Examining the Effectiveness of the Abuse Prevention Intervention Program for the Parents of Primary School Students

Yıl 2025, Sayı: 63, 34 - 60, 27.03.2025

Eda Durmaz , Türkan Yılmaz Irmak , Seda Sapmaz Yurtsever

https://doi.org/10.53444/deubefd.1422386

Öz

Sexual abuse in childhood have devastating effects on the child's physiological and psychological health, as well as negative consequences that carry over into adult life. While children exposed to sexual abuse have to cope with negativities such as shame, guilt and depression, they also experience significant difficulties in terms of mental, social, sexual and interpersonal functioning in adult life. The most effective intervention to prevent all these negative consequences is prevention programs implemented in early childhood. Child sexual abuse prevention programs are often carried out for children in schools. However, during the Covid-19 Pandemic, children could not attend schools face-to-face. Therefore, in this study, it was aimed to develop a 2-hour prevention program that aims to increase children's knowledge about body boundaries and different touches by reaching parents online and to examine its effectiveness. The study group consisted of 41 primary school 1st grade students (X̅age= 6.78, SD= .42). In this study, which was planned with a 2 × 2 factorial research design with 21 children in the training group and 20 children in the control group, the “Skills for Protection from Abuse Form” and “Child Knowledge Inventory” measurement tools were applied as pretest and posttest to evaluate the effectiveness of the training. The training content was conveyed to the children through their parents. The prepared training content was first given online to the parents in the training group, and the effect of the personal safety training conveyed to the children by their parents was analyzed through the answers given by the children. The findings showed that, compared to the control group, children who were trained by their parents increased their knowledge and skills to protect themselves from sexual abuse. In addition, the parents who participated in the study were asked about their opinions on the training program, and it was seen that they found the training program adequate and understandable and that it increased the parents' ability to provide information appropriate to the child's level.

Anahtar Kelimeler

sexual abuse, child abuse, sexual abuse prevention

İlkokul Öğrencilerinin Velilerine Yönelik İstismarı Önleme Müdahale Programının Etkililiğinin İncelenmesi

Öz

Çocukluk dönemindeki cinsel istismar yaşantılarının çocuğun fizyolojik ve psikolojik sağlığı üzerinde yıkıcı etkileri olduğu gibi erişkin yaşama taşınan olumsuz sonuçları da mevcuttur. Cinsel istismara maruz kalan çocuklar utanç, suçluluk, depresyon gibi olumsuzluklarla baş etmek zorunda kalırken, yetişkin yaşamda da zihinsel, sosyal, cinsel ve kişilerarası işlevsellik açısından önemli güçlükler yaşamaktadır. Tüm bu olumsuz sonuçların önüne geçilebilmesinde en etkili müdahale ise erken çocukluk döneminde uygulanan önleme programlarıdır. Çocuk cinsel istismarını önleme programları sıklıkla okullarda çocuklara yönelik gerçekleştirilmektedir. Ancak Covid-19 Pandemisi esnasında çocuklar okullara yüzyüze devam edememişlerdir. Bu nedenle bu çalışmada ebeveynlere çevrimiçi ulaşılarak çocukların, beden sınırları ve farklı dokunuşlar konusundaki bilgi düzeyini arttırmayı amaçlayan 2 saatlik bir önleme programı geliştirilerek etkililiğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada çalışma grubunu 41 ilkokul 1. sınıf öğrencisi (X̅yaş= 6.78, SS= .42) oluşturmaktadır. Eğitim grubunda 21, kontrol grubunda ise 20 çocuğun yer aldığı 2 × 2'lik faktöriyel araştırma deseniyle planlanan bu çalışmada, eğitimin etkililiğini değerlendirmek amacıyla "İstismardan Korunma Becerisi Formu" ve "Çocuk Bilgi Envanteri" ölçüm araçları, öntest ve sontest olarak uygulanmıştır. Eğitim içeriği çocuklara ebeveynleri aracılığı ile aktarılmıştır. Hazırlanan eğitim içeriği öncelikle eğitim grubundaki ebeveynlere çevrimiçi olarak verilmiş ve ebeveynleri tarafından çocuklara aktarılan kişisel güvenlik eğitiminin etkisi çocukların verdiği cevaplar üzerinden incelenmiştir. Elde edilen bulgular, kontrol grubuyla karşılaştırıldığında ebeveynleri tarafından eğitim verilen çocukların cinsel istismardan korunma bilgi ve becerilerinde artış olduğunu göstermiştir. Ayrıca, araştırmaya katılan ebeveynlere eğitim programıyla ilgili görüşleri sorulmuş, eğitim programını yeterli ve anlaşılır buldukları ve ebeveynlerin çocuğun seviyesine uygun bilgi verme becerilerini arttırdığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

