ÖĞRETMEN İSTİHDAMI ve ATANAMAYAN ÖĞRETMENLER BAĞLAMINDA AŞIRI EĞİTİMLİLİK SORUNU

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 74, 838 - 852, 01.04.2020

Burhan Akpunar , Fatih Selim Erdamar

Öz

Bireyin aldığı
eğitime uygun olmayan, daha düşük statüdeki işlerde çalışmak zorunda kalması,
aşırı eğitimlilik sorunu olarak ifade edilmektedir. Buna göre Eğitim Fakültesi/formasyon
mezunu atanamayan öğretmenlerin, statülerine uygun olmayan işlerde çalışmak
zorunda kalması aşırı eğitimliliktir. Atanamayan öğretmenlerin lisansta
kazandığı bilgi ve becerilerinin, eğitim ve ekonomiye kazandırılmaması ciddi
bir kayıptır. Bu araştırmada aşırı eğitimlilik sorunu, atanamayan öğretmenler
bağlamında ele alınmıştır. Araştırma, çeşitli üniversitelerin eğitim fakültelerinde
görev yapan toplam 154 öğretim elemanı üzerinde yürütülmüştür. Tarama
modelindeki araştırmada veriler, anket ile elde edilmiş ve betimsel istatistiki
tekniklerle analiz edilmiştir.

            Verilerin analizinde öğretim
elemanlarının aşırı eğitimlilik sorununun kısmen farkında oldukları ve bunu bir
planlama sorunu olarak gördükleri belirlenmiştir. Mezunları için aşırı eğitim
riskini olası gören öğretim elemanlarına göre, bu problemin sorumluluğu MEB ve
YÖK ile üniversitelere aittir. Sorunun sosyal
ve psikolojik boyutları da olduğu görüşünde olan öğretim elemanları, problemin
çözümü için Eğitim Fakültesi
kontenjanların daraltılması görüşündedirler. Öğretim elemanları,
mezunlarının, istihdam edilememesinden çok, bunların statülerine
uygun olmayan işlerde çalışmasını sorun olarak görmektedirler. Araştırmada buna
dayalı olarak, öğretmen istihdamı ve atanamayan öğretmenler sorununun, klasik işsizlikten ziyade, eksik istihdam ve aşırı eğitimlilik problemi
olarak ele alınmasının daha doğru olduğu ve çözümün de, devlet, üniversite ve
iş dünyası üçlemesine dayalı; işgücü ve istihdamla uyumlu eğitim planlaması ve
uygulaması olduğu değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Aşırı eğitimlilik, Öğretmen istihdamı, Atanamayan öğretmenler.

