13)TÜRKİYE'DE KADINLARIN ÜNİVERSİTELER BAĞLAMINDA YETKİ VE KARAR VERME MEKANİZMALARINA KATILIMI

Yıl 2014, Sayı: 42, 0 - 0, 20.06.2015

Nazlı Ayşe Ayyildiz Ünnü Miray Baybars , Jülide Kesken

Öz

Participation of women in decision-making mechanisms, generally in social life and particularly in academia, is a fundamental and decisive factor in order to reach the desired development level. Thus, it continues to be a hot issue in political policies, which is focused on precisely. In this framework, the participation level of women in power and decision making processes in academia has been examined in the light of various statistics and found out that women’s participation level was lower in comparison with men’s. In this context, the reasons underlying that situation have been discussed thoroughly. Besides, in order to make detailed comparisons, statistics regarding different countries were also taken into account. Finally, glass ceiling effect, socially constructed gender roles and gender inequality have been found as significant factors that lead to lower participation levels for women. In order to overcome the negative effects of glass ceiling, various solutions have been developed

Anahtar Kelimeler

Turkey, Woman, University, Participation in Decision Making Mechanisms, Glass Ceiling

13)TÜRKİYE'DE KADINLARIN ÜNİVERSİTELER BAĞLAMINDA YETKİ VE KARAR VERME MEKANİZMALARINA KATILIMI

Öz

Genel olarak toplumsal yaşamda özel olarak ise akademide kadınların yetki ve karar verme mekanizmalarına katılımı arzulanan gelişmişlik düzeyine ulaşma noktasında temel ve belirleyici bir unsur olarak karşımıza çıkmakta ve siyasi politikalarda da üzerinde hassasiyetle durulan bir konu olmaya devam etmektedir. Bu çerçevede, çalışmada Türkiye’de kadınların üniversiteler bağlamında yetki ve karar verme mekanizmalarına katılım düzeyi çeşitli istatistikler ışığında irdelenmiş olup, söz konusu katılım düzeyinin erkeklere nazaran daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Kadınların erkek meslektaşlarına nazaran hiyerarşik düzende daha alt kademelerde yer almalarının altında yatan temel faktörler derinlemesine tartışılmıştır. Bu tartışma çerçevesinde akademide kadınların durumu farklı ülkelerdeki istatistikler de ele alınarak irdelenmiş ve kıyaslamalar yapılmıştır. Buna paralel olarak yetki ve karar verme mekanizmalarına katılım düzeyinin düşüklüğünün temelinde cam tavan etkisi ve toplumsal cinsiyet rollerinin beraberinde getirdiği cinsiyet eşitsizliği belirleyici faktörler olarak tespit edilmiş, söz konusu sorunların olumsuz etkilerini bertaraf etme noktasında çeşitli çözüm önerileri geliştirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Kadın, Üniversite, Karar Verme Mekanizmalarına Katılım, Cam Tavan