cinsel istismar, çocuk istismarı, cinsel istismarı önleme

Untersuchung der Wirksamkeit des Interventionsprogramms zur Missbrauchsprävention für die Eltern von Grundschülern

Öz

Examen de l'efficacité du programme d'intervention pour la prévention des abus à l'intention des parents d'élèves de l'école primaire

Öz

Kaynakça

• Akgiray, A. (2007). Çocuk İstismarı: 8-10 yaş çocuklarda istismarı önleme [Yayınlanmamış tezsiz yüksek lisans dönem projesi]. Ankara Üniversitesi.
• Aktepe, E. (2009). Çocukluk çağı cinsel istismarı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(2), 95-119. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/115168
• Amis, Stephanie M. (2021). "Is This My Body? A Manual on Navigating Child Masturbation Without Shame". CUNY Academic Works. https://academicworks.cuny.edu/gc_etds/4179/
• Apaydın Cırık, V., Efe, E., ve Velipaşaoğlu, S. (2020). Educating children through their parents to prevent child sexual abuse in Turkey. Perspectives in Psychiatric Care, 56(3), 523-532. https://doi.org/10.1111/ppc.12461
• Aral, N., ve Gürsoy, F. (2001). Çocuk hakları ve çerçevesinde çocuk ihmal ve istismarı, Milli Eğitim Dergisi, 151(5), 27-54.
• Ateşoğlu, N. (2018). İlkokul çocuklarına yönelik ihmal ve istismarı önleme: bir anababa eğitim programının değerlendirilmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2001). Deneysel Desenler: Ön Test Son Test Kontrol Gruplu Desen. Pegem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni Spss Uygulamaları ve Yorum. (10. baskı). Pegem Yayıncılık.
• Barth, R. P. (2009). Preventing child abuse and neglect with parent training: Evidence and opportunities. The Future of Children, 95-118. https://doi.org/10.1353/foc.0.0031
• Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming. Routledge.
• Campbell, A. M. (2020). An increasing risk of family violence during the Covid-19 pandemic: Strengthening community collaborations to save lives. Forensic science international: reports, 2, 100089. https://doi.org/10.1016/j.fsir.2020.100089
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Chen, M., ve Chan, K. L. (2016). Effects of parenting programs on child maltreatment prevention: A meta-analysis. Trauma, Violence, & Abuse, 17(1), 88-104. https://doi.org/10.1177/1524838014566718
• Child Abuse Prevention Association (2024). What is child sexual abuse?. https://preventchildabuse.org/what-we-do/child-sexual-abuse-prevention/
• Currier, L. L., ve Wurtele, S. K. (1996). A pilot study of previously abused and non-sexually abused children's responses to a personal safety program. Journal of Child Sexual Abuse, 5(1), 71-87. https://doi.org/10.1300/J070v05n01_04
• Çeçen, A.R. (2007). Çocuk cinsel istismarı: sıklığı, etkileri ve okul temelli önleme yolları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4(1), 5-15. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://core.ac.uk/download/pdf/268072105.pdf
• Çeçen-Eroğul, A.R., ve Kaf-Hasırcı, Ö. (2013). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik geliştirilen cinsel istismarı önleme psiko-eğitim programının etkililiğinin sınanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 719-729.
• Helvacı Çelik, F. G. & Hocaoğlu, Ç. (2018). Çocukluk çağı travmaları: bir gözden geçirme. Sakarya Tıp Dergisi, 8(4), 695-711. https://doi.org/10.31832/smj.454535
• Çıtak Tunç, G., Gorak, G., Ozyazicioglu, N., Ak, B., Isil, O., ve Vural, P. (2018). Preventing child sexual abuse: Body safety training for young children in Turkey. Journal of Child Sexual Abuse, 27(4), 347–364. https://doi.org/10.1080/10538712.2018.1477001
