Assessment of Geographically Indicated Products from the Perspective of Local People: Rize Example

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 92, 1416 - 1429, 08.10.2024

Gökhan Onat

https://doi.org/10.17755/esosder.1485304

Öz

This research aims to reveal how the concept of geographical indication is perceived by the local people living in Rize. For this reason, the Word Association Test (WAT) was used to measure the concept of geographical indication. WAT aims to collect a word that stimulates the respondents and the responses evoked by this word. With the data collected in the VIT analysis, the researcher can determine the cognitive structure and the relationship between concepts and observe the network associated with the knowledge formed in the mind. In this way, it can be determined whether the relationships between the concepts in the participants' memory are sufficient and meaningful. In this context, it was tried to reveal the knowledge in the minds of local people about geographical indication. In this context, data were collected from 31 local people living in Rize. As a result of the analysis, it was determined that 52 words were repeated 212 times. The most repeated of these words are (21) Laz Böreği, (20) Tea and (17) Black Cabbage. When the words associated with the concept of geographical indication are examined, they are products that we can see in almost every home and business in Rize. Among these products, it is known that only one product (Rize Tea) has received a geographical indication registration. In general, as a result of the answers given by all participants, it is observed that 9 of the 15 geographically marked products that Rize has are in the associated answers. It can be stated as another result that the definitions made by the participants on geographical indication are close to the original definitions. As a result of these results, suggestions have been made to local tourism stakeholders and future studies.

Anahtar Kelimeler

Geographical indication, Local people, Rize, WAT

Yerel Halkın Bakış Açısıyla Coğrafi İşaretli Ürünlerin Değerlendirilmesi: Rize Örneği

Öz

Bu araştırma Rize’de yaşayan yerel halk tarafından coğrafi işaret kavramının nasıl algılandığını ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu nedenle araştırmada coğrafi işaret kavramının ölçümünde Kelime İlişkilendirme Testinden (KİT) yararlanılmıştır. KİT, araştırmaya katılanların uyarılmasını sağlayan bir kelimeyi ve bu kelimenin çağrıştırdığı yanıtları toplamayı amaçlamaktadır. KİT analizinde araştırmacı topladığı verilerle, bilişsel yapıyı ve kavramlar arasındaki bağıntıyı belirlemek ve zihinde oluşan bilgiyle ilişkili ağın gözlemlenmesini sağlayabilir. Bu sayede, katılımcıların hafızasındaki kavramlar arasındaki ilişkilerin yeterli ve anlamlı olup olmadığı belirlenebilir. Bu bağlamda yerel halkın coğrafi işaretle ilgili zihnindeki bilgi ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Rize’de yaşayan toplam 31 yerel halktan veri toplanmıştır. Yapılan analizler sonucunda 52 kelimenin 212 kez tekrarlandığı tespit edilmiştir. Bu kelimelerden en çok tekrarlananlar sırasıyla (21) Laz Böreği” (20) Çay ve (17) Kara Lahanadır. Coğrafi işaret kavramıyla ilişkilendirilen kelimeler incelendiğinde Rize’de hemen hemen her evde ve işletmede görebileceğimiz ürünlerdir. Bu ürünlerin içerisinde sadece bir ürünün (Rize Çayı) coğrafi işaret tescili aldığı bilinmektedir. Genel olarak tüm katılımcıların verdiği cevaplar neticesinde ise Rize’nin sahip olduğu 15 coğrafi işaretli üründen 9 ürünün ilişkilendirilen cevaplarda olduğu gözlemlenmektedir. Katılımcıların coğrafi işaret konusundaki yaptıkları tanımlarda ise aslı yakın tanımlar yapıldığı da bulunan diğer bir sonuç olarak ifade edilebilir. Bu sonuçlar neticesinde yerel turizm paydaşlarına ve gelecek çalışmalara öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi İşaret, Yerel Halk, Rize, KİT

