Annelerin Ergeni İzleme Stratejileri: Mahremiyet ve Kişisel Alan Bağlamında Fenomenolojik Bir Çalışma

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 3, 67 - 89, 30.11.2017

İlkay Demir , Dünya Baz , Sinem Atarbay

Öz

Bu çalışmada ergen annelerinin çocuklarını izleme deneyimleri mahremiyet ve gizlilik bağlamında ele alınmıştır. Bunun için öncelikle annelerin ergenle ilgili bilgiye ne ölçüde sahip oldukları, bilgiye ulaşmak için hangi yöntemleri kullandıkları ve bunların annelerin mahremiyet ve özel alana yönelik anlamlandırmaları bağlamında ne şekilde ortaya çıktığının anlaşılması amaçlanmştır. Yorumlayıcı fenomenolojik yöntemle yapılan çalışmada toplam 10 ergen annesiyle derinlemesine bireysel görüşmeler yapılmış, elde edilen veriler yorumlayıcı fenomenolojik analizle değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçları annelerin ergenle ilgili mahremiyet ve kişisel alan sınırlarının belirsiz olduğunu, ergenle ilgili bilgiye hakimiyetin ergenle açık ve güvene dayalı iletişim, ergenin cinsiyeti, geçmiş yaşantılar ve babanın ebeveynlik rolü ile ilişkili olduğunu, son olarak annelerin ergenle ilgili bilgi almak için, açık ve kapalı bilgi alma stratejilerinin bir arada kullanıldığı çoklu bilgi sağlama stratejilerini tercih ettiklerini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn izlemesi, anne-ergen ilişkileri, mahremiyet, kişisel alan