• Dale, R., Shanley, D. C., Zimmer-Gembeck, M. J., Lines, K., Pickering, K., ve White, C. (2016). Empowering and protecting children by enhancing knowledge, skills and well-being: A randomized trial of Learn to BE SAFE with Emmy™. Child Abuse & Neglect, 51, 368-378. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2015.07.016
• Daro, D. A. (1994). Prevention of child sexual abuse. The Future of Children, 4(2) 198-223. https://doi.org/10.2307/1602531
• Davis, M. K., ve Gidycz, C. A. (2000). Child sexual abuse prevention programs: A meta-analysis. Journal of Clinical Child Psychology, 29(2), 257–265. https://doi.org/10.1207/S15374424jccp2902_11
• Demir, M. (2008). Çocuk ve ergenlerin cinsel istismarı sonrasında akut stres bozukluğu ve travma sonrası stres bozukluğu özelliklerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Dünya Sağlık Örgütü (2006). Preventing child maltreatment: A guide to taking action and generating evidence. World Health Organization and International Society for Prevention of Child Abuse and Neglect. World Health Organization. https://iris.who.int/handle/10665/43499
• Dünya Sağlık Örgütü (2024). Child maltreatment. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/child-maltreatment
• Erdoğan, A., Tufan, E., Karaman, G.M., Atabek, M.S., Koparan, C., Özdemir, E., Çetiner , A. B., Yurteri, N., Öztürk, Ü., Kurçer, M.A. ve Ankaralı, H. (2010). Türkiye’nin dört farklı bölgesinde çocuk ve ergenlere cinsel tacizde bulunan kişilerin karakteristik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12, 55-61. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.emdrterapi.org/upload/files/travma/adli-yayin.pdf
• Feiring, C., ve Taska, L. S. (2005). The persistence of shame following sexual abuse: A longitudinal look at risk and recovery. Child Maltreatment, 10(4), 337-349. https://doi.org/10.1177/1077559505276686
• Finkelhor, D. (1987). The Trauma of Child Sexual Abuse. Journal of Interpersonal Violence, 2(4), 348–366. https://doi.org/10.1177/08862605870020040
• Finkelhor, D., Shattuck, A., Turner, H. A., ve Hamby, S. L. (2014). The lifetime prevalence of child sexual abuse and sexual assault assessed in late adolescence. Journal of Adolescent Health, 55(3), 329-333. https://doi.org/10.1177/08862605870020040
• Fishwick, K., Goodman-Williams, R., ve Armenta, E. (2024). Sexual assault and domestic violence prevention programming during the Pandemic: How prevention educators navigated COVID-19. Journal of Family Violence, 1-12. https://doi.org/10.1007/s10896-024-00766-0
• Fryer Jr, G. E., Kraizer, S. K., ve Mlyoshi, T. (1987). Measuring actual reduction of risk to child abuse: A new approach. Child Abuse & Neglect, 11(2), 173-179. https://doi.org/10.1016/0145-2134(87)90055-X
• Glaser, D. (2002). Emotional abuse and neglect (psychological maltreatment): A conceptual framework. Child Abuse & Neglect, 26(6-7), 697-714. https://doi.org/10.1016/S0145-2134(02)00342-3
• Gönültaş, M.B. (2013). Çocuğa yönelik cinsel şiddet olaylarında olay kurgusunda ve şüpheli ifadelerindeki ortak özelliklerin incelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Gölge, Z. B. (2005). Cinsel travma sonrası oluşan ruhsal sorunlar. Nöropsikiyatri Arşivi; 42 (1), 19-28. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.noropsikiyatriarsivi.com/sayilar/375/buyuk/19-28.pdf
• Hair, J., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010) Multivariate data analysis (7th ed.). Upper Saddle River, Pearson Educational International.
• Hazzard, A, Kleemeier, C. P., ve Webb, C. (1990). Teacher versus expert presentations of sexual abuse prevention programs. Journal of Interpersonal Violence, 5, 23–36. https://doi.org/10.1177/088626090005001002
