Eğitime İnsan Felsefesi ile Bakmak

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 29, 49 - 78, 31.07.2024

Nesrin Ozturk , Ferhat Aktaş , Salih Altın , Behlül Çetin

https://doi.org/10.58689/eibd.1421401

Öz

Eğitim, insanı mükemmele ulaştırmak için imkânlar sunsa da insan yeteneklerinin yönlendirilip geliştirilmesi onu tanımaktan ve varlık yapısının bilmekten geçer. Günümüz şartlarında eğitim, insan değerini korumaktan ziyade teknik bir uğraş haline gelmiştir. Bu çalışma, insan bütünlük ve özgünlüğünün eğitime nasıl yansıdığını fenomenolojik bir yaklaşımla belirlemeyi amaçlar. Katılımcılar, kolayda örneklem ve kartopu yöntemleriyle çalışmaya dahil edilmiş 8 çocuk, 10 ergen ve 10 gençtir. Veri, çocuk katılımcılarla odak grup görüşmesi, diğer gruplarla ise yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılarak toplanmış ve içerik analiz yöntemi ile incelenmiştir. Bulgular, katılımcıların insan tanımlarının insanın somut bütünlüğünü yansıttığını ve bu algıların, diğer insanlardan veya yaşantı yoluyla öğrenildiğini göstermiştir. Ayrıca, bireylerin düşünme süreçlerinin de bu algıları oluşturmada etkin olduğu bulunmuştur. Eğitimin amaçları bakımından, katılımcıların mesleki/teknik eğitimi ve bilişsel gelişimi vurguladıkları fakat bu işlevin, ergen ve yetişkinlerce eleştirildiği ortaya çıkmıştır. Nitekim, eğitim bağlamında ihtiyaçlar incelendiğinde bunların insan olma koşulları ile ilişkili olduğu fakat eğitim uygulamalarının ilgi, ihtiyaç, beceri, benlik kurma ve tanınma, değer görme, güvende hissetme, özgürlük, empati ve karar vermede özgünlük gibi duyuşsal ihtiyaçları gidermedi bulunmuştur. Bulgular bağlamında, mevcut uygulamaları iyileştirme, insanın türsel olanaklarını özgürce geliştirme, kendisini gerçekleştirebilme ve tarihsel oluşa yön verebilme için insanı tanıyan eğitim sisteminin öncelenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

