Tekirdağ/Şarköy/Güzelköy Örneğinde Köy Tasarım Rehberleri ile Kırsal Alanlarda Yerel Özgünlüğün Korunması

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 1, 1 - 24, 30.06.2022

Cansel Akbaş , Tuğba Kiper

Öz

Bu çalışmada, “Köy tasarım rehberi; kırsal peyzaj ve mimari karaktere sahip yerleşimlerde, bu değerlerin korunması ve fiziksel çevrenin düzenlemesinde etkili bir yöntem olarak düşünülmektedir” hipotezi çerçevesinde, Şarköy-Güzelköy özelinde “kırsal yerleşime ilişkin yerel kimliği oluşturan değerlerin ortaya çıkarılarak, bu değerlerin korunmasına ve geliştirilmesine yönelik bir köy tasarım rehberi” oluşturmak amaçlanmıştır. Bu amaçla köy tasarım rehberine altlık teşkil edecek olan; literatür araştırması, arazi gözlemleri ve ilgili paydaş (yerel halk ve yerel yönetim) görüşmeleri yapılarak analizler gerçekleştirilmiştir. Topoğrafik yapı, doluluk–boşluk, kat sayıları, yapı işlevleri, yapı sistemleri, yapı kalitesi, yeşil alanlar, odak noktaları ve yapı-parsel-yol ilişkileri mevcut durum değerlendirmesine yönelik yapılan analizler olmuştur. Sonrasında, köy tasarım rehberi verilerinin oluşturulması çerçevesinde; köy yerleşim alanı, parsel durumu ve kırsal mimariye ilişkin analizler gerçekleştirilmiştir. İlgili analizler, harita, plan ve grafiklerle desteklenmiştir. Kırsal yerleşim değerlendirme matrisinin oluşturulmasından sonra, Güzelköy’ün yerel özgünlüğünün korunması ve geliştirilmesine yönelik olarak; kırsal yerleşim, köy karakter öğeleri, parsel durum ve mimari yapıya ilişkin öneriler geliştirilmiştir. Sonuç olarak, köy tasarım rehber öngörüsü çerçevesinde yerel özgünlüğün korunması ve geliştirilmesi temelinde yerleşim, parseller, yollar ve yapılar özelinde mekânsal kararlar üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırsal alan, köy yerleşim alanı, köy tasarım rehberi, yerel kimlik, Şarköy-Güzelköy

Kaynakça

• Anonim, (2009). Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Çevre Düzen Planı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı, TRAKAP.
• Anonim, (2010). Kırsal Kalkınma Planı (2010-2013). Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Erişim 09/05/2020.https://www.trakyaka.org.tr/upload/Node/33144/xfiles/Kirsal_Kalkinma_Plani_2010-2013_.pdf.
• Anonim, (2011). T.C. Şarköy Vizyon Planı. Trakya Kalkınma Ajansı, Şarköy.
• Anonim, (2012). Birleştirici Güç Doğa Su Kültür Trakya Kültür Öncelikli Bölgesel Yol Haritası, ÇEKÜL, s.178. Erişim 11/01/2021. https://www.cekulvakfi.org.tr/files/dosyalar-haber/trakya_ yolharitasidraft 5. pdf
• Anonim, (2013). TR21 Düzey 2 Bölgesi, Trakya Bölge Planı 2014-2023. T.C. Trakya Kalkınma Ajansı, Tekirdağ.
• Anonim, (2015). 1/25000 ölçekli Tekirdağ İl Çevre Düzeni Planı. T. C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. 09/05/2020, https: // mpgm.csb. gov.tr/tekirdag-ili-1-25.000-olcekli-cevre-duzeni-plani-degisikligi-i-81625.
• Anonim, (2016). Koruma Odaklı Kırsal Alan Planlaması: Bir Model Önerisi Projesi Değerlendirme Çalıştayı Sonuç Raporu. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara. Anonim, (2017). 2018-2022 Stratejik Plan. T. C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Anonim, (2018). Onbirinci Kırsal Kalkınma Planı (2019-2023) Kırsal Kalkınma Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Kalkınma Bakanlığı, Ankara, 140s.
• Anonim, (2019a). Onbirinci Kırsal Kalkınma Planı (2019-2023). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Ankara, 198s.
• Anonim, (2019b). Geçmişe İlk Adım Miras Atölyesi. Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi, 19/01/2021, http://www.tekirdag.bel.tr/miras_atolyesi.
• Balta, S., (2018). Köy tasarım rehberlerinin hazırlanmasında kırsal peyzaj karakterlerinin yeri: Antalya Elmalı örneği. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Antalya.
• Boyacıoğlu, D., Göçer, Ö., Karahan, E., Benli, G., Özorhon, G., (2015). Explorıng the applıcabılıty of ınternatıonal vıllage desıgn guıdelınes ın Turkey. Re- ConDi15 International Conferance Re Evaluating Contemporary Desigins in Historical Contex. 22-24 July 2015. İstanbul.
• Bishop, J., Harvey, A., Jordan, D., Newman, C., O'Keeffe, B., (2009). Enhancing local distinctiveness in Irish villages, village design statements: the way forward?. An Chomhairle Oidhreachta The Heritage Council. p.8, Irish.
• Çakıroğlu, B. B., (2020). Kırsal alan planlaması: Gemiciler köyü. Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı, , Kastamonu.
• Eminağaoğlu, E. ve Çevik, S., (2007). Kırsal yerleşmelere ilişkin tasarım politikaları ve araçlar. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., 22(1), 157-162.
• Friedmann, J., (1993). Toward a non-euclidian mode of planning. Journal of The American Planning Association, 59(4), 482-485.
• Healey, P., (2010). Making better places: the planning project in the TwentyFirst Century. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Kut Görgün, E. ve Yörür, N., (2018). Kırsal yerleşmelerde özgün dokunun korunmasında bir araç olarak köy tasarım rehberleri: Ödemiş Bademli örneği, TÜBA-KED, 17, 25 – 47.
• Küçükoğul, S., (2017). Kırsal yerleşmelerde tasarım rehberi süreç ve değerlendirmeler – Bursa örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Owen, S., Bıshop, J., Brendan, O., (2011). Lost in translation? Some ıssues encountered in transferring village design statements from England to Ireland. Journal of Urban Design, 16(3), 405–424.
• Öğdül, H., Olgun, İ. ve Çalışkan, Ç. O., (2015). Kastamonu-Küre Ersizlerdere köy tasarım rehberi. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Yayınları, 1. Basım, Ankara.
• Öğdül, H., Kap Yücel, S.D., Öktem Ünsal, B., Aksümer, G., (2018). Kırsal mekanda yeni düzenleme araçları: köy tasarım şeması, köy tasarım rehberi ve eylem projeleri. Planlama Dergisi, 1, 52-72.
• Özkaraca, N. ve Arslan, H., (2020). Kentsel boşlukların mekânsal niteliğinin sosyo-mekânsal analizi: Düzce Spor Sokak örneği. Tykhe, 5(8), 17-34.
• Parkinson, A., (2019). Village design and distinctiveness. Routledge, 1st Edition, London.
• Tok, H.K., (2017). Köy tasarım rehberleri: Kaş Bezirgan Köyü, Camiyanı ve Cevizdibi Mahalleleri önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Anabilim Dalı, İstanbul.