• Işık, E., ve Demircioğlu, H., (2019). Çocuk cinsel istismarını önlemeye yönelik geliştirilen okul temelli programlar ve etkililikleri. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1(1), 32-51.
• Kendall Tackett, K. (2002). The health effects of child abuse; four pathways by which abuse can influence health. Child Abuse & Neglect, 26, 715-729. https://doi.org/10.1016/S0145-2134(02)00343-5
• Khoori, E., Gholamfarkhani, S., Tatari, M., ve Wurtele, S. K. (2020). Parents as teachers: Mothers’ roles in sexual abuse prevention education in Gorgan, Iran. Child Abuse & Neglect, 109, 104695. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2020.104695
• Kızıltepe, R., Eslek, D., Irmak, T. Y., ve Güngör, D. (2022). “I am learning to protect myself with Mika:” A Teacher-based child sexual abuse prevention program in Turkey. Journal of Interpersonal Violence, 37(11-12), NP10220-NP10244. https://doi.org/10.1177/0886260520986272
• Knack, N., Winder, B., Murphy, L., ve Fedoroff, J. P. (2019). Primary and secondary prevention of child sexual abuse. International Review of Psychiatry, 31(2), 181-194. https://doi.org/10.1080/09540261.2018.1541872
• Kolko, D. J., Moser, J. T., Litz, J., ve Hughes, J. (1987). Promoting awareness and prevention of child sexual victimization using the Red Flag/Green Flag program: An evaluation with follow-up. Journal of Family Violence, 2(1), 11-35. https://doi.org/10.1007/BF00976368
• Livingstone, S., ve Smith, P. K. (2014). Annual research review: Harms experienced by child users of online and mobile technologies: The nature, prevalence and management of sexual and aggressive risks in the digital age. Journal of child psychology and psychiatry, 55(6), 635-654. https://doi.org/10.1111/jcpp.12197
• Lotto, C. R., Altafim, E. R. P., ve Linhares, M. B. M. (2022). Feasibility and acceptability study of the online ACT-Raising Safe Kids program. Children and Youth Services Review, 141, 106591. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2022.106591
• MacMillan, H. L., MacMillan, J. H., Offord, D. R., Griffith, L., ve MacMillan, A. (1994). Primary prevention of child sexual abuse: a critical review. Part II. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35(5), 857-876. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.1994.tb02299.x
• MedCalc Software Ltd. Comparison of proportions calculator. https://www.medcalc.org/calc/comparison_of_proportions.php (Version 23.0.8; accessed November 15, 2024)
• Meinck, S., Fraillon, J., and Strietholt, R. (2022). The Impact of the COVID-19 Pandemic on Education. Interational Evidence From the Responses to Educational Disruption Survey (REDS). International Association for the Evaluation of Educational Achievement. https://www.iea.nl/publications/international-evidence-responses-to-educational-disruption-survey
• Mendelson, T., ve Letourneau, E. J. (2015). Parent-focused prevention of child sexual abuse. Prevention Science, 16, 844-852. https://doi.org/10.1007/s11121-015-0553-z
• Orak, O. S., ve Okanli, A. (2021). The effect of preventive psychosocial interventions directed towards mothers and children on children's knowledge about protection from sexual abuse. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 34(4), 294-302. https://doi.org/10.1111/jcap.12334
• Özer, E., Bütün, C., Beyaztaş, Y. F., ve Engin, A. (2007). Çorum Adli Tıp Şube Müdürlüğü'ne 2006–2007 yıllarında başvuran cinsel istismar mağduru çocuk olgularının değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 29(2), 51-5.