Kaynakça

• Akpınar-Sposito, C. (2013). The Glass Ceiling: Structural, Cultural and Organizational Career Barriers for French and Turkish
• Women Executives. Le 24ème congrès de l'AGRH 2013’de sunulan bildiri, Paris, France. Erişim tarihi 15 Aralık 2013, http://hal.archives-ouvertes.fr/docs/00/83/40/98/PDF/l_article_pour_l_AGRH_2005.pdf
• Arıkoğlu Ündücü , C. ve Türk F. (2012). Kamu Hayatında Türk Kadını, TÜBAR, XXXI, 2012-Bahar, 31-53.
• Avrupa Komisyonu Raporu. (2008). Mappinng The Maze: Getting More Women To The Top In Research. Belçika: Office for
• Official Publications of the European Communities. Erişim Tarihi 22 Kasım 2013, http://ec.europa.eu/research/science- society/document_library/pdf_06/mapping-the-maze-getting-more-women-to-the-top-in-research_en.pdf
• Avrupa Komisyonu Raporu. (2013). She Figures 2012: Gender in Research and Innovation. Germany: Publications Office of the European Union. Erişim Tarihi 22 Kasım 2013, http://ec.europa.eu/research/science-society/document_library/pdf_06/she- figures-2012_en.pdf
• Aycan, Z. (2004). Key Success Factors for Women in Management in Turkey. Applied Psychology: An International Review, 53 (3), 453-477.
• Aydın-Koyuncu, Ç. (2011). Dış Politika Karar Verme Mekanizmalarında Kadının Yeri. Amme İdaresi Dergisi, 44(4), 99-120.
• Ayvaz Kızılgöl, Ö. (2012). Kadınların İşgücüne Katılımının Belirleyicileri: Ekonometrik Bir Analiz. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13 (1), 88-101.
• Bağlı M. & Sever, A. (2005). Tabulaştırılan/tabulaşan kurumun (ailenin) kurbanlıklar edinme pratiği. Aile ve Toplum. Eğitim,
• Kültür ve Araştırma Dergisi, 2 (8), 9-22. Bailey, L. (1999). Refracted selves? A study of changes in self-identity in the transition to motherhood. Sociology, 33(2), 335-52.
• Beydili E., Yıldırım, B. & Demiröz, F. (2013, 16 Mayıs). Sosyal Hizmet Perspektifinden Feminizm Üzerine Bir Gözden Geçirme:
• Kadın Çalışmalarında Erkek İşbirliği. Kadın Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Aile ve Kadın Sempozyumunda sunulan http://kasumer.kku.edu.tr/anasayfa/dokumanlar/Aile_ve_Kadin_Sempozyumu_Bildiri_Kitabi.pdf Kırıkkale, Türkiye. Erişim Tarihi 15 Aralık 2013,
• Bilen-Green, C., Froelich, K. A. & Jacobson, S. W. (2008, 8-10 Haziran). The Prevalence of Women in Academic Leadership
• Positions, and Potential Impact on Prevalence of Women in the Professorial Ranks. WEPAN 2008 National Conference:
• Gateway to Diversity: Getting Results Through Strategic Communications’da sunulan bildiri, St. Louis, Missouri Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), İnsani Gelişme Raporu (Human Development Reports), Toplumsal Cinsiyet Eşitsizlik Endeksi (Gender Inequality Index). Erişim Tarihi 6 Haziran 2014, https://data.undp.org/dataset/Table-4-Gender
• Inequality-Index/pq34-nwq7. Bora, A. (2001). Türk Modernleşme Sürecinde Annelik Kimliğinin Dönüşümü. Aynur İlyasoğlu ve Necla Akgökçe (ed.) Yerli
• Bir Feminizme Doğru içinde (s. 77-105). Ankara: Sel. Bora, A. & İşat, C. (2006). Düğüm Bilgisi, Yarın İçin Bugünden Kampanyası Eğitim Dizisi 1, Ankara: Yalçın Matbaacılık, 2. Baskı
• Çimen D. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Televizyon Reklamlarında Kadın. Uzmanlık Tezi, T.C. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Ankara.
• Çimen, L. K. (2012). Bir Faktör Olarak Eğitimin Kadının Aile İçi Kararlara Katılımı Üzerine Etkisi. International Journal of
• New Trends in Arts, Sports & Science Education, 1(2), 78-90. Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet ayrımcılığının sosyolojik açıdan incelenmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44 (511), 12-27.
• Dinç Kahraman, S. (2010). Kadınların Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Yönelik Görüşlerinin Belirlenmesi. Dokuz Eylül
• Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 3 (1), 30-35. Dökmen, Z. Y. (2010). Toplumsal Cinsiyet, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dünya Ekonomi Forumu 2013, Cinsiyet Ayrımcılığı Raporu (Global Gender Gap Report). Erişim tarihi 4 Haziran 2014, http://www3.weforum.org/docs/WEF_GenderGap_Report_2013.pdf.