Kaynakça

• Acar, Y. (2018). Türkiye’deki coğrafi işaretli ürünlerin destinasyon markalaması kapsamında değerlendirilmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(2), 163–177.
• Aprile, M. C., Caputo, V. ve Nayga, R. M. (2012). Consumers’ Valuation of Food Quality Labels: The Case of the European Geographic Indication and Organic Farming Labels. International Journal of Consumer Studies, 36(2), 158–165. doi:10.1111/j.1470-6431.2011.01092.x
• Avşar, M. ve Eryilmaz, B. (2022). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Amasya Turizminin Gelişimine Katkısının Değerlendirilmesi (Evaluation of the Contribution of Geographical Marked Products to the Development of Amasya Tourism). Turk Turizm Arastirmalari Dergisi. doi:10.26677/tr1010.2022.1135
• Aytop, Y. ve Çankaya, D. (2022). Do Consumers Intend to Purchase the Food With Geographical Indication? New Medit, 21(4). doi:10.30682/nm2204d
• Badem, A. (2020). Geographical Indication Helvas in Turkey. International Journal of English Literature and Social Sciences, 5(6), 2252–2262. doi:10.22161/ijels.56.63
• Derman, A. ve Eilks, I. (2016). Using a Word Association Test for the Assessment of High School Students’ Cognitive Structures on Dissolution. Chemistry Education Research and Practice, 17(4), 902–913. doi:10.1039/c6rp00084c
• Doğan, N. ve Adanacioğlu, H. (2022). Consumers’ Willingness to Pay for Traditional Products With Geographical Indication: A Case Study on Pestil From Gümüşhane, Turkey. Food Science and Technology, 42. doi:10.1590/fst.41621
• Duman, S., Tanrısever, C. ve Pamukçu, H. (2019). Kastamonu Ilgaz Dağı Milli Parkı’na Gelen Turistlerin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. https://jotags.org/2019/vol7_issue2_article9.pdf adresinden erişildi.
• Ercan, F., Taşdere, A. ve Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136–154.
• Erkılıç, E. (2019). Yerel Halkın Turizm Algısı Ve Turizmin Gelişimine Yönelik Tutumları: Rize Örneği. International Journal of Contemporary Tourism Research, 3(1), 66–82.
• Gökovalı, U. (2007). Coğrafi işaretler ve ekonomik etkileri: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 141–160.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (C. 2). Ankara: Sözkesen Matbaacılık Tic. Ltd. Şt.
• Hełdak, M., Konakoğlu, S. S. K., Kurtyka-Marcak, I., Raszka, B. ve Kurdoğlu, B. Ç. (2020). Visitors’ Perceptions Towards Traditional and Regional Products in Trabzon (Turkey) and Podhale (Poland). Sustainability, 12(6), 2362. doi:10.3390/su12062362
• Ingram, V., Hansen, M. E. ve Bosselmann, A. S. (2020). To Label or Not? Governing the Costs and Benefits of Geographic Indication of an African Forest Honey Value Chain. Frontiers in Forests and Global Change, 3. doi:10.3389/ffgc.2020.00102
• Karaca, O. B. (2016). Geleneksel Peynirlerimizin Gastronomi Turizmindeki Önemi (The Importance of Our. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. http://www.jotags.org/2016/vol4_issue2_article2.pdf adresinden erişildi.
• Karakuş, Y., Onat, G. ve Özdemir, G. (2020). Yerel Halkın Gastronomi Turizmi Çağrışımları ve Beklentileri: Göreme Kasabası Örneği . Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2020(3), 2179–2201. doi:10.21325/jotags.2020.655
• Kempa, R. F. ve Nicholls, C. E. (1983). Problem‐solving ability and cognitive structure‐an exploratory investigation. European Journal of Science Education, 5(2), 171–184. doi:10.1080/0140528830050205
• Keskin, E. ve Örgün, E. (2015). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Sürdürülebilir Turizm Olgusunun Kavramsal. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 30, 40.
• Kök, G. ve Özer, E. (2022). Coğrafi̇ İşaretli̇ Gastronomi̇k Ürünleri̇n Şehi̇r Markalaşmasi-Na Etki̇leri̇: Uşak Tarhanasi Örneği̇. The Journal of Academic Social Sciences, 133(133), 443–468. doi:10.29228/asos.64242
• Likoudis, Z., Sdrali, D., Costarelli, V. ve Apostolopoulos, C. (2015). Consumers’ Intention to Buy Protected Designation of Origin and Protected Geographical Indication Foodstuffs: The Case of <scp>G</Scp>reece. International Journal of Consumer Studies, 40(3), 283–289. doi:10.1111/ijcs.12253