Kaynakça

• Aksoy, A. B., Kahraman, Ö. G., & Kılıç, Ş. (2008). Ergenlerin algıladıkları ebeveyn izleme ve destek davranışları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 1-14.
• Aypay, A., Durmuş, E., & Aybek, E. C. (2016). Akran zorbalığı, okul tükenmişliği ve ebeveyn izlemesi arasındaki ilişki. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1389-1396.
• Bakken, J. P., & Brown, B. B. (2010). Adolescent secretive behavior: African American and Hmong adolescents' strategies and justifications for managing parents' knowledge about peers. Journal of Research on Adolescence, 20(2), 359-388. 10.1111/j.1532-7795.2010.00642.x
• Braun, V., & Clarke, V. (2013). Successful qualitative research: A practical guide for beginners. London: Sage.
• Cheung, C. S. S., Pomerantz, E. M., & Dong, W. (2013). Does adolescents' disclosure to their parents matter for their academic adjustment? Child Development, 84, 693-710. 10.1111/j.1467-8624.2012.01853.x
• Clarke, V., Braun, V., & Hayfield, N. (2015). Thematic analysis. In J.A. Smith (Ed.), Qualitative psychology: a practical guide to research methods (pp.222-248). London: Sage.
• Cottrell, L., Lilly, C. A., Metzger, A., Cottrell, S. A., Epperly, A. D., Rishel, C., & Stanton, B. F. (2017). Constructing tailored parental monitoring strategy profiles to predict adolescent disclosure and risk involvement. Preventive Medicine Reports, 7, 147-151. 10.1016/j.pmedr.2017.06.001
• Cottrell, S. A., Branstetter, S., Cottrell, L., Harris, C. V., Rishel, C., & Stanton, B. F. (2007). Development and validation of a parental monitoring instrument: Measuring how parents monitor adolescents' activities and risk behaviors. The Family Journal, 15, 328-335. 10.1177/1066480707303748
• Creswell, J. W., & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into practice, 39(3), 124-130.
• Crouter, A. C., Bumpus, M. F., Davis, K. D., & McHale, S. M. (2005). How do parents learn about adolescents’ experiences? Implication for parental knowledge and adolescent risky behavior. Child Development, 76(4), 869-882. 10.1111/j.1467-8624.2005.00883.x
• Culp, R. E., Schadle, S., Robinson, L., & Culp, A. M. (2000). Relationships among paternal involvement and young children’s perceived self-competence and behavioral problems. Journal of Child and Family Studies, 9(1), 27-38.
• Çetin, H., & Çok, F. (2011). Ana-babaların ergen çocuklarını izlemeleri: Bir gözden geçirme. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18(3), 223-234.
• Çetin G. H., & Çok, F. (2015). Ergenlikte anne-baba izlemesi: Ergen, anne ve baba bildirimlerine göre bir inceleme. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(6), 433-441.
• Çileli, M. (2000). Change in value orientations of Turkish youth from 1989 to 1995. The Journal of Psychology,134, 297-305.
• Daddis, C., & Randolph, D. (2010). Dating and disclosure: Adolescent management of information regarding romantic involvement. Journal of Adolescence, 33(2), 309-320. 10.1016/j.adolescence.2009.05.002
• Darling, N., Cumsille, P., Caldwell, L. L., & Dowdy, B. (2006). Predictors of adolescents’ disclosure to parents and perceived parental knowledge: Between-and within-person differences. Journal of Youth and Adolescence, 35(4), 659-670.
• Foltz, R. (2011). Parental monitoring or an invasion of privacy? Reclaiming Children & Youth, 20(3), 41-42.
• Giorgi, A., & Giorgi, B. (2003). The descriptive phenomenological psychological method. In P. M. Camic, J. E. Rhodes & L. Yardley (Eds.), Qualitative research in psychology. Expanding perspectives in methodology and design (pp. 243–273). Washington, DC: American Psychological Association.
• Gülerce, A. (1996). Türkiye’de ailelerin psikolojik örüntüleri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yay.
• Hawk, S. T. (2017). Chinese adolescents’reports of covert parental monitoring: Comparisons with overt monitoring and links with information management. Journal of Adolescence, 55, 24-35. 10.1016/j.adolescence.2016.12.006
• Hawk, S. T., Becht, A., & Branje, S. (2016). “Snooping” as a distinct parental monitoring strategy: Comparisons with overt solicitation and control. Journal of Research on Adolescence, 26(3), 443-458. 10.1111/jora.12204
• İmamoğlu, E. O. & Karakitapoğlu-Aygün, Z. (1999).1970’lerden 1990’1ara değerler: Üniversite düzeyinde gözlenen zaman, kuşak ve cinsiyet farklılıkları. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 1-22.
• Kağıtçıbaşı, Ç., & Sunar, D. (1992). Family and socialization in Turkey. Annual Advances in Applied Developmental Psychology, 5, 75-88.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel psikoloji: Kültür bağlamında insan ve aile. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Family, self, and human development across cultures, theory and applications(2nd ed.). London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Karataş, H. & Öztürk, C. (2010). Anne-baba izleme ölçeğinin psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12, 151-157.
• Keijsers, L., Branje, S. J., Frijns, T., Finkenauer, C., & Meeus, W. (2010). Gender differences in keeping secrets from parents in adolescence. Developmental psychology, 46(1),293-310. 10.1037/a0018115
• Keijsers, L. & Laird, R. D. (2014). Mother adolescent monitoring dynamics and the legitimacy of parental authority. Journal of Adolescence, 37(5), 515-524. 10.1016/j.adolescence.2014.04.001
• Kerr, M., & Stattin, H. (2000). What parents know, how they know it, and several forms of adolescent adjustment: further support for a reinterpretation of monitoring. Developmental psychology, 36(3), 366-380.10.1037/0012-1649.36.3.366
