Okul-Aile İş Birliği: Azerbaycan’da Bir Durum Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 2, 11 - 40, 30.12.2021

Gulshan Alızada , Mualla Bilgin-aksu

https://doi.org/10.17244/eku.913704

Öz

Bu çalışmanın amacı, Azerbaycan’ın Bakü ilinde yer alan okullarındaki yönetici, öğretmen ve veli görüşlerine göre okul-aile iş birliğine ilişkin durumu belirlemektir. Bu amaçla Bakü ilinin sosyoekonomik açıdan farklı düzeye sahip ilçelerinde öğretim hizmeti veren üç ayrı okul seçilmiştir. Bu okullardan amaçlı ve ölçüt örnekleme yöntemleriyle seçilen üç yönetici, altı öğretmen ve 12 veli olmak üzere toplam 21 kişinin katılımıyla durum çalışması deseni uygulanmıştır. Veriler yüz yüze görüşme ve doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Bulgular, çalışmanın amaçları doğrultusunda altı temada sunulmuştur: (1) Paydaşlardan beklenen sorumluluklar, (2) okul-aile iş birliği uygulamaları, (3) okul-aile iletişim yolları, (4) okul-aile iş birliği sorunları, (5) okul-aile iş birliği sorunlarının çözüm yolları ve (6) okul-aile iş birliğinin paydaşlara etkisi. Çalışmanın sonuçlarına göre, okul-aile iş birliğinde okuldan nitelikli eğitim-öğretim ortamı sağlama, velilerle iş birliğine açık olma, veliyi bilgilendirme; veliden çocuğunun eğitim-öğretimiyle ilgilenme, okuldaki öğretimi evde devam ettirme, okulla iletişimde olma, Mektepli Kitapçasıʼnı takip etme, veli toplantısına ve okul faaliyetine katılma beklenmektedir. Birlikte hareket etme ve eşit katkı sağlama ise paydaşların ortak sorumluluğu olarak belirlenmiştir. Okul-aile iş birliği uygulamaları arasında toplantı, seminer, “Velinin Okulda Bir Günü”, velilerin etkinliklere katılımını sağlama, bireysel görüşme ve velinin ders dinlemesi bulunmaktadır. Okul-aile iş birliği sürecinde iletişim için, Mektepli Kitapçası, telefon, WhatsApp grubu ve veli komitesi başkanından yararlanılmaktadır. Okul-aile iş birliğinin temel sorunları, öğretmenin ayrımcılık yapması, öğrenciye bireysel yaklaşmaması, Mektepli Kitapçasıʼna değerlendirme notunu yazmaması ve ders yapmaması; velinin çocuğunun eğitim-öğretimiyle ilgilenmemesi, toplantılara katılmaması, yüksek not beklentisi; öğrencinin öğretim ortamını bölmesi, öğreniminde başarısız olması ve velisine yalan söylemesidir. İş birliği sorunları için, yüz yüze veya telefonla konuşmaya ve birlikte çözüm yolu aramaya çalışılmaktadır. Okul-aile iş birliği paydaşların mutluluğu, veli memnuniyeti ve öğrenci başarısını artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Okul-Aile İş birliği, Okul Yöneticisi, Öğretmen, Veli

School-Family Collaboration: A Case Study in Azerbaijan

Öz

The aim of this study is to determine the situation regarding school-family collaboration according to the views of administrators, teachers, and parents in Baku/Azerbaijani schools. For the study conducted in case study design, three separate schools serving education were selected in the socioeconomically different districts of Baku province. The study data were collected through face-to-face interviews and document reviews and analysed with descriptive method. The findings are presented in six themes in line with the purposes of the research: (1) responsibilities expected from stakeholders, (2) school-family collaboration practices, (3) school-family communication ways, (4) school-family collaboration problems, (5) solutions to the problems of school-family collaboration, and (6) the impact of school-family collaboration on stakeholders. According to the results of the study expected responsibilities from the school in school-family collaboration are to provide a good educational environment, to be open to collaboration, to inform the parents. The expected responsibilities from the parents are to involve closely in the education of their childrenʼs education, to support schoolʼs training at home, to communicate with the school, to follow the Student Diary, participating at the school activities from the parents. On the other hand, acting together and making equal contribution are stated the stakeholdersʼ common responsibilities. School-family collaboration practices include meetings, seminars, “Parentsʼ Day at School”, ensuring parentsʼ participation in activities, individual parents meeting and parentsʼ observation at the lesson. For the communication in the school-family collaboration process are benefitted from The Student Diary, telephone, WhatsApp groups and parent committee chairman. In school-family collaboration, main problems caused by from the teachers are discrimination among students, not taking into account the studentʼs individual needs, not writing evaluation notes in the “The School Diary” and neglecting their lessons; problems caused by the parents are not being involved in their childʼs education, not participating in the meetings, expecting higher points from the teacher; problems caused by the students are disrupting teaching environment, failing the class and lying to the parents. Collaboration problems are talked with face to face or by phone and they are tried to find solutions together. School-family collaboration increases the happiness of the stakeholders, parentsʼ satisfaction, and student success.