• Ecevit, Y. (2012, 6-7 Kasım). Karar Alma Mekanizmalarında Kadınlar. Parlamentolar Arası Değişim ve Diyalog Cinsiyet
• Eşitliği Sempozyumu. Paris-Fransa. Erişim Tarihi 22 Nisan 2014, http://www.slideshare.net/PEXDproject/karar-alma- mekanizmalarnda
• Erbil, N. & Pasinlioğlu, T. (2004). Kadının Ailede Karar Vermeye Etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7(2), 1-11.
• Ercan, H., Gündüz-Hoşgör, A. & Yılmaz, Ö. (2010). Kadınların İşgücüne Katılımını Belirleyen Etmenler ve İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları İçin Öneriler: Ankara, Gaziantep ve Konya. Uluslararası http://www.ilo.org/public/turkish/region/eurpro/ankara/areas/woman/3_rapor/kadin_istihdami.pdf Örgütü Ankara Ofisi. Erişim Tarihi 20 Aralık 2013,
• Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Kadın Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESKAM), Erişim Tarihi 3 Haziran 2014, http://eskam.ogu.edu.tr/icerik.aspx?id=15; http://eskam.ogu.edu.tr/icerik.aspx?id=14
• Euben, D. R. (2003). Show Me the Money: Salary Equity in the Academy. AAS Committee on the Status of Women. Erişim Tarihi 17 Aralık 2013, http://www.aas.org/cswa/status/2003/JANUARY2003/ShowMeTheMoney.html
• Friedman, S. (2011, 2 Ekim). Academia’s Glass Ceiling Cracking. The Vienna Review. Erişim Tarihi 20 Kasım 2013, http://www.viennareview.net/news/academias-glass-ceiling-cracking
• Gardiner, M., Tiggemann, M., Kearns, H. & Marshall, K. (2007). Show Me The Money An Empirical Analysis of Mentoring
• Outcomes for Women in Academia. Higher Education Research & Development, 26(4), 425–442. Gencel-Bek, M. (2011). Ataerkillik, Piyasa ve Mesleki Değerler: Medyada Aile İçi Şiddetin Temsili ve Üretim Pratikleri. Serpil
• Sancar (Ed.), Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan içinde (s. 649-678), İstanbul: Koç Üniversitesi. Gül, H. & Oktay, E. (2009). Türkiye ve Dünya’da Kadınların Çalışma Hayatında Yaşadıkları Cam Tavan Algıları Üzerine
• Kavramsal Bir Çalışma. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi - Selçuk Üniversitesi, 12(18), 421-436. Healy, G., Özbilgin, M. &Aliefendioglu, H. (2005). Academic Employment and Gender: A Turkish challenge to Vertical Sex
• Segregation. European Journal of Industrial Relations, 11(2), 247-264. Hill, C., Corbett, C. & St. Rose, A. (2010). Why So Few? Women in Science, Technology, Engineering, and Mathematics. Washington: http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED509653.pdf Association of University Women. Erişim Tarihi 20 Aralık 2013,
• Kadın İstatistikleri 2012-2013. (2013). Adın Adayları Destekleme Derneği (KADER). Erişim Tarihi 18 Aralık 2013, http://www.ka-der.org.tr/tr-TR/Page/Show/400/kader-istatistikleri.html
• Kala, H. (2013, 16 Mayıs). Kadınların Sosyo-Ekonomik Katılımları Üzerinde Sivil Toplum Kurumlarının Rolü. Kadın Sorunları
• Uygulama ve Araştırma Merkezi, Aile ve Kadın Sempozyumunda sunulan bildiri, Kırıkkale, Türkiye. Erişim Tarihi 15 Aralık 2013, http://kasumer.kku.edu.tr/anasayfa/dokumanlar/Aile_ve_Kadin_Sempozyumu_Bildiri_Kitabi.pdf
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaplan, P. (2013). Kadın Rektörler Genç Akademisyenlerin Mentoru. HaberTürk Gazetesi. Erişim Tarihi 22 Kasım 2013, http://www.haberturk.com/yazarlar/pervin-kaplan/839465-kadin-rektorler-genc-kadin-akademisyenlerin-mentoru
• Karataş, A. (2013). Bankacılık Sektöründe Cinsiyete Dayalı Kariyer Farklılaşması: Muğla İli Örneği. Organizasyon ve Yönetim
• Bilimleri Dergisi, 5 (2), 1-16. Miller, T. (2010). Annelik Duygusu, Mitler ve Deneyimler. İstanbul: İletişim.
• Mizrahi, R. & Aracı, H. (2010). Kadın Yöneticiler ve Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Erişim http://www.sobiad.org/ejournals/dergi_ybd/arsiv/2010_1/18rozi_mizrahi.pdf 2(1) Dergisi, Tarihi 10 Aralık 2013,
• Monroe, K., Ozyurt, S., Wrigley, T. & Alexander, A. (2008). Gender Equality in Academia: Bad News from the Trenches, and Some Possible Solutions. Perspectives on Politics, 6(2), 215-233
• Neale J. & Özkanlı Ö. (2010). Organisational barriers for women in senior management: a comparison of Turkish and New
• Zealand universities. Gender and Education, 22 (5), 547-563. Örücü, E., Kılıç, R. & Kılıç, T. (2007). Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki
• Engeller: Balıkesir İli Örneği. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 117-135. ÖSYM İstatistikleri, Erişim Tarihi 10 Aralık 2013 http://www.osym.gov.tr/belge/1-128/sureli-yayinlar.html
• Özbilgin, M. F. & Healy, G. (2004). The Gendered Nature of Career Development of University Professors: The Case of
• Turkey. Journal of Vocational Behavior, 64 (2), 358-371. Özdemir, D. & Tanyıldız, Z. E. (2011). Bilim Kadını Olmak: Bilimsel İşgücünde Kadın ve Cam Tavan. Türkiye Ekonomi Politikaları
• Turkiyede_Bilim_Kadini_Olmak_Bilimsel_Isgucunde_Kadin_ve_Cam_Tavan.pdf Aralık Araştırma Vakfı. Erişim Tarihi 18 2013, http://www.tepav.org.tr/upload/files/1303976716
• Özgüç, N. (1998). Türkiye Üniversitelerinde Kadın Coğrafyacılar. N. Arat (Ed.), Aydınlanmanın Kadınları içinde (ss. 177–201).
• İstanbul: Cumhuriyet Kitap Kulübü. Özkanlı, Ö. & Korkmaz, A. (2000). Kadın Akademisyenler. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.
• Öztürk, Z. A. (2012). Uluslararası Siyasette ve Karar Alma Mekanizmalarında Kadın. Ege Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 3(1), 85-106.
• Perna, L. W. (2005). Sex Differences in Faculty Tenure And Promotion: The Contribution of Family Ties. Research in Higher Education, 46 (3), 277-307.
• Poyraz, B. (2013). Akademi Kadınların Cenneti mi?: Ankara Üniversitesi Örneği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), 1-18.
• Priola, V. (2007). Being female doing gender. Narratives of women in education management.Gender and Education, 19, 21-40.
• Šadl Z. (2009). We Women Are No Good at It: Networking in Academia. Sociologický časopis/Czech Sociological Review, 45 (6), 1239–1263.
• Sancar, S. (2012). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim.
• Sanders K. , Willemsen, T. M., Millar, C. C. J. M. (2009). Views from Above the Glass Ceiling: Does the Academic
• Environment Influence Women Professors’ Careers and Experiences?. Sex Roles, 60, 301–312. Shauman, K. A. & Xie, Y. (2003). Explaining sex differences in publication productivity among postsecondary faculty. L.S.
• Hornig (Ed.) Equal Rites, Unequal Outcomes: Women In American Reserach Universities içinde (ss. 175-208). New York: Kluwer Academic/Plenum. Şahin, F. (2011). Kadınların Siyasal Katılımları Çerçevesinde Kadın Meclislerinin Yerel Siyasetteki Etkinlikleri ve Üye
• Profilleri. Uzmanlık Tezi. T. C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı (2008-2013).
• Ankara. Erişim tarihi 4 Haziran 2014, http://www.kadininstatusu.gov.tr/tr/19090/Toplumsal-Cinsiyet-Esitligi-Ulusal-Eylem-Plani
• Türkiye’de Kadın Raporu. (Mayıs 2013). T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Erişim Tarihi 25 Aralık 2013, http://www.kadininstatusu.gov.tr/tr.
• Vefikuluçay D., Zeyneloğlu, S., Eroğlu K. & Taşkın L. (2007). Kafkas Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet
• Rollerine İlişkin Bakış Açıları. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 26–38. White K. & Özkanlı Ö. (2009). Gender and leadership in Turkish and Australian universities. Equal Opportunities International, 28(4), 324-335.
• Yaktıl, O. G. (2009). Toplumsal Yaşamda Kadın. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Yenisey K., D. (2012, 8-9 Aralık). İş Hukukunda Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık Yasağı. İstı̇hdamda Kadına Yönelı̇k Ayrımcılığın
• Yasal Boyutu Atölye Notları. Kadın Emeği ve İstı̇hdamı Girişimi Platformu. Erişim tarihi 19 Nisan 2014, http://www.keig.org/content/kitapcik/ayrimcilik%20kitapcik%20yeni.pdf
• Yüksek öğretimde kadının adı yok (2012, 22 Mayıs). Erişim tarihi 20 Aralık 2013, http://gundem.milliyet.com.tr/yuksek- ogretimde-kadinin-adi-yok- /gundem/gundemdetay/22.05.2012/1543437/default.htm
• Zeytinoğlu, I. U. (1999). Constructed Images as employment restrictions: Determinants of female labour in Turkey. Z. F. Arat
• (Ed.) Deconstructing images of ‘‘The Turkish Woman’’ içinde. New York: Palgrave. 4857 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2003/06/20030610.htm#1 (10 Haziran 2003) T.C. Resmi Gazete. Erişim Tarihi 17 Aralık 2013,
• This page intentionally left blank.