• Kulaksızoğlu, A. (1989). Ergen-aile çatışmaları ile annenin tutumları arasındaki ilişki ve ergenin problemleri. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 71-87.
• Kurt, D., Sayıl, M., & Tepe, Y.K. (2013). Ana babanın psikolojik kontrolü ile gencin yalnızlığı arasındaki ilişkide kişilerarası güven inancı ve bağlanmanın rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 28(71), 105-116.
• Laird, R. D., Pettit, G. S., Bates, J. E. & Dodge, K. A. (2003). Parents’ monitoring-relevant knowledge and adolescents’ delinquent behavior: evidence of correlated developmental changes and reciprocal influences. Child Development, 74(3), 752-768.
• Lamb, M. (2000). The history of research on father involvement: An overview. Marriage and Family Review, 29, 23-42.
• Masche, J. G. (2010). Explanation of normative declines in parents' knowledge about their adolescent children. Journal of Adolescence, 33(2), 271-284. 10.1016/j.adolescence.2009.08.002
• Fisek, G. O. (1982). Psychopathology and the Turkish family: A family systems theory analysis. Sex Roles, Family and Community in Turkey, 295-321.
• Özdemir, Y., & Çok, F. (2011). Ergenlikte özerklik gelişimi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 152-164.
• Palut, B. (2009). A review of parenting in the Mediterranian countries. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(35), 242-247.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research. London: John Wiley & Sons, Ltd.
• Pettit, G. S., Laird, R. D., Dodge, K. A., Bates, J. E. & Criss, M. M. (2001). Antecedents and behavior-problem outcomes of parental monitoring and psychological control in early adolescence. Child Development,72(2), 583-598.
• Pietkiewicz, I., & Smith, J. A. (2014). A practical guide to using interpretative phenomenological analysis in qualitative research psychology. Psychological Journal, 20(1),7-14. 10.14691/CPPJ.20.1.7
• Rosenthal, D. A., Feldman, S. S., & Edwards, D. (1998). Mum's the word: Mothers' perspectives on communication about sexuality with adolescents. Journal of Adolescence, 21(6), 727-743.
• Rote, W. M., & Smetana, J. G. (2015). Beliefs about parents' right to know: Domain differences and associations with change in concealment. Journal of Research on Adolescence, 26(2), 1- 31. 10.1111/jora.12194
• Sadala, M. L. A., & Adorno, R. D. C. F. (2002). Phenomenology as a method to investigate the experience lived: a perspective from Husserl and Merleau Ponty's thought. Journal of Advanced Nursing, 37(3), 282-293.
• Sayıl, M. & Kındap Y. (2010). Ergenin anne babadan algıladığı psikolojik kontrol: Psikolojik kontrol ölçeğinin geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 62-71.
• Sayıl, M, Uçanok, Z. & Güre, A. (2002). Erken ergenlik döneminde duygusal gereksinimler, aileyle çatışma alanları ve benlik kavramı: Betimsel bir inceleme. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 9(3), 155-166.
• Smetana, J. G. (2011). Adolescent, families, and social development how teens construct their worlds. Oxford: Blackwell Publishing.
• Smetana, J. G. & Daddis, C. (2002). Domain-specific antecedents of parental psychological control and monitoring: the role of parenting beliefs and practices. Child Development,73(2), 563- 580.
• Smetana, J. G. & Rote, W. M. (2015). What do mothers want to know about teens' activities? Levels, trajectories, and correlates. Journal of Adolescence,38,5-15. 10.1016/j.adolescence.2014.10.006
• Smith, J. A. (1996). Beyond the divide between cognition and discourse: Using interpretative phenomenological analysis in health psychology. Psychology and Health,11(2), 261-271.
• Smith, J.A. & Osborn, M. (2015). Interpretative phenomenological analysis. In J.A. Smith (Ed.), Qualitative psychology: a practical guide to research methods (pp.53-80). London: Sage.
• Snarey, J. (1993). How fathers care for the next generation: A four-decade study. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Soenens, B., Vansteenkiste, M., Luyckx, K., & Goossens, L. (2006). Parenting and adolescent problem behavior: an integrated model with adolescent self-disclosure and perceived parental knowledge as intervening variables. Developmental psychology, 42(2), 305-317. 10.1037/0012-1649.42.2.305
• Stattin, H. ve Kerr, M. (2000). Parental monitoring: a reinterpretation. Child Development, 71(4), 1072-1085.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik. Ankara: İmge Kitabevi (Çev. Ed. Çok).
• Sunar, D., & Fişek, G. (2005). Contemporary Turkish families. In J. L. Roopnarine & U. P. Gielen (Eds.), Families in global perspective (pp.169-183). Boston: Allyn Bacon.
• Tamis-LeMonda, C. S., Way, N., Hughes, D., Yoshikawa, H., Kalman, R. K., & Niwa, E. (2008). Parents' goals for children: The dynamic co-existence of collectivism and individualism in cultures and individuals. Social Development, 17, 183-209. 10.1111/j.1467-9507.2007.00419.x
• Tang, S., & Dong, X. (2006). Parents' and children's perceptions of privacy rights in China: A cohort comparison. Journal of Family Issues,27(3), 285-300.
• Tilton-Weaver, L. (2014). Adolescents’ information management: Comparing ideas about why adolescents disclose to or keep secrets from their parents. Journal of Youth and Adolescence,43(5), 803-813. 10.1007/s10964-013-0008-4
• Ulaş, Ö., Demirtaş-Zorbaz, S. & Kızıldağ, S. (2012). Çocuk suçluluğunu önlemede ebeveyn kontrolü. Uluslararası Çocuk İçin Adalet Sempozyumu, Ankara.