Anahtar Kelimeler

Parent, School-Family Collaboration, School Principal, Teacher

Kaynakça

• Abreu, A., Rocha, Á., & Cota, M. P. (2015). Electronic booklet: School-family collaboration in digital environments. International Journal of Information and Communication Technology Education, 11(4), 97-108. doi:10.4018/IJICTE.2015100107
• Açıkalın, A. (1989). Özel ve devlet liselerinde veli beklentilerinin örgütsel ve yönetsel boyutları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(4), 85-91.
• Argon, T., & Kıyıcı, C. (2012). İlköğretim kurumlarında ailelerin eğitim sürecine katılımlarına yönelik öğretmen görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(19), 80-95.
• Atakan, H. (2010). Okul öncesi eğitiminde aile katılımı çalışmalarının öğretmen ve ebeveyn görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No: 308976).
• Atayeter, H. (2004). İlköğretim okullarında okul-aile işbirliği (Diyarbakır il örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No: 146376).
• Atıcı, M., & Çekici, F. (2009). Ortaöğretimdeki öğretmen ve öğrencilerin istenmeyen davranışlarla baş etme konusundaki görüşlerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(60), 495-522.
• Atmaca, T., & Öntaş, T. (2014). Velilerin öğretmenlere uyguladığı şiddete yönelik nitel bir araştırma. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 2(1), 47-62.
• Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. (1995, Noyabr 27). Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Normativ Hüquqi Aktların Vahid İnternet Elektron Bazası: http://www.e-qanun.az/framework/897 adresinden alındı
• Azərbaycan Respublikasının Təhsil haqqında Qanunu. (2009, iyun 19). Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Normativ Hüquqi Aktların Vahid İnternet Elektron Bazası: http://www.e-qanun.az/alpidata/framework/data/18/c_f_18343.htm adresinden alındı
• Babaoğlan, E., & Çelik, E. (2018). İdeal öğrenci velisi üzerine nitel bir çalışma. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 51-65. doi:10.19160/ijer.370497
• Bæck, U.-D. K. (2010). Parental involvement practices in formalized home-school cooperation. Scandinavian Journal of Educational Research, 54(6), 549–563. doi:10.1080/00313831.2010.522845
• Baker, A. (1997). Improving parent involvement programs and practice: A qualitative study of parent perceptions. School Community Journal, 7(1), 127-153.
• Bayar, A., & Bolat, H. (2020). Velilerin öğretmenlere öğretmenlik mesleğini öğretmeye çalışması. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences , 6(31), 1523-1534. doi:10.31589/JOSHAS.388
• Bilgen, K. (2019). The rights and responsibilities of parents according to the views of teachers. Asian Journal of Education and Training, 5(1), 121-133. doi:10.20448/journal.522.2019.51.121.133
• Biramo, Y. B., G/Silase, B. M., & Koyra, H. C. (2017). The relationship between parental involvement and children's academic achievement in alternative basic education centers and regular primary first cycle school of Hamer Woreda, South Omo Zone, Ethiopia. International Journal of Current Research, 9(7), 54201-24209.
• Bozkurt, S. (2012). Okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştığı sorunlar. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 349 -368.
• Çelik Özbeklik, S. (2018, eylül 13). Okul değişimi çocuğu nasıl etkiler? HThayat.haberturk: https://hthayat.haberturk.com/anne-baba/egitim/haber/1002812-okul-degisimi-cocugu-nasil-etkiler adresinden alındı
• Çelik, H., Baykal, N., & Kılıç Memur, H. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 379-406. doi:0.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.16m
• Çetin, B. (2013). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarıyla ilgili sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 255-269.
• Cömert, D., & Güleç, H. (2004). Okulöncesi eğitim kurumlarında aile katılımının önemi: Öğretmen-aile-çocuk ve kurum. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 131-145.
• Creswell, J., & Creswell, J. (2014). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches (4th ed.). Thousand Oaks, California: SAGE.
• Dağlı, A., & Han, B. (2017). Okul Müdürlerinin Görüşlerine Göre Diyarbakır İli Eğitim Sorunları ve Çözüm Önerileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(32), 892-904. doi:10.14582/DUZGEF.1868
• Delgado-Gaitan, C. (1991). Involving parents in the schools: A process of empowerment. American Journal of Education, 100(1), 20-46.