• Özdemir, S.G. (2018). Okul sosyal hizmeti bağlamında cinsel istismarı önleme eğitiminin 8-11 yaş grubundaki çocukların farkındalık düzeylerine etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Özdemir-Demirci, E., Özmen, S., Öztop, D.B., Özdemir, Ç., ve Çıkılı-Uytun, M. (2014). Çocuk ve ergen cinsel istismar olgularında istismar ile ilişkili sosyo-demografik özelliklerin, ailesel değişkenlerin ve ruhsal bozuklukların değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni, 19(3), 146-153. DOI: 10.17986/blm.2014193781
• Pelcovitz, D., Kaplan, S., Goldenberg, B., Mandel, F., Lehane, J., ve Guarrera, J. (1994). Post-traumatic stress disorder in physically abused adolescents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 33(3), 305-312. https://doi.org/10.1097/00004583-199403000-00002
• Pullins, L. G., ve Jones, J. D. (2006). Parental knowledge of child sexual abuse symptoms. Journal of Child Sexual Abuse, 15(4), 1-18. https://doi.org/10.1300/J070v15n04_01
• Ramaswamy, S., ve Seshadri, S. (2020). Children on the brink: Risks for child protection, sexual abuse, and related mental health problems in the COVID-19 pandemic. Indian Journal of Psychiatry, 62(Suppl3), 404-S413. Doi: 10.4103/psychiatry.IndianJPsychiatry_1032_20
• Renk, K., Lıljequist, L., Steinberg, A., Bosco, G., ve Phares, V. (2002). Prevention of child sexual abuse, are we doing enough? Trauma, Violence & Abuse, 3(1), 68- 84. https://doi.org/10.1177/15248380020031004
• Roca, E., Melgar, P., Gairal-Casadó, R., ve Pulido-Rodríguez, M. A. (2020). Schools that ‘open doors’ to prevent child abuse in confinement by COVID-19. Sustainability, 12(11), 4685. 4685. https://doi.org/10.3390/su12114685
• Rudolph, J. I., Zimmer-Gembeck, M. J., ve Walsh, K. (2022). Recall of sexual abuse prevention education at school and home: Associations with sexual abuse experience, disclosure, protective parenting, and knowledge. Child Abuse & Neglect, 129, 105680. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2022.105680
• Rudolph, J. I., Walsh, K., Shanley, D. C., ve Zimmer-Gembeck, M. J. (2022). Child sexual abuse prevention: parental discussion, protective practices and attitudes. Journal of Interpersonal Violence, 37(23-24), NP22375-NP22400. https://doi.org/10.1177/08862605211072258
• Russell, D., Higgins, D., ve Posso, A. (2020). Preventing child sexual abuse: A systematic review of interventions and their efficacy in developing countries. Child Abuse & Neglect, 102, 104395. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2020.104395
• Sarı, H. Y., Ardahan, E., ve Öztornacı, B. Ö. (2016). Systematic reviews about child abuse and neglect in last 10 years. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(6), 501-511. Doi: 10.5455/pmb.1-1453795052
• Sarno, J. A., ve Wurtele, S. K. (1997). Effects of a personal safety program on preschoolers' knowledge, skills, and perceptions of child sexual abuse. Child Maltreatment, 2(1), 35-45. https://doi.org/10.1177/1077559597002001004
• Shannon, L. C. (2003). Best practices for parent education: Programs seeking to prevent child abuse. Extension associate: Children, youth, and families. North Carolina State University Cooperative Extension Service, 1-7. https://poliklinika-harni.hr/images/uploads/445/prevencija-zlostavljanja.pdf
• Soylu, N., Pilan-Şentürk, B., Ayaz, M., ve Sönmez, S. (2012). Cinsel istismar mağduru çocuk ve ergenlerde ruh sağlığını etkileyen etkenlerin araştırılması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(4), 292-298. https://psikiyatridizini.net/viewarticle.aspx?articleid=10297
• Spencer, C. M., Topham, G. L., ve King, E. L. (2020). Do online parenting programs create change?: A meta-analysis. Journal of Family Psychology, 34(3), 364-374. doi: 10.1037/fam0000605.
• Şahiner, Ü.M., Yurdakök, K., Kavak, U.S., ve Çetin, İ. (2001). Tıbbi açıdan çocuk istismarı. Katkı Pediatri Dergisi, 22, 276-285.