Kaynakça

• Adam, G. (2016). Türkiye'de Eğitimin Ekonomik Etkileri ve Eğitim-İstihdam İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı.
• Ağıralioğlu, N. (2013). Postgraduate Education in Turkey. Journal of Higher Education and Science, 3 (1), 1-9.
• Akad, İ. (2012). Kalkınma Sürecinde Büyüme ve İstihdam İlişkisi: Türkiye Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
• Akça, F. (2014). Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
• Akçacı, T. (2013). Eğitim Harcamalarının İktisadi Büyümeye Etkisi. Kafkas Üniversitesi IIBF Dergisi, 4(5), 65-79.
• Alaçam, B. ve Altuntaş, S. (2015). Kadın Akademisyenlerin Kariyer Engelleri Ölçeği’nin Geliştirilmesi. Sağlık ve Hemşirelik Dergisi, 1(2), 1-11.
• Bayram, G. (2009). Öğretmenlerin İstihdam Biçimi Farklılıkları ve Yarattığı Sorunlar: Ankara’da Çalışan Sözleşmeli ve Ücretli Öğretmenlerin Görüşlerine Dayalı Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Politikası Anabilim Dalı.
• Baysan, S., Ercan, B. ve Öztürk, A. (2011).Türkiye’de Öğretmen Yetiştirmede İstihdam Sorunu: Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Örneği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 131-154
• Çınkır, Ş. ve Kurum, G. (2017). Atanmak ya da Atanamamak: Ücretli Öğretmenlerin Yaşadıkları Sorunlar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 9-35.
• Demirer, D. K. (2012). Eğitimde Piyasalaşma ve Öğretmen Emeğinde Dönüşüm. Çalışma ve Toplum, 1, 167-186.
• Doğan, T. ve Çoban, A.E.(2009). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 157-168.
• Ergen, H. (2013). Türkiye’de Eğitimde Planlama Yaklaşımları ve Kullanılan Eğitim Göstergeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 151-167.
• Eskici, M. (2016). Öğretmen Adaylarının Atanamama Kaygılarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Turkish Studies, 11(19), 361-378.
• Eşme, İ. (2014).Türkiye'de Eğitimci İstihdamı ve 'Atanamayan Öğretmenler'. http://www.aljazeera.com.tr/gorus/turkiyede-egitimci-istihdami-ve-atanamayan-ogretmenler
• Gökçe, T. A. (2014). Atanamama Nedeniyle Farklı Bir Mesleğe Yönelen İşsiz Aday Öğretmenleri Üzerine Bir Çalışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 191-208.
• Gölpek, F. (2011). Yükseköğretimin Getirileri ve Etkinlik Sorunu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (3-4),77-95.
• Güçlü, A. (2018). MEB Müsebbibi Olmadığı Atanamayan Öğretmen Sorununu Nasıl Çözer? https://www.egitimajansi.com
• Günay, D. (2018). Graduate Education in Turkey and a Philosophical View on Graduate Education. Journal of University Research, 1(2), 71-88.
• Gür, B.S., Çelik, Z. ve Yurdakul, S. (2018). Yükseköğretime bakış 2018: İzleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Karakuş, H. (2016). Delik Boru: Türkiye’deki Akademisyen Kadınlar Üzerine Bir Analiz. The Journal of Academic Social Science Studies. 53, 533-556.
• Kıcır, B. (2010). Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinde İşsizlik Kaygısı: Psikolojik Etmenler Açısından Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılınç, M., Sıvacı, S. Y. ve Çöplü, F. (2017). Türkiye’de Üniversite Yerleştirmelerinde Kontenjan Krizi: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri ve Fen Bilgisi Öğretmenliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44,564-580.
• Kiraz, Z. ve Kurul, N. (2018). Türkiye’de Öğretmen İşsizliği ve Ataması Yapılmayan Öğretmenler Hareketi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 270-302.
• Kurnaz, I. (2015). İşgücü Piyasasında Nitelik Uyumsuzluğu: Düşük Nitelikli İşlerde Yüksek Nitelikli İşgücü. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Özel sayı, 83-121.
• Memur-Sen (2018). https://forum.memurlar.net.
• Ömür, Y. E. (2016). İstihdam İçin Eğitimi Yeniden Düşünmek. International Journal of Social Science, 50, 29-447.
• Örnek, Y. (2015). Türkiye’de Adı Üniversite Olan Ezberci Liseler Vardır. https://www.sabah.com.tr.
• Özder, H., Birinci, M., Zaifoğlu, P. ve Işıktaş, S. (2018). Okulöncesi ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının İşsizlik Kaygılarına İlişkin Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20 (2), 39-56.
• Özen, Ş., Akman, B., Güler, T. ve Metin, Ö. (2010). Okul Öncesi Öğretmenliği Mezunlarının İstihdam Durumlarının İncelenmesi. II. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu, 16-18 Mayıs 2010 Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özyakışır, D. (2011). Beşeri Sermayenin Ekonomik Kalkınma Sürecindeki Rolü: Teorik Bir Değerlendirme. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi,6(1), 46-71.
• Saraç, Y. M. A. (2018). YÖK Başkanı, Sunuş. YÖK Yükseköğretim Dergisi, 2018, sayı 7.
• SETA (2012). Türkiye’nin İnsan Kaynağının Belirlenmesi. Ankara: SETA Yayınları, XX.
• Şahin, İ. (2011). Öğretmen Adaylarının Öğretmen İstihdamı ve Mesleki Geleceklerine İlişkin Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3),1167-1184.
• Taş, H.Y., Küçükoğlu, M. ve Demirdöğmez, M. (2018). Türkiye’de Genç İşsizliği Sorunu ve Alternatif Çözüm Önerileri. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7 (18), 279-294.
• TEDMEM, (2014). Öğretmen İstihdam politikaları. https://tedmem.org/etkinlikler/ogretmen-istihdam-politikalari-sorunlar-ve-guncel-tartismalar
• TÜSİAD (2017). 2023’e Doğru Türkiye’de STEM Gereksinimi. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/9735-2023-e-dog-ru-tu-rkiye-de-stem-gereksinimi
• Uysal, D. ve Aydemir, E. E. (2016). Türkiye’de Yükseköğretim Kavramı ve Yükseköğretimin İstihdam ve Ekonomiye Etkisinin Analizi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 275-284.
• Ünal, I. (1990). Üniversite Mezunlarının İstihdam Sorunları. Eğitim ve Bilim, 76, 37-45.
• Yenilmez, F. ve Kılıç, E. (2018).The Relationship between Labor Force Participation Rate and Unemployment Rate in Turkey: An Analysis Based on Gender and Education Level. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2), 55-76.