• Dünyamalıyeva, V. (2017, noyabr 21). Ümumtəhsil məktəbinin valideyn komitəsi haqqında Əsasnamə. Aztəhsil: https://aztehsil.com/news/4506-mumthsil-mktbinin-valideyn-komitsi-haqqnda-sasnam.html adresinden alındı
• Epstein, J. (2015). Engaging families in partnership programs to promote student success: Q&A for Dr. Joyce L. Epstein. REL Mid-Atlantic educator effectiveness webinar series. Regional Educational Laboratory Mid-Atlantic.
• Epstein, J., Sanders, M., Simon, B., Salinas, K., Jansorn , N., & Van Voorhis, F. (2002). School, family, and community partnerships: Your handbook for Action (2 nd ed.). Thousand Oaks: Corwin Press.
• Erkan, S., Uludağ, G., & Dereli, F. (2016). Okul öncesi öğretmenleri, okul yöneticileri ve ebeveynlerin aile katılımına ilişkin algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 221-240.
• Georgiou, S. N. (1996). Parental involvement in Cyprus. International Journal of Educational Research, 25(1), 33-43.
• Gökyer, N., & Doğan, B. (2016). İstenmeyen öğrenci davranışları ve nedenlerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 93-105.
• Goodman, M. (2015). Future crimes: Everything is connected, everyone is vulnerable and what we can do about it. New York: Doubleday.
• Gül, E. (2007). Eğitimde çocuk başarısı için okul aile işbirliği. (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No: 241827).
• Gündüz, H., & Konuk, S. (2016). İlkokul öğretmenlerin karşılaştıkları istenmeyen davranışlar ile baş etme stratejileri. Yıldız Journal of Educational Research, 1(1), 37-54.
• Gündüz, M. (2015). İlk ve orta öğretimde uygulanan şiddet olaylarına öğretmen adayı öğrencilerin anlatılarından bakmak. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42(42), 261-276. doi:10.15285/ebd.94519
• Hornby, G. (2011). Parental involvement in childhood education: Building effective school-family partnerships. New York: Springer.
• Hornby, G., & Witte, C. (2010). Parental involvement in secondary schools in New Zealand: Implications for school psychologists. School Psychology International, 31(5), 495–508. doi:10.1177/0143034310382611
• İbrahimova, C. (2019, aprel 09). İntihar etdiyi deyilən Elina Hacıyevanın anası: "Bu işdə əli olan hər kəsdən şikayət etmişik". BBC News Azərbaycanca: https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-47868971 adresinden alındı
• Karataş, K., & Çakan, S. (2018). Öğretmenlerin bakış açısıyla eğitim-öğretim sorunları: Bismil ilçesi örneği. İlköğretim Online, 17(2), 834-847. doi:10.17051/ilkonline.2018.419313
• Kaya, A., & Nartgün, S. (2016). Özel okul veli̇leri̇ni̇n beklenti̇leri̇ doğrultusunda okul imaji oluşturma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 153-167.
• Keman, F. Y. (2019). Göreve yeni başlayan okul yöneticilerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No: 541383).
• Khajehpoura, M., & Ghazvini, S. D. (2011). The role of parental involvement affect in children’s academic performance. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 1204–1208. doi:10.1016/j.sbspro.2011.03.263
• Koyuncu, M. Ş. (2018). Okul öncesi eğitimde aile iletişim etkinliklerine yönelik öğretmen ve yönetici bakış açıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 670-684. doi:10.17719/jisr.20185537238
• Kulak, R. (2020). Okul-veli işbirliği, sorunları ve çözüm önerileri. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(31), 1628-1640. doi:10.31589/JOSHAS.416
• Lasater, K. (2016). Parent-teacher conflict related to student abilities: The impact on students and the family-school partnership. School Community Journal, 26(2), 237-262.
• Lawson, M. A. (2003). School-family relations in context: Parent and teacher perceptions of parent involvement. Urban Education, 38(1), 77-133. doi:10.1177/0042085902238687
• Learning Liftoff. (2015, 05 27). How parental involvement benefits the entire educational process. Learning Liftoff: https://www.learningliftoff.com/how-parental-involvement-benefits-the-entire-educational-process/ adresinden alındı
• Lifelong Learning Programme. (2020, March 10 indirildi). Projekt Comenius Regio: “Education in areas characterized by a lack of access to infrastructure and highly qualified jobs in the context of the Europe 2020 strategy” Cooperation between school and parents. Supporting the educational process. Zespół Szkół im. Wł. Szybińskiego w Cieszynie: https://www.szybinski.cieszyn.pl/szybinski_new/sites/default/files/wsp%C3%B3%C5%82praca%20z%20rodzicami%20-%20regio%20handout_ENGLISH_0.pdf adresinden alındı
• Llamas, A. V., & Tuazon, A. P. (2016). School practices in parental involvement, its expected results & barriers in public secondary schools. International Journal of Educational Science and Research, 6(1), 59-78.