insan felsefesi, eğitimin amacı, fenomenoloji, duyuşsal ihtiyaçlar

Kaynakça

• Adler, M. (2012). İnsan doğası, eğitim ve kültür (Çev. G. Birinci). Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 54–66.
• Akgün, E. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının “çocuk” ve “okul öncesi öğretmeni” kavramına ilişkin metaforik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1652–1672.
• Alkayış, A. (2020). Çağdaş sorunlar karşısında insan ve eğitim. Ankara: Astana Yayınları. Arslan, A. (2010). Felsefeye giriş. Ankara: Adres Yayınları.
• Atabek Yiğit, E. ve Balkan Kıyıcı, F. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmen algısı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 20–39.
• Bahar Güner, Ö., Tunca, N., Alkın Şahin, S. ve Oğuz, A. (2015). Öğretmen adaylarının öğretmen eğitimcisine ilişkin metaforik algıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(4), 419-444.
• Buber, M. (2017). Ben ve sen (1. baskı; Çev. İnci Palsay). Kopernik Kitap.
• Bülbül, M. (2021). Eğitim ve felsefe ilişkisi üzerine. Turkish Studies-Social, 16(2), 485-502.
• Çakmak, F. (2020). Öğretmen adayları ve öğretmenlerin öğretmenlik ile ilgili metaforik algılarının incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 219–251.
• Çetinkaya, S. ve Eskici, M. (2018). Öğretmenlerin öğretmeye yönelik metaforik algıları. Mediterranean Journal of Educational Research, 12(24), 253–271.
• Çotuksöken, B. (2013). İnsan felsefesi: Kavramlar-sorunlar. B. Çotuksöken ve D. Arlı Çil (Eds.), Felsefe söyleşileri VII-VIII (15–26). Maltepe Üniversitesi Yayınları.
• Çotuksöken, B. (2018). Antropontoloji ya da insan-varlıkbilgisi. İstanbul: Notos Kitap.
• Dilekçi, Ü., Limon, İ. ve Nartgün, Ş. S. (2021). Prospective teachers’ metaphoric perceptions of “student, teacher and school”. Kastamonu Education Journal, 29(2), 403–417.
• Erikson, E.H. (1963). Eight ages of man in childhood and society (2nd ed.) New York: Norton.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforik algıları. E-International Journal of Educational Research, 8(3), 1–15.
• Gökalp, N. (2018). İnsan felsefesi (2. baskı). Ankara: Nobel yayıncılık.
• Günay, D. (2019). Eğitim felsefesine bir yaklaşım. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 2(3), 131–137. https://doi.org/10.26701/uad.658305
• Hotaman, D. (2017). Eğitim programlarının geliştirilmesinde felsefenin rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 430–430. https://doi.org/10.17860/mersinefd. 302409
• Kahraman, Y. (2018). Takiyettin Mengüşoğlu’nun antropoloji temelli insan anlayışı. Mavi Atlas, 6, 1–12. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.485166
• Kocaman, A. Ç. (2020). Kuçuradi felsefesinde insanlaşma sorunu olarak eğitim. Tabula Rasa Felsefe & Teoloji Dergisi, 35, 1–28.
• Kocaman, A. Ç. (2021). Eğitimin ne’liğine felsefi bir bakış: Takiyettin Mengüşoğlu’nun insan ve eğitim görüşü. Dört Öğe, 19, 49–74.
• Kuçuradi, İ. (1996). Açılış konuşması. Betül Çotuksöken (Ed.), Felsefe açısıdan eğitim ve Türkiye’de eğitim. Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. Mengüşoğlu, T. (2021). İnsan felsefesi. DoguBatı.
• Mete, Y. A. (2022). Zihnimizde var olan öğretmen imgesi: bir görsel analiz. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 435–452.
• Neubauer, B. E., Witkop, C. T. ve Varpio, L. (2019). How phenomenology can help us learn from the experiences of others. Perspectives on Medical Education, 8, 90–97. https:// doi.org/10.1007/s40037-019-0509-2
• Neyişçi, N. ve Özdiyar, Ö. (2019). Öğretmen adaylarının okul, öğretmen ve öğrenci kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 50-67.
• Özbek, M. (2007). Dünden bugüne insan (2. baskı). Ankara: İmge Kitapevi.
• Piaget, J. (1964). Part I: Cognitive development in children. Journal of Research in Science Teaching, 2, 176–186.
• Russell, B. (2020). Eğitim üzerine (Çev: Alişan Uğur). Cem Yayınevi.
• Sarıer, Y. ve Uysal, Ş. (2021). Öğretmen adaylarının Covid-19 pandemi sürecindeki “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 3(5), 606–642.
• Sezgin, F., Koşar, D., Koşar, S. ve Er, E. (2017). Öğretmenlerin öğrenciye yönelik metaforlarının belirlenmesine ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 600-611
• Sökmen, Y., Yıldırım, G. ve Kılıç, D.(2020). Sınıf öğretmeni adaylarının ve sınıf öğretmenlerinin öğretmen kavramına yönelik metaforlarının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 1–13.
• Soysal, Y. ve Radmard, S. (2021). Öğretmen adaylarının “öğretmen adayı” ve “öğretmen eğitimcisi” kavramlarına yönelik metaforik imgelemlerinin incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(2), 367–384.
• Tuncel, G. ve İçen, M. (2018). Eğitim felsefesinde insan doğasının rolü. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 62–69.
• Tunç Şahin, C., Turan, S. ve Karadeniz, O. (2021). X, Y ve Z kuşaklarının eğitim, öğretmen, öğrenci algıları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(43), 6295–6327.
• Turan, M., Yıldırım, E. ve Tıkman, F. (2016). Öğretmen adaylarının eğitim ve bazı temel kavramlara ilişkin metaforik algıları. Education Sciences, 11(4), 217–242.
• Tüysüz, F. (2022). Felsefe açısından insan ve eğitimi: İnsanın insanlaşması. Maltepe Üniversitesi.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Wilson, A. (2015). A guide to phenomenological research. Art & Science Research Series: 8, 29(34), 38–43.
• Yılmaz, F., Göçen, S. ve Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: bir metaforik çalışma. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 1(1), 151–164.
• Yüksel, P. ve Yıldırım, S. (2015). Theoretical frameworks, methods, and procedures for conducting phenomenological studies in educational settings. Turkish Online Journal of Qualitative Wnquiry, 6(1), 1–20. https://doi.org/10.1097/00006454-199805000- 00011