among Family Caregivers Of Children With Intellectual Disability İn A Rural Settingin Kenya. Hindawi Publishing Corporation International Journal Of FamilyMedicine Volume 2011, Article ID 534513, 5 Pages.
• Okhakhume, A. S., Aroniyiaso, O. T., Olagundoye, O. A. (2016). Influence Of SocialSupport, Stress And Coping Strategies On Depression Among Children With Physical Disability İn Nigeria. Department Of Psychology, University Of Ibadan, Nigeria. International Journal Of Clinical Psychiatry2016, 4(2): 27-32.
• Olçay Gül, S., Olgunsoylu, B., Ünal, Y. (2015). Yetersizliği Olan Ve Normal Gelişim Gösteren Çocuğa Sahip Ailelerin Travma Sonrası Stres Belirti Ve Sosyal Destek Düzeylerinin İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12(32), 221-245.
• Olsson, M. B., Hwang, C. P. (2001). Depressin İn Mothers And Fathers Of Children With İntellectual Disability. Journal Of Intellectual Disability Research, 45(6): 535- 543.
• Özkan, S. (2002). Zihinsel Engelli Ve Normal Çocuğa Sahip Annelerin Algıladıkları Sosyal Destek Ve Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Resch, J. A., Elliott, T. R., Benz, M. R. (2012). Depression Among Parents Of Children With Disabilities. Texas A&M University. Families, Systems, &Health, American Psychological Association 2012, Vol. 30, No. 4, 291–301
• Sipal, R. F., Sayın, U. (2013). Impact Of PerceivedSocialSupportAndDepression On TheParentalAttitudes Of Mothers Of ChildrenWhoAreDeaf. J Child FamStud. November 2013, Volume 22, Issue 8, Pp 1103–1111
• Şenel, H. G. (1995). "Özel Öğrenme Güçlüğü" Terimi Yerine Alternatif Arayışlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ÖzelEğitim Dergisi, 2(01).
• Şentürk, M. VarolSaraçoğlu, G. (2013). Eğitilebilir Zihinsel, Bedensel Engelli Çocuğu Olan Annelerle Sağlıklı Çocuğa Sahip Annelerin Aileden Algıladıkları Sosyal Destek ve Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılması. IJBCM International Journal of Basic and Clinica Medicine. Uluslararası Temel ve Klinik Tıp Dergisi. 1(1):40-49
• UruncuEmirdağı, E. (2018). Özgül Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklara Sahip Anne Babaların Çocuklarını Kabul-Red Düzeyleri İle Sosyal Destek Algılarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi.
• Uskun, E., Gündoğar, D. (2010). The Levels Of Stres, Depression And Anxiety Of Parents Of DisabledChildren İn Turkey. Disability And Rehabilitation, 32 (23): 1917-1927.
• Varol, N. (2005). Aile Eğitimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Zimet G. D., Dahlem N.W., Zimet S.G., Farley G.K. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess, 52:30-41.