• Meador, D. (2019, July 30). How teachers should deal with difficult parents. ThoughtCo: thoughtco.com/principal-perspective-on-difficult-parents-3194556 adresinden alındı
• Medikoğlu, O., & Dalaman, O. (2018). Öğretmenlerinin derste karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışlara yönelik çözüm stratejileriyle ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(1), 20-32.
• Mewezino, A. (2010). Improving schools by improving parental involvement. (Yüksek Lisans Tezi). University of Dayton, Ohio.
• Nəbiyeva, A. (2019, iyun 19). Bizdə bu xidmət pul yığmaqla məhdudlaşır. AZADİNFORM: https://azadinform.az/az/gundem/226274/bizde-bu-xidmet-pul-yimaqla-mehdudlasir/ adresinden alındı
• Ok, S. (2016). Öğretmen ve ailelere göre okul öncesi eğitimde okul-aile işbirliğinin önemi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 8(32), 61-79.
• Oskay, G. (1990). Ana-baba ve arkadaş gruplarının ergenler üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7(1-2), 65-86.
• Özcan, K. (2014). Çevresel baskı gruplarının okul yönetimine etkileri (Adıyaman ili örneği). e-International Journal of Educational Research, 5(1), 88-113.
• Özdemir, M., Civelek, Ş., Çetin, Y. E., Karapınar, N., & Özel, D. (2015). Öğretmenlerin eğitimsel çevresel ve sosyal sorunları (Şırnak ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(26), 163-181. doi:10.14582/DUZGEF.609
• Özer, B., Bozkurt, N., & Tuncay, A. (2014). İstenmeyen öğrenci davranışları ve öğretmenlerin kullandıkları başa çıkma stratejileri. Turkish Journal of Educational Studies, 1(2), 152-189.
• Porsuk, A., & Kunt, M. (2012). Denizli merkez ilköğretim okullarındaki okul aile ilişkilerinde karşılaşılan sorunlar üzerine yönetici görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 203-218.
• Quluyeva, Z. (2021, mart 13). Onlayn təhsil şagirdlər arasında ünsiyyəti azaltdığından aqressiya artır. Şagirdlərin uzun müddət evdə qalması psixoloji gərginliyə səbəb olur. Sputnik Azərbaycan: https://sputnik.az/news/20210313/426439258/pandemiya-dovrunde-mekteblilerle-psixoloji-ish-nece-aparilir.html adresinden alındı
• Ratliffe, K. T., & Ponte, E. (2018). Parent perspectives on developing effective family-school partnerships in Hawaiʻi. School Community Journal, 28(1), 217-247.
• Raufqızı, G. (2015, noyabr 2). Məktəblərdə valideyn komitələri ləğv ediləcək. Modern.az: https://modern.az/az/news/88307/mekteblerde-valideyn-komiteleri-legv-edilecek adresinden alındı
• Şahin, M., & Üstüner, M. (2018). Sosyal medyaya ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 19(1), 335-355. doi:10.17679/inuefd.334250
• Stake, R. (1995). The art of case study research. Thousand Oaks, California: SAGE.
• Tingley, S. (tarih yok). 7 Tips for teachers on dealing with difficult parents. WGU Hey Teach: https://www.wgu.edu/heyteach/article/7-tips-teachers-dealing-difficult-parents1804.html adresinden alındı
• Topal, Ş., Erdem, E., & Dal, H. (2013). Öğretmen adaylarına göre okul öncesi eğitimde okul-aile işbirliğinin çocuk (36-66 ay) için önemi. Eğitişim Dergisi, 38, 31-40.
• Topçu, S. (2018). Çocuk ve sanal ortam. Kocatepe Tıp Dergisi, 19(1), 27-33. doi:10.18229/kocatepetip.411206
• Türnüklü, A., Şahin, İ., & Öztürk, N. (2002). İlköğretim okullarında, öğrenci, öğretmen, okul yöneticisi ve velilerin çatışma çözüm stratejileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 574-597.
• Ünal, A., Yıldırım, A., & Çelik, M. (2010). İlköğretim okulu müdür ve öğretmenlerinin velilere ilişkin algılarının analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 261-272.
• Urun, Z., & Gökçe, A. (2015). Okul müdürlerinin baskı gruplarının istekleri ile başa çıkma taktikleri. Journal of Teacher Education and Educators, 4(1), 105 - 125.
• Vahedi, M. (2010). A study of parents’ participation in the high schools administration. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(2), 359–363. doi:https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.025
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2009). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, M., & Dönmez, B. (2008). Okul-aile işbirliğine ilişkin bir araştırma (İstiklal ilköğretim okulu örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23 ), 98-115.
• Yumşak, G., & Balcı, Ö. (2018). Öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışları ile başa çıkma yöntemleri ve bu yöntemlerin etkililiğine ilişkin görüşleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 223-254. doi:10.31795/baunsobed.489128