• Şimşek, Ş., Fettahoğlu, E.Ç., ve Özatalay, E. (2011). Cinsel istismara uğramış çocuklarda ve ebeveynlerinde travma sonrası stres bozukluğu. Dicle Tıp Dergisi, 38(3), 318-324. https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2011.03.0040
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (S. 76-77). Pearson Education.
• Topçu, S. (2009). Cinsel istismar. Phoenix Yayınevi.
• Turhan, E., Sangün, Ö., ve İnandı, T. (2006). Birinci basamakta çocuk istismarı ve önlenmesi. Sted/Sürekli Tıp Dergisi, 15(9),153-157.
• Tutty, L. M. (1997). Child sexual abuse prevention programs: Evaluating who do you tell. Child Abuse & Neglect, 21(9), 869-881. https://doi.org/10.1016/S0145-2134(97)00048-3
• Tutty, L. M. (2000). What children learn from sexual abuse prevention programs: Difficult concepts and developmental issues. Research on Social Work Practice, 10(3), 275-300. https://doi.org/10.1177/104973150001000301
• Türk Kurtça, T. (2022). Çocuk cinsel istismarını önleme programlarında ebeveyn eğitimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(2), 247-254.
• UNİCEF (2010). Türkiye’de çocuk istismarı ve aile içi şiddet araştırması. https://www.unicef.org/turkiye/raporlar/t%C3%BCrkiyede-%C3%A7ocuk-istismari-ve-aile-i%C3%A7i-%C5%9Fiddet-ara%C5%9Ftirmasi-%C3%B6zet-raporu-2010
• Wurtele, S. K. (2009). Preventing sexual abuse of children in the twenty-first century: Preparing for challenges and opportunities. Journal of Child Sexual Abuse, 18(1), 1-18. https://doi.org/10.1080/10538710802584650
• Wurtele, S. K., Currier, L. L., Gillispie, E. I., ve Franklin, C. F. (1991). The efficacy of a parent-implemented program for teaching preschoolers personal safety skills. Behavior Therapy, 22(1), 69-83. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(05)80245-X
• Wurtele, S. K., Kast, L. C., ve Melzer, A. M. (1992). Sexual abuse prevention education for young children: A comparison of teachers and parents as instructors. Child Abuse & Neglect, 16(6), 865–876. https://doi.org/10.1016/0145-2134(92)90088-9
• Wurtele, S. K., ve Kenny, M. C. (2011). Normative sexuality development in childhood: Implications for developmental guidance and prevention of childhood sexual abuse. Counseling and Human Development, 43(9), 1-24.
• Wurtele, S. K., ve Owens, J. S. (1997). Teaching personal safety skills to young children: An investigation of age and gender across five studies. Child Abuse & Neglect, 21(8), 805-814. https://doi.org/10.1016/S0145-2134(97)00040-9
• Yalın, A., Kerimoğlu, E., ve Erman, F. (1995). Okul öncesi çocuklarda cinsel istismarı önleme programı: Ana babaların tutum görüş ve davranışlarının taranması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 2, 19–27.
• Yam, F. C. (2020). Çocuk cinsel istismarına yönelik müdahale basamakları ve işlevlerinin kuramsal olarak incelenmesi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 3(5), 61-77. https://doi.org/10.36731/cg.636351
• Yılmaz-Irmak, T. (2008). Çocuk istismarı ve ihmalinin yaygınlığı ve dayanıklılıkla ilişkili faktörler [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi.
• Yılmaz-Irmak, T., Kızıltepe, R., Aksel, Ş., Güngör, D., ve Eslek, D. (2018). Mika ile kendimi korumayı öğreniyorum: cinsel istismarı önleme programının etkililiği. Türk Psikoloji Dergisi, 33(81), 41-57. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.tpd.com.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpd1300443320180000m000003.pdf
• Yiğit, R. (2005). Çocukların cinsel istismarı ve ensest. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(3), 90-100. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/29286