• Meral, Y. ve Şahin, A. (2013). Tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı: Gemlik zeytini örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 16(4), 16–24.
• Moschini, G., Menapace, L. ve Pick, D. (2008). Geographical Indications and the Competitive Provision of Quality in Agricultural Markets. American Journal of Agricultural Economics, 90(3), 794–812. doi:10.1111/j.1467-8276.2008.01142.x
• Onat, G. ve Keskin, E. (2019). Organik Gıda Kavramının Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Analizi (Analysis of Organic Food Concept Throught the Word Association Test). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 3275–3289.
• Onat, Gökhan. (2022). Coğrafi İşaretli Ürünlerin İncelenmesi: Rize Örneği. Y. Oğan (Ed.), Gastronomi Alanında Tematik Araştırmalar I içinde (1. bs., ss. 64–79). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Önder, G. ve Önder, E. (2015). Analitik Hiyerarşi Süreci. B. F. Yıldırım ve E. Önder (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri içinde . Bursa: Dora.
• Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2022). Turizm Türleri. T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://rize.ktb.gov.tr/TR-112787/turizm-turleri.html adresinden erişildi.
• Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2024). Nüfüs ve Yerleşim. https://rize.ktb.gov.tr/TR-55304/nufus-ve-yerlesim.html adresinden erişildi.
• Saputro, T. A., Pujiyono, P. ve Latifah, E. (2023). The Role of the Local Community in Geographic Indications Based on Tourism Intellectual Property. doi:10.4108/eai.28-10-2022.2326401
• Şimşek, M. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Konusundaki Bilişsel Ypılarının ve Alternatif Kavramlarının Kelime İlişkilendirmesi Testi İle Belirlenmesi. 4. Ulusal İlköğretim Bölümleri Öğrenci Kongresi Nevşehir Üniversitesi, 65–75.
• Taşdere, A., Özsevgeç, T. ve Türkmen, L. (2014). Bilimin doğasına yönelik tamamlayıcı bir ölçme aracı: kelime ilişkilendirme testi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2(2), 129–144.
• Toklu, İ. T., Ustaahmetoğlu, E. ve Küçük, H. Ö. (2016). Tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı ve daha fazla fiyat ödeme isteği: yapısal eşitlik modellemesi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(1), 145–161.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2022a). Coğrafi İşaret Nedir? https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/coğrafi-işaret-nedir adresinden erişildi.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2022b). Rizenin Sahip Olduğu Coğrafi İşaretli Ürünler. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=53 adresinden erişildi.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2024a). Coğrafi İşaret Tescil ve Başvuru İstatistikleri. https://ci.turkpatent.gov.tr/Statistics/RegistrationAndApplication adresinden erişildi.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2024b). Avrupa Birliğinde Coğrafi İşaret. https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/avrupa-birliğinde-coğrafi-işaret adresinden erişildi.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2024c). Türkiye’nin Coğrafi İşaretleri. https://www.ci.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Türkiye Kültür Portalı. (2024). Geleneksel Mutfak-Gaziantep Mutfağı. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/gaziantep/neyenir/gazantep-mutfagi adresinden erişildi.
• Ün, İ. ve Ok, S. (2018). Analysis of Olive Oil for Authentication and Shelf Life Determination. Journal of Food Science and Technology, 55(7), 2476–2487. doi:10.1007/s13197-018-3165-3
• Usta, S. ve Şengül, S. (2022). Analysis of Geographically Indicated Food and Beverage Products in Turkey. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 604–634. doi:10.32572/guntad.1102302
• Yenipinar, U., Köşker, H. ve Karacaoğlu, S. (2014). Turizmde Yerel Yiyeceklerin Önemi ve Coğrafi İşaretleme: Van Otlu Peyniri. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 2(2), 13–23.
• Yusuf, A. ve Acar, Y. (2018). Türkiye’deki Coğrafi İşaretli Ürünlerin Destinasyon Markalaması Kapsamında. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. http://www.academia.edu/download/57005051/vol6_issue2_article9.pdf adresinden erişildi.